Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week: Rudi Fuchs en zijn expo Opwinding.
Hij stelt de dingen graag simpel voor om de kunstwerken die hij in een tentoonstelling samenbrengt niet bij voorbaat door het publiek te laten afschilderen als te moeilijk, te vreemd, te dit of te dat. Rudi Fuchs (°1942) oogstte als museumdirecteur na een controversieel begin een brede belangstelling voor zijn zaak, de kunst van zijn tijd. Tijdens het laatste kwart van de twintigste eeuw gonsden respectievelijk het Van Abbemuseum in Eindhoven, het Gemeentemuseum Den Haag en het Stedelijk Museum Amsterdam van de tentoonstellingen die zijn stempel droegen.
Fuchs liet kunstwerken van verschillende aard met elkaar in gesprek komen, waardoor hun eigen kwaliteiten sprekender uit de verf kwamen, en er tegelijk zoiets ontstond als een beeldend verhaal, opgebouwd uit contrasten en complementen van vorm, lijn en kleur. Toen hij in de zomer van 1978 schuin tegenover een door Daniel Buren met verticale strepen beschilderde hoek een rechthoekige houten blok van Donald Judd plaatste, geflankeerd door een vehement geschilderde figuur van Georg Baselitz, ontstond beroering. Later deed iedereen hem na.
Met dat soort dialogen onder kunstwerken bracht hij een ruimtelijke dynamiek in statige museumzalen, en hij wilde er ook mee zeggen dat geen stroming in de kunst superieur is aan een andere. Die stellingname kon tellen in een tijd waarin adepten van minimal art (Judd) en conceptuele kunst (Buren), het schilderen (Baselitz) dood hadden verklaard. Fuchs bracht de fundamentalisten tot zwijgen in 1982 op de Documenta 7 in Kassel, waar hij de nieuwe richtingen verenigde in een gemeenschap van kunstenaars die op gelijke voet van elkaar verschilden.
Documenta 7 of de grote samenzang tussen Amerika en Europa, minimal en concept, ‘nieuwe wilden’, arte povera en transavanguardia, betekende ook mijn inwijding in de fuchsiaanse manier om naar kunst te kijken. Pas later daagde het besef dat zijn mooie wereldkaart van de hedendaagse kunst blinde vlekken vertoonde door het ontbreken van Afrika en Azië en de ondervertegenwoordiging van vrouwen.
Fuchs liet het aan de volgende generaties over om de lacunes op te vullen. De opkomst van de Young British Artists met Damien Hirst en Tracey Emin paste dan wel weer in zijn kraam. Geen Nederlandse museumdirecteur verzamelde ooit zo veel grote internationale kunst voor wat later de Collectie Nederland zou heten. Vooral met dit materiaal stelde de ex-directeur in de kelder van het Stedelijk Museum zijn eigen overzichtstentoonstelling samen, Opwinding.
De meester met de sfinxachtige oogopslag toont er kunst in een onuitgegeven constellatie, een avontuur met epische, dramatische en poëtische momenten, strakke abstractie en lyrische uitstortingen, licht en donker, rechte en kromme lijnen, kleur. Op een lange wandeling traverseren we met de verwonderde ogen van het meisje op de foto van Rineke Dijkstra een geheimzinnig woud, het ‘schildersbos’ van Jörg Immendorff of een meer abstracte jungle in verf van Per Kirkeby. We worden er opgewacht door de feeks van Marlene Dumas (Het kwaad is banaal), en kijken de dood recht in de ogen bij Katharina Sieverding.
We belanden in een open landschap waar we de herfstwinden lezen, zoals Richard Long deed tijdens zijn voettocht binnen een imaginaire cirkel rond Dartmoor. Vandaar is het slechts een kleine sprong naar de hoogvlakte van de abstractie in afgewogen kleurvlakken, kakelvers bij Steven Aalders of met plooien en barsten bij John McLaughlin. Door Opwinding lopen nog honderd andere paden, evenveel uitnodigingen om dwalend ter bestemming te komen, ieder de zijne.
Opwinding, tot 2/10 in het Stedelijk Museum Amsterdam.
Museumdirecteur Fuchs, de meester met de sfinxachtige oogopslag, stelt zijn eigen overzichtsexpo samen.
