De portable video player en digital video recorder zullen weldra de gedachten van de moderne mens inpalmen. De dvd is oud nieuws, de elektronica-industrie knutselt al aan het volgende technologietijdperk. De Consumer Electronics Show biedt een blik op de toekomst.
Groter, kleiner, dunner, dikker, smaller, breder, hoger, lager: in de wondere wereld van de elektronica worden volledig tegengestelde begrippen gebruikt om nieuwe producten aan te prijzen. Het televisietoestel wordt groter, de digitale camera kleiner, de MP3-speler dunner, het scherm van de gsm breder… Het zijn eigenlijk best wel vreemde kwaliteiten op basis waarvan hightechproducten worden beoordeeld. Vreemd, want gaat het niet vooral over wat die producten kúnnen? Over beeld- resoluties, gigabytes en de nieuwe standaard voor draadloze gegevensoverdracht? Niet dus.
Aan ingewikkelde techno talk heeft de consument geen boodschap. Een besef dat langzaam maar zeker in de elektronica-industrie doordringt. Tijdens zijn bezoek aan de Consumer Electronics Show (CES) in Las Vegas, de grootste elektronicavakbeurs ter wereld, zei Philips-topman Gerard Kleisterlee het enkele weken geleden zo: ‘We moeten de dingen eenvoudiger maken voor de consument, anders zullen we onze droom van een digitale revolutie nooit in vervulling zien gaan.’ Een niet mis te verstane boodschap aan de collega-producenten, maar ook een bekentenis van schuld. ‘We moeten leren begrijpen wat de mensen echt willen’, aldus nog Kleisterlee. De Philips-topman voorspelt geheel nieuwe businessmodellen die dat inzicht moeten bevorderen. Daarbij moet worden uitgegaan van de wensen van de klant en niet meer van de kwaliteiten van de eigen producten. Zoiets vereist een heuse mentaliteitswijziging. En dat heeft tijd nodig. Kleisterlee is niet de eerste bedrijfsleider die het licht heeft gezien, maar tot op heden blijft de indu- strie goochelen met termen waar geen mens wat van begrijpt. Of weet u waar 802.11 precies voor staat? Wat het verschil is tussen DVD-R en DVD+R?
Hoe meer industrieleiders de behoefte aan een nieuwe denkwijze erkennen, hoe groter de kans dat er ook echt iets verandert. En als bepaalde managers last hebben van een gebrek aan visie, dan komen ze wel tot inzicht wanneer ze de cijfers te zien krijgen. Toen Sony onlangs het idee kreeg (of het zich liet aanpraten) om de digitale camcorder als een life- style-product te profileren, steeg de verkoop spectaculair. Een tip van Gerard Kleisterlee van Philips op CES: ‘We moeten meer antropologen en minder techneuten in dienst nemen.’ Die antropologen zouden wellicht verzet hebben aangetekend tegen het gebruik van de termen PVP en DVR. Want: nog twee moeilijke begrippen die ons in de strot worden geduwd. De portable video player en de digital video recorder, zoals de beestjes voluit heten, worden door Amerikaanse analisten naar voren geschoven als de belangrijkste doorbraakproducten van 2004 in de branche van de consumentenelektronica. De moeilijkste hindernis op weg naar het succes is volgens diezelfde analisten: hoe krijgen we de consument uitgelegd wat hij allemaal met die nieuwe technologie kan aanvangen? Typisch.
FILMPJE IN HET PARK
De portable video player, een van de absolute hot items op de voorbije editie van vakbeurs CES in Las Vegas, zou in de komende jaren wel eens een geheel nieuwe dimensie kunnen geven aan het begrip kijkplezier. Filmpje kijken in het park? Een aflevering van Friends meepikken terwijl je in de trein zit? Een videoclip van Marilyn Manson vooraleer je ’s ochtends het kantoor binnenstapt? Het kan allemaal. Een draagbare dvd-speler en een laptop met dvd-drive laten de filmfanaat nu al toe om zijn plots opkomende kijkdrang op elk moment van de dag te bevredigen, maar het blijft een heel gedoe. De portable video player is handiger, kleiner én goedkoper. In de Verenigde Staten kosten instapmodellen niet meer dan honderd dollar, terwijl hi-endmodellen zoals de Archos AV320 nog altijd goedkoper zijn dan een draagbare dvd-speler. Dat de videobeelden worden opgeslagen op een harde schijf en dus niet moeten worden afgespeeld van een cd of dvd, maakt bovendien dat de PVP in een uiterst compact design kan worden verpakt. Ook belangrijk: tot op heden wordt de PVP-hype enkel gevoed door relatief kleine en onbekende producenten, maar dat zal binnenkort veranderen wanneer giganten als Sony en Microsoft met een eigen model op de markt komen.
Ondertussen wordt er ook volop gespeculeerd over de komst van een ‘video-versie’ van de razend populaire iPod-MP3-speler van Apple. Kortom, de PVP komt eraan. Het enthousiasme van de producenten wordt alleen getemperd door de onzekerheid over de precieze bestemming van het toestel. Zal het vooral aanslaan bij schoolgaande jongeren die hun klasgenoten op de speelplaats willen entertainen met home video’s? Of eerder bij pendelaars die te moe zijn om de krant te lezen wanneer ze ’s avonds naar huis sporen? Dat zal pas duidelijk worden wanneer het grote publiek de PVP leert kennen. Onderzoek van de Consumer Electronics Association, de Amerikaanse belangenvereniging van elektronicaproducenten (en de organisator van CES) bij potentiële kopers brengt voorlopig weinig klaarheid. Wanneer consumenten wordt gevraagd naar hun belangrijkste motivatie om een PVP aan te schaffen, luidt het top- antwoord: video kijken om het even waar. Een antwoord dat aangeeft dat potentiële kopers nog niet kunnen inschatten hoe en waar ze het toestel zouden/zullen gebruiken, erkennen de onderzoekers.
Het succes van de MP3-speler geeft dan wel aan dat er een markt bestaat voor draagbare multimediatoestellen, het succes van draagbare digitale muziek vormt echter nog geen garantie voor het succes van draagbare digitale video. Het zal bijvoorbeeld nog moeten blijken of we plezier beleven aan een langspeelfilm wanneer we die bekijken op een beeldscherm van drie op vier centimeter. Niemand die het antwoord op die vraag kent. Meer nog, het lijkt erop dat we ons de vraag nog niet eens hebben gesteld. Onderzoek door de CEA leert namelijk dat consumenten vooral de opslagcapaciteit van de harde schijf en de levensduur van de batterij als key features in een PVP aanhalen. Die antwoorden lijken ingegeven door de ervaring met MP3: de eerste generatie MP3-spelers had een kleine harde schijf en verbruikte veel energie. Die harde schijf is intussen groter dan we hadden durven dromen, de beperkte levensduur van de batterijen blijft daarentegen een bron van frustratie. Voorlopig, want vroeg of laat komt er wel een oplossing.
JURIDISCHE KWESTIES
Opslagcapaciteit en batterij-inhoud zijn belangrijk, maar niet doorslaggevend. De toekomst van de PVP wordt niet bepaald door technologische ontwikkelingen, wel door juridische kwesties. De vraag of de koper toehapt, hangt immers af van de vraag of tv-stations en Hollywood-studio’s bereid zijn om videomateriaal ter beschikking te stellen. In ieder geval willen ze bespaard blijven van het drama dat de platenindustrie is overkomen als gevolg van de illegale distributie via het internet. Ze zullen dan ook alles ondernemen om te voorkomen dat je de inhoud van een dvd of een tv-programma digitaal kunt kopiëren en verspreiden via het internet.
Hun wantrouwen tegenover de consument is volkomen logisch. Hun wantrouwen tegenover de hardware-indu- strie ook. Een illustratie: toestellen van Archos, een van de pioniers in de productie van PVP’s, bieden de mogelijkheid om beveiligde dvd’s te kopiëren. Geweldig nieuws voor de koper, maar natuurlijk een doorn in het oog van de Hollywood-filmhuizen. Archos is naar eigen zeggen wel bereid om mee te werken met de contentleveranciers, op voorwaarde dat die zich niet te strak opstellen. ‘We moeten niet naïef zijn’, vindt Hyder Rabbani, chief operating officer van Archos: ‘Als de contentproviders weigeren om mee te doen, zal de consument zelf wel een manier vinden om aan die content te geraken. Als het niet op een wettelijke manier kan, dan op een onwettelijke manier.’ Terechte opmerking, maar waarom als producent het misbruik in de hand werken? ‘Onze producten bevinden zich in een pril stadium van ontwikkeling en zijn nog vatbaar voor verbeteringen’, luidt het defensieve antwoord van Rabbani. Het lijkt er sterk op dat Archos, samen met andere hardwareproducenten, de film- en televisiemakers het mes op de keel wil zetten. Zo van: als jullie niet snel over de brug komen met een redelijk voorstel, zijn jullie de dupe.
Carly Fiorina, de CEO van elektronicagigant HP, hanteert op CES een meer verzoenende toon. Meer nog, ze nodigt Hollywood en de tv-wereld uit om te praten over de voorwaarden van een verstandshuwelijk. Zonder de steun van contentleveranciers is elke multimediatechnologie immers gedoemd tot mislukken, aldus Fiorina. De toekomst is volgens haar aan de bedrijven die er in slagen om multimediacontent – video en audio – van de producent naar het publiek te brengen. Daarom is HP bereid om zijn toestellen uit te rusten met de meest stringente beveiligingstechnologieën. Een constructieve samenwerking zou onder andere moeten leiden tot online-diensten die film- en tv-liefhebbers toelaten om films, series en sport- hoogtepunten tegen een zacht prijsje naar hun PVP en andere opslagmedia te kopiëren. Zulke betalende diensten kunnen op korte termijn worden gelanceerd, want ze vereisen geen enkele nieuwe technologie. Ze zouden echter evengoed lang op zich kunnen laten wachten, zoals in de muziek. Internet- winkel iTunes van Apple, waar liedjes tegen betaling kunnen worden gedown- load, had drie maanden na de start van Napster online moeten zijn om illegale distributie en kopiehandel tegen te houden; het duurde drie jaar. Met de bekende gevolgen.
Rich Phipps, manager bij PVP-producent Thomson, verwacht de eerste legale online-diensten voor video tegen het einde van dit jaar. ‘Op basis van de gesprekken die wij hebben met content partners, ben ik geneigd te zeggen dat het met video sneller zal lopen dan met muziek. Videoproducenten zijn zich bewust van de economische opportuniteiten die PVP voor hen biedt én van de gevaren die ze lopen als ze hun kop in het zand steken.’ Het succes van de iTunes-shop toont overigens aan dat de consument best bereid is te betalen voor een goede service: Apple maakt zich sterk dat iTunes in april zijn eerste verjaardag zal kunnen vieren met de aankondiging dat er honderd miljoen liedjes via de winkel zijn verkocht.
PLASMA-TV
Back to the future? De grote ster op editie 2004 van CES is verrassend genoeg het televisietoestel. Over de pc wordt nauwelijks gesproken. De gouwe ouwe televisie staat voor het eerst sinds lang weer in het middelpunt van de belangstelling. Dat heeft alles te maken met het succes van plasma- en vooral LCD-tv’s, afgelopen jaar in de Verenigde Staten goed voor een verkoop van 4,1 miljoen stuks, oftewel een stijging met 61 procent in vergelijking met 2002.
Samsung toont op CES een wereldprimeur: een plasma-televisietoestel met een beeldschermdiameter van 80 inch. Prijskaartje: 70.000 dollar. Epson pakt uit met twee high-definition tv’s die ook dienst kunnen doen als scherm voor digitale slideshows. Je steekt gewoon een geheugenkaart in de gleuf aan het toestel en je kunt meteen digitale foto’s bekijken. Epson betuigt eer aan zijn verleden als printerfabrikant door een ingebouwde printer te voorzien, waardoor je de foto’s kunt afdrukken zonder langs een pc te passeren. Sony geeft nog een andere invulling aan het convergentieprincipe met zijn location-free wireless TV: een draagbaar tv-toestel met een aanraakscherm van 12 inch, aangesloten op een draadloos thuisnetwerk, met toegang tot het internet en e-mail, dat alles binnen een bereik van zo’n 30 meter. Prachtig totaalpakket, al blijft het onduidelijk of de mensen wel zitten te wachten op zo’n alles-in-één-oplossing.
De Amerikaanse marketinggoeroe Al Ries gelooft alvast van niet. Technologieën convergeren niet, aldus Ries, ze divergeren. Als voorbeeld haalt hij radio en tv aan. Vroeger had je alleen radio, tegenwoordig luisteren we naar AM en FM, naar wekkerradio’s en autoradio’s, naar radio via de kabel en via de satelliet; televisie was vroeger gewoon televisie, tegenwoordig is er kabel, satelliet, pay-per-view… Hij heeft grote twijfels bij de overtuiging van Sony en andere bedrijven dat de televisie met de computer zal convergeren. Immers, het was niet meer dan logisch geweest dat de tv met de videorecorder was samengesmolten, en toch zijn zulke duotoestellen nooit een succes geworden.
Dé televisietrend voor de komende jaren, daar lijkt iedereen het wel over eens, wordt de personal video recorder (PVR) of digital video recorder (DVR). Die eensgezindheid is best merkwaardig, want het toestel werd vijf jaar geleden al een gouden toekomst voorspeld, zonder dat er sindsdien veel is gebeurd. TiVo en ReplayTV, de stuwende krachten achter het DVR-concept, halen zo vaak de internationale media dat hun naam vertrouwd in de oren klinkt, maar wat ze nu precies aanbieden? Wel, hun toestellen kunnen verschillende tientallen uren aan tv-beelden opslaan op een harde schijf, stellen je in staat reclameblokken met een simpele druk op de fast-forwardknop te wissen, geven je de kans om een live-uitzending even stil te zetten en eventueel terug te spoelen zonder dat je iets van de opname hoeft te missen… Leuke bonus: als de DVR deel uitmaakt van een netwerk in huis, kun je ’s avonds het eerste uur van een film in de woonkamer en het tweede uur in de slaapkamer bekijken, gewoon door één of twee knopjes in te drukken. Aantrekkelijke functionaliteiten, kortom.
Waarom de consument dan niet massaal toehapt? Niemand die er de vinger op kan leggen. Er is nood aan consumer education, opperen sommige producenten, maar dat argument lijkt vlees noch vis. De aanhoudende terughoudendheid van potentiële kopers noopt analisten in ieder geval tot enige reserves over het moment van de definitieve doorbraak. Positief is alvast dat de wereldwijde verkoop van DVR het afgelopen jaar is gestegen tot ruim drie miljoen eenheden, terwijl het er in 2002 amper 1,3 miljoen waren. Die plotse stijging is mede het resultaat van de nieuwe strategie van producenten als Samsung om een DVR als ‘bonus’ te leveren bij een dvd-recorder. De redenering luidt: als we de mensen op een zachte manier laten kennismaken met het product, gaan ze het vanzelf wel ontdekken. Wie weet, kunnen we ons over vijf jaar niet meer voorstellen dat we ooit zonder DVR hebben geleefd, net zoals we ons nu niet kunnen voorstellen hoe het leven was in het pre-gsm-tijdperk. De relatie tussen mens en technologie blijft onvoorspelbaar.
Belangrijke nuance: meer nog dan bij de PVP, zou het succes van de DVR wel eens kunnen afhangen van de bereidwilligheid van tv- en filmhuizen om de technologie te ondersteunen met hun beelden. Want opnieuw dreigt het spook van de illegale distributie voor die content-leveranciers. Verwacht wordt dat tv-stations zullen toelaten dat hun programma’s één keer worden gekopieerd, voor persoonlijk gebruik. Meervoudige kopieën zullen wellicht niet door de beugel kunnen, maar één kopie mag nu ook al, dus waarom zou dat veranderen? Nog belangrijker: als de tv-kijker de mogelijkheid heeft om reclameblokken gewoon over te slaan, lijkt het evident dat adverteerders zich gaan afvragen waarom ze nog miljoenen zouden neerleggen voor een tv-reclamecampagne. Het is nog wat voorbarig om te spreken over ‘de dood van de tv-reclame’, maar het ziet er wel naar uit dat tv-stations nieuwe formules zullen moeten bedenken om reclameboodschappen via het scherm over te brengen. Want anders spenderen de adverteerders hun reclamebudget elders en gaan de tv-stations overkop. Het zou wel eens een spannende strijd tussen de kijker en het tv-station kunnen worden. Iets om naar uit te kijken.
Bart Vandormael
Het succes van de MP3-speler geeft aan dat er een markt bestaat voor draagbare multimediatoestellen.
Tv-stationS zullen nieuwe formules moeten bedenken om reclameboodschappen via het scherm over te brengen.
