Voor de SP blijft het Agusta-onderzoek een martelgang, nu blijkt dat meerdere partij-mensen afwisten van het bestaan van een geheime financiële reserve in Codep-kluizen.

HET VERTROUWEN van bepaalde toplui van de SP in toenmalig voorzitter Frank Vandenboucke is blijkbaar nooit echt groot geweest. Zeker niet tijdens de eerste maanden van zijn voorzitterschap, in 1989. Want terwijl hij met zijn naaste medewerkers, penningmeester Etienne Mangé en nationaal sekretaris Carla Galle ten behoeve van de parlementskommissie een kasstaat opmaakte van het partijpatrimonium, werd Vandenbroucke nooit verteld dat de SP nog beschikte over een geheime geldreserve in kluizen bij de Codep-bank.

In het rapport dat de SP destijds, zoals voorzien in de wet-Dhoore, aan de kamerkommissie overmaakte, werd ook niet gerept over mogelijke financiële putten als gevolg van het faillissement van De Morgen noch over de manier waarop die putten werden gevuld als ze al werden gevuld. Voor Vandenbroucke was de erfenis van De Morgen geregeld. Want zo was hem door zijn voorganger Karel Van Miert verzekerd.

Nadat Carla Galle in 1991 de partij verliet om als kommissaris-generaal van Bloso aan te treden, nam Linda Blomme haar funktie van nationaal sekretaris bij de SP over. Samen met haar zou Vandenbroucke het partijpatrimonium strak gaan beheren. Er werden budgetten opgemaakt en penningmeester Etienne Mangé werd op het hart gedrukt voortaan alle in- en uitgaven te faktureren. Een komitee met Vandenbroucke, Mangé, Blomme en Guido Triest, advizeur van de SP-studiecentrum Sevi, boog zich geregeld over die rekeningen. Volgens penningmeester Mangé, die overal verklaarde opgetogen te zijn met de nieuwe situatie, was de kastoestand van de SP kerngezond.

Veel later pas, in 1991, vernam Vandenbroucke dat de partij er bij de Codep-bank nog een kluis op na hield. Samen met Galle, die de sleutels van de kluis had achteraf bleek het om twee kluizen te gaan en Blomme stapte Vandenbroucke af bij de Codep-bank om de toestand ter plekke op te meten. In de kluizen lagen enkele miljoenen frank opgestapeld.

“We moeten van dat geld afblijven, ” oordeelde Vandenbroucke, “want het is wellicht niet geboekt. “

In de loop van 1992 ging Vandenbroucke bij Mangé het probleem bespreken. Daar vernam de SP-voorzitter dat het geld nooit in de SP-rekeningen was gebracht en dat er ook geen wettelijk korrekte oplossing voor bestond. Waarop Vandenbroucke, die met de hele zaak niks vandoen wilde hebben, tot grote verbazing van Mangé het bevel gaf het geld dan maar te vernietigen, “steek het in brand ! “. Een bevel dat Mangé straal negeerde. Want in 1993 bleek de penningmeester nog niets ondernomen te hebben en kreeg hij van Vandenbroucke opnieuw het uitdrukkelijk bevel de hele reserve met bankbiljetten te verbranden.

Opmerkelijk : op geen enkele moment werd de penningmeester naar de herkomst van al dat geld gevraagd. Blijkbaar verkeerde de voorzitter in de overtuiging dat het hier handelde om een overschot van het jaar 1988. Dat het geld van Agusta afkomstig kon zijn wat achteraf het geval bleek te zijn , werd op geen enkele moment opgeworpen.

GALLE ONDERVRAAGD.

Voor het Luikse gerecht dat hiervan perfekt op de hoogte is, roept de hele episode enkele pertinente vragen op. Zoals de vraag : wat wist Carla Galle ? Want zij bleek in het bezit van de kluissleutels. Waarom heeft zij de nieuwe voorzitter daarover niet meteen ingelicht ? Kortom : weet Carla Galle meer over de transakties van Mangé en over het Agusta-geld dan wat ze tijdens haar ondervraging enkele weken geleden heeft gezegd ?

De vragen van het Luikse gerecht lijken terecht. Tot nog toe weten ze alleen met zekerheid dat in totaal zo’n 51 miljoen frank Agusta-geld via de Zwitserse Kasma-rekening van zakenadvokaat Fons Puelinckx en diens Syrische vennoot Mamoun Bashi verhuisde naar de Zwitserse rekeningen van gewezen adjunkt-nationaal sekretaris van de SP Luc Wallyn, die op zijn beurt het geld aan SP-penningmeester Mangé overmaakte. 35 miljoen werd in de loop van 1989, in twee keer, door Wallyn aan Mangé gegeven. Vijf miljoen werd rechtstreeks van Wallyns Luxemburgse rekening op conto van het vakantiecentrum Blutsheide gestort. Nog iets meer dan tien miljoen werd uiteindelijk door Mangé zelve in Zürich van Wallyns rekeningen gehaald.

De vijf miljoen voor Blutsheide en de tien miljoen afgehaald in Zürich en achteraf terug naar Zwitserland gebracht om lokale advokaten te betalen, heeft onderzoeksrechter Véronique Ancia volledig in kaart.

Wat de bulk van het Agusta-geld, de 35 miljoen, betreft, daarvan worden de sporen in rekeningen van de verschillende VZW’s en nevenorganizaties van de partij nog nagetrokken. Vandaar de recente huiszoekingen in Brussel bij de Codep-bank, waar direkteur Raymond Bavais bekend staat als een intimus van Wallyn. Er werd bij Codep gezocht naar fiktieve rekeningen. Vandaar ook de lange ondervraging eind vorige week van Guido Triest, een verhoor dat minder sensationeel was dan in de media voorgesteld.

Want, zo lijkt het nu, niet alleen Mangé bracht het geld in het SP-systeem. De penningmeester immers houdt vol dat hij delen van het Agusta-geld aan Carla Galle overhandigde. Galle zou het op haar beurt hebben aangewend om bij allerhande VZW’s de financiële putten, ontstaan door het faillissement van De Morgen, te vullen. Galle van haar kant verklaarde dat zij na 1988 geen Belgisch noch buitenlands geld meer kreeg van Mangé.

En hier staat het gerecht voor een uiterst delikate situatie. Want Carla Galle is niet alleen een Vlaams topambtenaar, maar ook de levensgezellin van Europees kommissaris en gewezen SP-voorzitter Karel Van Miert.

De stapel bankbiljetten die Frank Vandenbroucke in de Codep-kluis ontdekte, heeft Mangé uiteindelijk niet verbrand maar, naar eigen zeggen, in een commerciële onderneming geïnvesteerd. Deed hij dat op eigen initiatief, of waren anderen daarvan op de hoogte ? Het gerecht vist voort.

PUELINCKX WILDE KLIKKEN.

Mangé deed deze investering in 1993, precies op een moment dat er een vertrouwenskrisis dreigde binnen het trio Puelinckx-Wallyn-Mangé. Vooral Puelinckx panikeerde omwille van de naderende Agusta-enquête van onderzoeksrechter Ancia. De zakenadvokaat zou er Wallyn en Mangé mee hebben bedreigd de hele affaire bij het Luikse gerecht te klikken, tenzij hij een andere “hoge” SP-verantwoordelijke te zien kreeg. Puelinkx wilde koste wat het kost vermijden dat het gerecht in andere van zijn zaken wellicht Dassault (zie kader) en mogelijk bijkomende wapenaffaires zou snuffelen. Daarop werd Johan Delanghe begin ’93 voor overleg naar Oostende gesommeerd.

Tijdens een samenkomst in Oostende in de buurt van het appartement van Wallyn, vlakbij de hippodroom, werd Delanghe om advies gevraagd. De gewezen kabinetschef van minister Willy Claes van Ekonomische Zaken zou de anderen de raad hebben gegeven alle bestaande rekeningen in het buitenland terstond op te doeken. Daar werd ook overeengekomen dat Mangé zelf het resterende geld bij de ABN-AMRO-bank in Luxemburg zou ophalen.

Maar Mangé talmde te lang en werd uiteindelijk verplicht naar Zürich te reizen waar hem iets meer dan tien miljoen frank, in Belgische en Franse deviezen, overhandigd werd. Intussen is ook bekend dat Wallyn zelf, nog voor de passage van Mangé in Zürich, geld van zijn rekeningen haalde. Voor wie of voor wat Wallyn dat deed, is nog niet duidelijk.

Over hoeveel smeergeld Agusta precies aan Kasma overmaakte, tast het gerecht volkomen in het duister. Maar de onderzoekers gaan er blijkbaar van uit dat de SP niet alles heeft gekregen. Met als gevolg het nadrukkelijke gerucht dat Puelinckx, maar ook de Luikse Agusta-lobbyist Georges Cywie, anderen van hun faveurs lieten genieten. Al bestaat daarvoor momenteel geen enkele aanwijzing, tenminste niet zo lang de Kasma-rekeningen van Puelinckx en de Luxemburgse rekening van Cywie gesloten blijven.

Ook de precieze herkomst van de tien miljoen Franse frank (zestig miljoen Belgische frank), vermoedelijk gestort door de Franse vliegtuigbouwer en wapenboer Dassault, plaatst het gerecht voor nieuwe raadsels. Mangé houdt namelijk vol dat hij die bijdrage nooit heeft gekregen. Ook al heeft hij daarvoor een attest getekend. Maar dat gebeurde onder druk van Wallyn, zegt Mangé, en om te voorkomen dat het gerecht de Zwitserse rekeningen van Wallyn en Puelinckx zou openbreken. Wallyn volhardt in zijn bewering dat de zestig miljoen integraal bij Mangé belandde.

Tijdens een uitgesponnen ondervraging werd Mangé daarover uitvoerig aan de tand gevoeld. Op de vraag of dat geld zonder dat hij het wist in de SP-kas terecht kon komen, was Mangé heel stellig : “Neen ! ” Of het geld buiten zijn weten in de kas van een lokale SP-federatie kon belanden, is minder duidelijk. Want de penningmeester had geen zicht op de rekeningen van de verschillende SP-federaties.

EEN ROKEND PISTOOL.

Dat laatste lijkt al aan te geven waarmee het gerecht zich de komende weken zal inlaten, namelijk met het uitpluizen van enkele lokale SP-federaties en van hun rekeningen. Want dat de SP nog niet aan het einde van haar martelgang is, mag duidelijk zijn.

Het Luikse gerecht en raadsheer Francis Fischer van het hof van kassatie gaan onverbiddelijk door met hun onderzoek. Tot nog toe beschikt het gerecht alleen over “aanwijzingen” dat er met de Agusta-aankoop en wellicht ook met de Dassault-kontrakten sprake is van smeergeld. Hoe verpletterend die aanwijzingen ook mogen lijken, het blijven aanwijzingen. Het gerecht wil “het rokend pistool” ontdekken : een bewijs van passieve of aktieve korruptie. Bewijs dat er momenteel nog niet is. Wat de hardnekkigheid van de onderzoekers verklaart.

Intussen bereidt het parlement de nodige wettelijke maatregelen voor om het gerecht toe te laten ook na de ontbinding van kamer en senaat op 7 april het speurwerk voort te zetten, eventueel met de ondervraging van politici die momenteel nog van een parlementaire onschendbaarheid genieten. Een interventie van het hof van kassatie bij voorzitter Charles-Ferdinand Nothomb (PSC) van de kamer van volksvertegenwoordigers zou aan deze démarche niet vreemd zijn. Het lijkt erop dat het gerecht, en zeker raadsheer Fischer, op deze manier willen voorkomen dat hun dossiers, zoals deze van de drie Guy’s, via de leden van de parlementaire kommissies een dag later in extenso in de kranten verschijnen.

Als het gerecht inderdaad na 7 april volop uitpakt met ondervragingen, konfrontaties en, mogelijk, het in beschuldiging stellen van enkele van haar mandatarissen, is de elektorale schade voor de SP niet meer te overzien. Want dat plaatst de Vlaamse socialisten in de komende campagne voor een onmogelijke opgave.

De komende verkiezing stemt ook de Franstalige kameraden van de Parti Socialiste zeer onrustig, en niet alleen omwille van de mogelijke betrokkenheid van de drie Guy’s, Coëme, Spitaels en Mathot bij de Agusta-affaire. Enkele PS’ers oordelen dat de partij de Vlaamse socialisten nu al moet loslaten. Want een elektorale teloorgang van de SP betekent voor de PS dat het haast onmogelijk wordt om aan een federale koalitie deel te nemen. Tenzij een koalitie die asymmetrisch is samengesteld. Maar zo’n federale koalitie van bijvoorbeeld kristen-demokraten, Vlaamse liberalen en Franstalige socialisten, lijkt voorlopig ondenkbaar. Zeker niet als de liberale winst, zowel in Vlaanderen als in Wallonië, van het voorspelde gehalte is. Vandaar de informele gesprekken, nu al, tussen enkele SP’ers en PS’ers. PS-kopstukken willen hun Vlaamse kollega’s overtuigen om zich, ondanks een elektorale opdoffer, niet in de oppositie terug te trekken.

“Loze berekeningen, ” zegt een SP-veteraan. “Voor de partij zit er niets anders op dan tijdens het komende verkiezingskongres de huidige SP te ontbinden om meteen, met zij die niet besmet zijn, een nieuwe partij te stichten. “

Rik Van Cauwelaert

Weet gewezen SP-sekretaris Carla Galle meer over het Agusta-geld ?

Zakenadvokaat Fons Puelinckx dreigde ermee zijn SP-vrienden te verklikken.

Als jong SP-voorzitter ontdekte Frank Vandenbroucke de geheime reserve van Mangé.