Ethias is een historische aandeelhouder van Dexia, al van in de tijd dat Dexia nog Gemeentekrediet heette en Ethias nog luisterde naar de naam ‘Onderlinge maatschappij der openbare besturen voor verzekering tegen brand, bliksem en ontploffingen’ (Omob) en gespecialiseerd was in het verzekeren van de openbare sector en zijn ambtenaren.
Wanneer Dexia in september 2008 kopje onder dreigt te gaan, heeft Ethias 6,4 procent van de aandelen van Dexia. Het is de belangrijkste investering van de onderlinge maatschappij. De spectaculaire daling van de aandelenkoers van Dexia heeft haar dan al stevig doen bloeden, en dat wordt alleen maar erger als Ethias onder zachte dwang 150 miljoen euro op tafel moet leggen om Dexia mee uit het financiële moeras te sleuren (tegen 9,90 euro per aandeel). Daarbij komen de verliezen van andere investeringen, onder andere als gevolg van het faillissement van Lehman Brothers (120 miljoen euro). Door het uitlekken van de penibele financiële situatie van Ethias halen veel ongeruste spaarders bovendien hun geld van de succesvolle First-rekeningen. In enkele weken tijd wordt zo 600 miljoen euro teruggehaald.
Toch blijft de verzekeraar ontkennen dat er een vuiltje aan de lucht is. Tot een paar weken na de redding van Dexia blijkt dat Ethias 1,5 miljard euro nieuw kapitaal nodig heeft om te blijven bestaan zonder onder toezicht te worden geplaatst. Op 21 oktober komen de federale overheid en het Vlaams en Waals Gewest elk met een derde van dat bedrag over de brug. In een nieuwe overkoepelende groepsstructuur (Ethias Finance) levert dat de drie overheden telkens 25 procent plus één aandeel in het kapitaal op. De rest blijft via een onderlinge verzekeringsonderneming verankerd bij openbare besturen (steden, gemeenten, provincies). Samen met het verse kapitaal breidt de federale regering ook haar garantie voor spaarrekeningen uit tot de tak-21-verzekeringsproducten van Ethias.
Op het eerste gezicht mag het merkwaardig lijken dat de overheid een kleinere instelling als Ethias redt met belastinggeld. Maar het wordt allicht begrijpelijker als je weet dat vooral (maar niet alleen) socia-listische politici, en dus partijgenoten van ministers in de federale, Vlaamse en Waalse regering, de plak zwaaien in het bestuur van de verzekeraar. Op het moment dat het in het najaar van 2008 helemaal fout dreigt te gaan, is ex-SP.A-voorzitter en toenmalig gouverneur van Limburg Steve Stevaert voorzitter van Ethias. Maar dergelijke partijpolitieke elementen worden uiteraard niet hardop uitgesproken. Zo zegt Vlaams minister-president Kris Peeters dat er voor de redding van Ethias door de overheden geen alternatief was, omdat anders de spaarders en de lokale besturen voor een debacle hadden moeten opdraaien.
Net zoals aan andere financiële instellingen heeft de Europese Commissie intussen ook aan Ethias strikte voorwaarden voor de overheidssteun opgelegd. Zo dringt Europa erop aan dat de overheden weer uit het kapitaal van Ethias stappen. De verzekeraar zelf moet in de komende drie jaar zijn activiteiten met meer dan 35 procent afslanken, en tegen mei 2012 moet Ethias ook zijn participatie in Dexia voor 90 procent afbouwen.
Door de koersdaling van Dexia hangt die participatie als een molensteen rond de nek van Ethias. Eind 2008 schroefde de verzekeraar de waarde ervan terug naar 9,90 euro per aandeel (van in totaal 1,13 miljard naar nog goed 730 miljoen euro) en later naar 8,41 euro. Maar in de rekening van 2009 werd geen nieuwe minwaarde geboekt, hoewel revisor PricewaterhouseCoopers (PwC) daarop aandrong en op dat punt zelfs een voorbehoud in zijn verslag maakte. Ethias wou geen waardevermindering doorvoeren, met als argument dat het om ‘een participatie voor de lange termijn’ ging. Die positie kan Ethias nog moeilijk blijven innemen nu de verzekeraar volgend jaar de financiële banden met Dexia bijna volledig moet doorknippen. Met als gevolg dat Ethias voor het boekjaar 2010 op de Dexia-aandelen een (nieuw) verlies van 400 miljoen euro zal moeten toegeven en allicht weer in de rode cijfers duikt (en andermaal geen dividenden zal uitkeren). Daarom is trouwens ook sprake van een nieuwe inbreng van kapitaal, maar dit keer van de privésector.
Goed nieuws voor de aangesloten lokale besturen is dat alvast niet. Evenmin is het duidelijk of de federale overheid en het Vlaams en Waals Gewest hun inbreng van 1,5 miljard kunnen recupereren. Zo heeft de Vlaamse regering in haar meerjarenbegroting weliswaar ingeschreven dat in 2013 en 2014 telkens 250 miljoen euro zal terugkeren, maar volgens het Rekenhof is dat ‘onzeker’. De rekening is dan voor de belastingbetaler.
Het is onzeker of de federale overheid en het Vlaams en Waals Gewest hun inbreng van 1,5 miljard in Ethias kunnen recupereren.
