Cuba

Die baarden waren overigens een gevolg van het verblijf in de ruwe bergen van de Sierra Maestra, in het oosten van Cuba. Vaak zat er in die baarden ook een dikke sigaar _ de combinatie van de twee werd hun handelsmerk, een cliché. Dat sprak nochtans niet vanzelf. De Cubaanse revolutie werd geleid door blanke jongens uit de middenklasse _ intellectuelen. Castro, bijvoorbeeld, was een jurist. Zijn beroemde medestander Ernesto ‘Che’ Guevara een dokter uit Argentinië.

Eigenlijk begon de Cubaanse revolutie in 1953. Castro was toen 26 en hij leidde een aanval op de Moncada-kazerne in Santiago de Cuba. De aanval was een grandioze mislukking. De meeste rebellen kwamen om het leven, Castro werd gepakt en tot vijftien jaar cel veroordeeld.

De jonge revolutionair maakte op zijn proces zoveel indruk dat hij in 1955 al in ballingschap naar Mexico mocht vertrekken. Enkele maanden later tuften zo’n tachtig rebellen in een gammel motorbootje terug naar Cuba. De overtocht in de legendarische Granma verliep zo rampzalig dat maar dertien mensen de kust bereikten. ‘Het leek meer op een schipbreuk dan op een landing’, schreef Guevara later.

Maar in de woeste Sierra won Castro het vertrouwen van de boeren. Hij bouwde zijn machtsbasis gestaag uit en voerde de druk op Batista geleidelijk op. Onmiddellijk na de vlucht van de dictator brak er in het hele land een algemene staking uit, die de overwinning van Castro bezegelde.

Zijn politiek van nationalisaties zette daarna snel kwaad bloed in Washington. Met een invasie in de Varkensbaai probeerden de Amerikanen het tij nog te keren. Maar ze onderschatten de steun die het regime onder de bevolking genoot. Pas na de Varkensbaai bekende Castro zich tot het marxisme: hij had dan geen andere keuze meer dan zich tot de Sovjet-Unie te wenden. Een democratie is Cuba nooit geworden.

Vorige zomer werd de oude baas 75. Zijn baard is grijs geworden, en dun. Sigaren rookt hij allang niet meer. Toch doet het cliché het nog altijd. Hoewel de situatie van zijn land met de val van de Muur eigenlijk uitzichtloos is geworden.

Hubert van Humbeeck