Factcheck: video van Gazaans restaurant vormt geen bewijs dat er geen hongersnood heerst in Gaza

Online circuleert een video van een Gazaans restaurant dat vers eten serveert. Volgens socialemediagebruikers toont de video aan dat er momenteel geen hongersnood heerst, of dat die op z’n minst fel overdreven is. Maar de video is geen bewijs dat er geen hongersnood heerst in Gaza. Verschillende internationale organisaties hebben bevestigd dat minstens twee van de drie IPC-criteria, die gebruikt worden om hongersnood vast te stellen, zijn overschreden. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 6 augustus post een Nederlandstalig Telegramkanaal een video waarin te zien is hoe enkele mensen eten aan het bereiden zijn. Volgens het Telegramkanaal toont de video een Gazaans restaurant. ‘Restaurants in Gaza zijn volledig open en operationeel, maar de media laten je dat deel niet zien. Waarom blijven ze het volledige plaatje verbergen?’

Ook op andere sociale media is de video terug te vinden. Veel socialemediagebruikers zien er het bewijs in dat de hongersnood in Gaza niet echt is.

Verschillende pro-Israëlische accounts delen video’s van Gazaanse restaurants of bakkerijen die eten serveren.

Maar vormt die video hét bewijs dat er geen hongersnood in Gaza heerst?

Luxeproduct

We traceren de video terug naar het Instagramaccount van restaurant Hot Dog, dat zich in Gazastad bevindt. Ze postten de video op 5 augustus op hun profiel.

We nemen via een Instagrambericht contact op met het restaurant. We ontvingen onderstaand antwoord.

‘Ja, we verkopen voedsel aan hoge prijzen in het licht van de hongersnood in Gaza. Deze gerechten zijn gemaakt met groenten die in Gaza worden verbouwd. Ik zie wat de Israëli’s publiceren en ik weet niet wat ik moet doen. Ze liegen. Dit zijn artikelen die duur zijn, en niemand kan ze kopen behalve 2 procent van de bevolking van Gaza.’

Dat verduidelijkt het restaurant ook in een Instagramverhaal dat het even later uploadt.

We vertalen de Arabische tekst met Google Translate en lezen het volgende: ‘Er zijn Israëlische journalisten en influencers met miljoenen volgers die video’s van ons restaurant publiceren. Omdat de volgers van de pagina veel buitenlandse journalisten en mensen van buiten Gaza zijn, zal ik de kwestie verduidelijken, zodat ze de wereld kunnen laten zien wat er in Gaza gebeurt.’

De tekst gaat verder: ‘De hulp en het voedsel dat Israël in Gaza binnenlaat, vormt een zeer klein deel van de behoeften van de bevolking (…). Deze hulp wordt gestolen en op de markt verkocht tegen exorbitante prijzen en in zeer kleine hoeveelheden. De producten die het restaurant momenteel aanbiedt, zijn groentemaaltijden. Deze groenten worden in Gaza verbouwd en verkocht tegen astronomische prijzen, waardoor slechts een klein deel van de bevolking zich deze maaltijden kan veroorloven. Andere producten die we aanbieden, zijn producten die we maken van ingeblikt voedsel dat wordt geïmporteerd.’

Daarna volgt nog een persoonlijke noot van de eigenaar: ‘We zitten al drie jaar in Gaza, vol oorlog, dood en honger. Er wordt ons van alles aangedaan, en ondanks de moeilijkheden die we doormaken, maken we ons eigen voedsel en stoppen we niet met werken, want dit werk is een deel van ons, en zonder dat kunnen we niet eten of drinken (…) Vertaal deze tekst en weerleg de leugens in het Israëlische verhaal. Dank u wel, uit de grond van mijn hart, voor uw steun aan het Palestijnse volk.’

Hongersnood internationaal erkend

De Franse factcheckers van France24 namen contact op met François Grünewald, een landbouwingenieur die gespecialiseerd is in voedselveiligheid. Hij is medeoprichter van URD, een onafhankelijk onderzoekscentrum dat zich toelegt op het evalueren en verbeteren van humanitaire omstandigheden. Grünewald verklaarde aan France24 dat open restaurants op geen enkele manier het bestaan van hongersnood in Gaza tegenspreken: ‘Het feit dat restaurants open zijn en voedsel blijven serveren is geen indicator om te zeggen dat er geen hongersnood is. Zelfs tijdens een hongersnood zijn er altijd mensen die manieren vinden om van de situatie te profiteren. Er zijn altijd rijkere mensen die zich weten te redden of anderen die zich organiseren om economische activiteit te creëren.’ Volgens Grünewald is dat altijd het geval, ook tijdens andere hongersnoden, zoals in Ethiopië. ‘Zoiets is helemaal niet in tegenspraak met een hongersnoodsituatie’, vulde hij nog aan.

Of er in een bepaald gebied hongersnood heerst, wordt bepaald door de ‘Integrated Food Security Phase Classification’ (IPC), een internationaal erkende tool die gebruikt wordt door verschillende internationale organisaties zoals de Verenigde Naties en het Internationaal Voedselagentschap.

Volgens een factsheet op de IPC-website kunnen we van een hongersnood spreken als 20 procent van de bevolking lijdt onder een zeer beperkte toegang tot voedsel en niet kan overleven zonder externe hulp, als 30 procent van de bevolking lijdt onder algemene acute ondervoeding, en als het sterftecijfer hoger ligt dan twee sterfgevallen per 10.000 mensen dagelijks, die verband houden met honger of gevolgen daarvan.

Uit cijfers van het Wereldvoedselprogramma (WFP), die eind juli werden gepubliceerd, blijkt dat twee van de drie IPC-criteria zijn bereikt. Uit gegevens blijkt dat meer dan een op de drie mensen in Gaza nu dagenlang zonder eten zitten. Het artikel gaat verder: ‘Meer dan 500.000 mensen, bijna een kwart van de Gazaanse bevolking, leven in omstandigheden die overeenkomen met hongersnood, terwijl de rest van de bevolking te maken heeft met een noodsituatie wat betreft honger.’

Acute ondervoeding is de tweede indicator, en die is volgens het Wereldvoedselprogramma ‘in een ongekend tempo toegenomen.’ In Gaza-stad is de ondervoeding van kinderen onder de vijf jaar in twee maanden tijd verviervoudigd, tot 16,5 procent.

De derde indicator, meldingen van sterfgevallen als gevolg van hongersnood, komen steeds vaker voor, ‘maar het verzamelen van betrouwbare gegevens blijft onder de huidige omstandigheden in Gaza erg moeilijk, aangezien de gezondheidszorg is ingestort.’

Op de website van de Verenigde Naties lezen we dat er in juli minstens 174 mensen overleden aan honger en ondervoeding. 88 daarvan waren kinderen.