Factcheck: nee, vegetariërs zijn niet individualistischer dan vleeseters

‘Mensen die liever een Beyond-burger in de pan gooien zijn individualistischer dan wie de voorkeur geeft aan een gehaktballetje’, zo lazen we op Scientias. Volgens experts heeft de studie waarop deze uitspraak gebaseerd is heel wat tekortkomingen en zijn de conclusies te verregaand. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de Nederlandse website Scientias lazen we dat ‘mensen die liever een Beyond-burger (een vegetarische burger, nvdr) in de pan gooien individualistischer zijn dan wie de voorkeur geeft aan een gehaktballetje.’ Er wordt verwezen naar een recente studie op basis van drie steekproeven: één Amerikaanse en twee Poolse.

De deelnemers vulden niet alleen vragenlijsten in over hun voedingsgewoonten, maar kregen ook een reeks uitspraken, gekoppeld aan tien waarden. Ze moesten beoordelen in hoeverre die bij hen pasten.

De conclusie was ‘onverwacht’, aldus Scientias: ‘Vegetariërs zijn onafhankelijke non-conformisten, die minder waarde hechten aan sociale harmonie of welwillendheid. Tegelijkertijd vonden ze waarden die verband houden met persoonlijke keuzevrijheid, zoals prestatie en macht, belangrijker.’

Volgens professor Sociale Psychologie Alain Van Hiel (UGent) moeten we die uitspraken met een korreltje zout nemen. ‘Ik vind dit een zeer eigenaardig onderzoek, waarbij ik zeker twee grote kanttekeningen wil maken.

‘Ten eerste gaat het om een correlatieve studie. Twee kenmerken – vegetarisme en individualisme – worden aan elkaar gekoppeld, maar je weet niet of er een oorzakelijk verband is. Bij zulke onderzoeken is het de gewoonte dat je corrigeert voor allerlei demografische variabelen. In dit geval is dat alleen gebeurd voor geslacht.

‘Nochtans zijn er andere variabelen die zeker een impact kunnen hebben, zoals leeftijd, inkomen en opleidingsniveau. Als vegetariërs al individualistischer zouden zijn, is dat wellicht vooral omdat ze gemiddeld jonger en hoger opgeleid zijn dan vleeseters.

‘En dan is er nog een tweede belangrijke nuancering. Menselijke waarden meten op basis van deze methode – waarbij proefpersonen uitspraken beoordelen – is op zich al niet erg betrouwbaar. Maar in deze studie werd, althans voor de Poolse steekproeven, een lijst met slechts 21 uitspraken gebruikt. Dat is dus slechts een tweetal uitspraken per waarde. Dat is twee keer niets, waardoor de conclusies ook veel van hun betrouwbaarheid verliezen.’

Ook professor Sociale Psychologie Vera Hoorens (KU Leuven) heeft behoorlijk wat reserves over dit onderzoek. ‘In de studie wordt verwezen naar eerder onderzoek, waarvan de resultaten in heel wat opzichten tegenstrijdig zijn. Maar ook de resultaten van de studie zelf zijn niet zo eenduidig. In de Amerikaanse steekproef is er bijvoorbeeld geen significant verband tussen vegetarisch eten en al dan niet conformistisch zijn.

Daarom is het sowieso al een brug te ver om te stellen dat vegetariërs individualistischer zijn dan vleeseters. Bovendien worden in dit onderzoek allerlei soorten niet-vleeseters op een hoopje gegooid. Nochtans zijn er wel wat verschillen tussen veganisten, vegetariërs die zuivel eten en vegetariërs die zuivel én eieren eten. Het is erg moeilijk om algemene uitspraken te doen over zo’n heterogene groep. En opvallend: in een eerdere studie van dezelfde auteur benadrukt hij juist het onderscheid tussen al deze groepen.’