Factcheck: ja, u kunt door de bliksem worden getroffen wanneer u doucht tijdens een onweer

Volgens een artikel in The Washington Post loopt u het risico om door de bliksem te worden getroffen wanneer u een douche neemt tijdens een onweer. Die kans bestaat, bevestigen experts, al is ze bijzonder klein. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In The Washington Post verscheen een artikel met als titel ‘Waarom u nooit moet douchen tijdens een onweersbui’. ‘De kans dat u binnenshuis door de bliksem wordt getroffen is klein, maar niet onbestaande. Dit geldt vooral als u doucht of de afwas doet’, stelt de inleiding.

Wanneer het onweerseizoen op zijn hoogtepunt is, is het volgens The Washington Post  raadzaam om de oude volkswijsheid – blijf uit de douche bij donder en bliksem – ernstig te nemen.

Volgens de Centers for Disease Control and Prevention, de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten, bedraagt de kans om ooit door de bliksem getroffen te worden minder dan één op één miljoen. Jaarlijks worden in de Verenigde Staten enkele honderden mensen geraakt, meestal in de zomer en vrijwel altijd tijdens buitenactiviteiten. Zo’n 90 procent overleeft een blikseminslag, zo leren we uit het artikel.

De kans om binnenshuis door de bliksem te worden getroffen is volgens The Washington Post nog kleiner, maar het is wel mogelijk om een ​​schok te krijgen tijdens watergerelateerde klusjes of tijdens het douchen. ‘Als de bliksem door de elektrische bedrading of de waterleidingen gaat, kunt u zo’n schok krijgen’, zegt Chris Vagasky, meteoroloog van de National Lightning Safety Council, een organisatie die door middel van voorlichting en bewustwording de veiligheid bij blikseminslagen wil bevorderen.

Factcheck: nee, het noodweer in Centraal-Europa is niet veroorzaakt door ‘cloud seeding’

Wanneer de bliksem inslaat, dan beweegt de elektrische stroom in minder dan een seconde in alle richtingen, leren we nog uit het artikel in The Washington Post. ‘Goed gebouwde huizen werken doorgaans als een kooi die de bewoners beschermt: de elektrische stroom kiest de weg via leidingen en kabels naar de grond. Net daarom raden experts aan elk direct contact met die leidingen te vermijden. Vooral metalen leidingen vormen een risico, aangezien zowel de pijpen als het water zelf stroom geleiden. Dat kan leiden tot een schok, soms licht, maar in uitzonderlijke gevallen fataal.’

Het gebruik van kunststofleidingen verlaagt het gevaar enigszins, maar sluit het niet uit. ‘Water blijft een uitstekende geleider’, benadrukt Keith Sherburn van de Amerikaanse weerdienst.

Binnen blijven

Hoe vaak mensen effectief getroffen worden tijdens de douche of de afwas is moeilijk te zeggen, omdat er nauwelijks gegevens over worden bijgehouden, maar in de voorbije twintig jaar is er in de Verenigde Staten volgens Sherburn geen enkel dodelijk slachtoffer gevallen door zulke incidenten, schrijft The Washington Post nog.

Toch blijft voorzichtigheid geboden, volgens Chris Vagasky. Niet alleen douchen, ook handen wassen, kleren spoelen of afwassen wordt tijdens onweer afgeraden. Belangrijk om te onthouden:  wanneer u donder hoort, bevindt u zich binnen het bereik van de bliksem –  zelfs tot vijftien kilometer van het onweer – en gaat u beter naar binnen.

Welk advies wordt er in België gegeven?

Op de website van het KMI zijn heel wat tips in verband met onweer terug te vinden. Onder de titel ‘Hoe bescherm ik me tegen bliksem?’ lezen we het volgende: ‘De gevaarlijkste schade die een persoon kan oplopen door een blikseminslag is elektrocutie. Belangrijk daarbij is de grootte van de elektrische stroom en de weg die het volgt door het lichaam. De gevaarlijkste stromen vloeien langs vitale organen, zoals het hart of de hersenen.’

Ook het KMI geeft de raad om tijdens een onweer naar binnen te gaan, daar uit de buurt te blijven van stromend water en vooral geen douche te nemen zolang het onweer duurt.

We nemen contact op met Emilie Delhaye van de dienst marketing en externe communicatie bij het KMI. Zij legt het artikel uit The Washington Post voor aan twee weervoorspellers van het KMI. ‘Volgens mijn collega’s klopt de informatie in het artikel helemaal’, laat Delhaye via e-mail weten.

Factcheck: nee, wannéér je lauwe douche neemt tegen droge huid maakt niet uit

Voormalig VRT-weerman Frank Deboosere is dezelfde mening toegedaan. ‘Het artikel in The Washington Post is mijns inziens 100 procent juist’, reageert hij via e-mail. ‘Elke blikseminslag kan dodelijk zijn. Maar ik lees dus dat er inderdaad in de voorbije twintig jaar in de Verenigde Staten op die manier geen enkel dodelijk slachtoffer is gevallen. België heeft veel minder inwoners dan de Verenigde Staten en ik ben er vrij zeker van dat de zomeronweren in de VS veel steviger zijn dan wat wij hier op onze breedtegraad krijgen. Bij mijn weten is er in België op die manier nog geen doucheslachtoffer gevallen.’

‘Bij elk soort weer kan je een heleboel waarschuwingen geven’, schrijft Deboosere nog. ‘De ervaring leert me dat we best inzetten op die risico’s die in de praktijk de meeste slachtoffers maken. Er is altijd een risico, en voorkomen is beter dan genezen. Maar ik zou in de eerste plaats bij onweer binnen blijven, en zorgen dat ik niet van de trap val.’