Factcheck: Vergroot haarverf het risico op borstkanker bij vrouwen?

Volgens een Nederlandse website zou het gebruik van haarverf het risico op borstkanker vergroten. Experten benadrukken dat geen enkel onderzoek daarvoor het bewijs heeft geleverd.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een artikel dat eerder dit jaar verscheen op de Nederlandse website Healthwatch zou het gebruik van haarverf het risico op borstkanker bij vrouwen met 23 procent verhogen.

Als bron verwijst het artikel naar kankeronderzoeker Sanna Heikkinen van de Universiteit van Helsinki. Zij analyseerde de gegevens van achtduizend vrouwen met borstkanker en vergeleek ze met een controlegroep van twintigduizend vrouwen zonder de ziekte. 

Finse studie

We vinden de Finse studie terug op de website PubMed, waar ze op 11 augustus 2015 werd gepubliceerd. In de conclusie zeggen de onderzoekers het volgende: ‘Op basis van de huidige resultaten kunnen we niet bevestigen dat haarverf in relatie tot borstkanker volledig veilig is.’ Met andere woorden: de resultaten zijn onzeker en verdere studies zijn nodig.

We komen op PubMed ook een overzichtsartikel tegen waarin de resultaten van meerdere studies naar haarverf en borstkanker zijn verzameld. De auteurs van deze literatuurstudie vonden een gemiddelde odds ratio (OR) van 1,18. Dat wil zeggen dat, als een gemiddelde vrouw 10 procent kans heeft om borstkanker te ontwikkelen, die kans bij het gebruik van haarverf zou stijgen tot 11,8 procent (10 x 1,18). 

Maar ook de auteurs van die studie zeggen dat het mechanisme niet duidelijk is en dat er misschien sprake is van ‘confounding’. Dat wil zeggen dat een derde, niet onderzochte variabele (een confounder) zowel de onafhankelijke als de afhankelijke variabele in een onderzoek beïnvloedt. Dit kan leiden tot een verkeerde conclusie over een causaal verband tussen de twee onderzochte variabelen, omdat het verband in werkelijkheid door die derde factor wordt veroorzaakt of beïnvloed. Ook de auteurs van deze overzichtsstudie pleiten daarom voor verder onderzoek.

Amerikaanse studies

We vinden op PubMed ook twee recentere Amerikaanse studies. Een ervan werd gepubliceerd op zowel PubMed als in het British Medical Journal, in september 2020. ‘Er werd geen positief verband gevonden tussen het persoonlijke gebruik van permanente haarverf en het risico op de meeste vormen van kanker en kankergerelateerde sterfte’, lezen we daar, en ook deze onderzoekers zeggen dat meer onderzoek nodig is.

Een andere Amerikaanse studie, waarbij zowel vrouwen met een witte als een zwarte huidskleur betrokken waren, verscheen in PubMed in juli 2020. ‘Het gebruik van permanente kleurstof werd in die studie geassocieerd met een 45 procent hoger risico op borstkanker bij zwarte vrouwen en een 7 procent hoger risico bij witte vrouwen’, zegt Mathieu Goossens, programmamanager bevolkingsonderzoek borstkanker bij het Centrum voor Kankeropsporing (CvKO). ‘Die bevindingen doen sterk vermoeden dat er in deze studie sprake is van confounding door een niet-geïdentificeerde factor, want er is geen bekende biologische reden waarom de chemische stoffen in haarverf anders zouden werken bij mensen met verschillende huidskleuren.’

https://www.knack.be/factcheck/factcheck-nee-een-borstverkleining-vermindert-het-risico-op-borskanker-niet-met-90-procent/

Wat is confounding?

‘Alle genoemde studies zijn observationeel’, zegt Goossens. ‘Er is geen experiment gebeurd waarbij vrouwen gedwongen haarverf gebruiken of niet. En bij observationeel onderzoek moet je altijd oppassen voor confounding. Een voorbeeld: Alcoholgebruik verhoogt het risico op borstkanker. Stel dat vrouwen die alcohol drinken vaker ook haarverf gebruiken. Als je dan alleen kijkt naar haarverfgebruik zonder te corrigeren voor alcohol, lijkt het alsof haarverf borstkanker veroorzaakt, terwijl het eigenlijk de alcohol is.’

Wat zeggen experten?

‘Ik zie dus niet meteen sterk bewijs dat het gebruik van haarverf het risico op borstkanker zou vergroten’, besluit Goossens. Dat beaamt professor oncologie Hannelore Denys, die aan het UZ Gent gespecialiseerd is in gynaecologische tumoren en borstkanker.

‘De Finse studie die in het Healthwatch-artikel wordt aangehaald, is tien jaar oud en kijkt retrospectief naar een cohorte met of zonder borstkanker in relatie tot het gebruik van haarverf’, zegt Denys. ‘Retrospectief onderzoek heeft belangrijke beperkingen, vooral als het erop aan komt om een causaal verband aan te tonen. Zo’n studie kijkt immers terug in het verleden zonder echt te kunnen bewijzen dat de blootstelling heeft geleid tot een verhoogd risico. De Finse onderzoekers wijzen daar zelf op: “Ondanks alle inspanningen kan de mogelijkheid van vertekening niet definitief worden uitgesloten”, schrijven ze.’

‘We kunnen niet 100 procent uitsluiten dat het gebruik van haarverf een invloed zou hebben op het borstkankerrisico, maar tot nu toe zijn er geen echte bewijzen voor gevonden. De meeste studies tonen geen verband’, aldus Denys. 

https://www.knack.be/factcheck/factcheck-nee-mammografie-veroorzaakt-geen-borstkanker/

Controle op schadelijke stoffen

‘Bovendien is er nu veel meer controle op schadelijke stoffen dan pakweg 20, 30 of 50 jaar geleden,’ benadrukt Denys, ‘dus de gegevens uit studies die terugkijken op het gebruik in die periode zijn ook niet meer zo relevant. Europa controleert trouwens veel strenger dan Amerika of Azië.’