Factcheck: België is lang niet enige land waar pensioenen geïndexeerd worden

In het VRT-duidingsprogramma Terzake suggereert Vooruit-voorzitter Conner Rousseau dat België het enige land ter wereld zou zijn waar de pensioenen automatisch worden geïndexeerd. Dat klopt niet: in de meeste OESO-landen wordt de koopkracht van gepensioneerden beschermd door een systeem van automatische indexering.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 23 april liet regeringspartij Vooruit weten dat ze de geplande pensioenhervormingen alleen zou goedkeuren als ook de parlementsleden zouden inleveren. Diezelfde avond was Vooruit-voorzitter Conner Rousseau te gast in het VRT-duidingsprogramma Terzake.

‘Ik daag u graag uit: welk land in de wereld voorziet, in deze moeilijke tijden, een automatische index voor pensioenen?’ stelt Conner Rousseau tijdens zijn gesprek met presentator Annelies Beck (vanaf 12:56).

We vinden de uitspraak ook terug op de Facebookpagina van Vooruit: ‘Zo indexeren we alle pensioenen. Noem mij 1 land ter wereld waar dat zo is.’

Op die laatste vraag geeft Kamerlid voor PVDA en pensioenspecialist Kim De Witte een antwoord op zijn Facebookpagina. ‘Eén land in de wereld? Ik geef je nu meteen vijftien landen, alleen al in Europa: Oostenrijk, Frankrijk, Luxemburg, Spanje, Portugal, Italië, Griekenland, Cyprus, Finland, Estland, Letland, Litouwen, Slovenië, Slowakije, Malta’, schrijft De Witte.

‘De wettelijke pensioenen worden in al die landen geïndexeerd. In veel landen gebeurt dat bovendien automatisch, omdat de ouderen anders automatisch verarmen’, gaat De Witte verder in zijn post.

Factcheck: een langdurig werkloze die een hoger pensioen krijgt dan iemand die 40 jaar heeft gewerkt, kan dat?

OESO-rapport

We nemen contact op met De Witte en vragen naar zijn bron. Hij stuurt ons een link naar Pensions at a Glance 2023, het meest recente rapport van de denktank OESO over de pensioenen.

Op pagina 29 tot 35 van de daar te dowloaden pdf-versie vinden we een analyse van de indexering van de pensioenen. Op pagina 13, bij de ‘key facts and figures’, staat een samenvatting van de verschillende systemen die bestonden in 2023.

Daaruit leren we dat voor de 38 OESO-landen geldt dat:
– 23 landen de pensioenen indexeren op basis van de prijzen
– 3 landen de pensioenen indexeren op basis van de lonen
– 5 landen de pensioenen indexeren op basis van prijzen en lonen (mix)
– 7 landen de pensioenen niet indexeren

De landen zonder indexering van de pensioenen zijn dus eerder de uitzondering.

Op pagina 32 van de pdf vinden we een overzicht van de landen:

– De volgende landen hebben een systeem dat vergelijkbaar is met het Belgische (kolom ‘Prices’): Oostenrijk, Japan, Zuid-Korea, Canada, Litouwen, Chili, Polen, Spanje, Portugal, Slowakije, Slovenië, Finland, Frankrijk, Griekenland, Zweden, Hongarije, Turkije, Israël, Verenigde Staten, Italië, Nederland, Costa Rica en Mexico.

– In andere landen zijn er ‘gemengde’ indexsystemen of gebeurt de indexering op basis van de lonen.

‘In de meeste landen gebeurt de indexering ook automatisch, zoals in België het geval is’, benadrukt De Witte in een e-mail aan Knack. ‘In 31 van de 38 OESO-landen is dat het geval. De manier waarop de automatische indexering gebeurt, verschilt wel van land tot land.’

Op pagina 33-35 van het eerder vermelde OESO-rapport wordt, onder de titel ‘Timing and reference periods for adjustments’, uitgelegd wanneer een indexering plaatsvindt, afhankelijk van het systeem dat in een land bestaat.

Drempel

In de meeste OESO-landen worden de pensioenen jaarlijks geïndexeerd, vaak in januari. Een aantal landen past de pensioenen vaker aan: tweemaal per jaar (Nederland en Australië), vier keer per jaar (Canada) of maandelijks (Chili). Een aantal andere landen indexeert pas wanneer een vooraf bepaalde inflatiedrempel wordt overschreden. België behoort tot die laatste groep – de indexering gebeurt wanneer de gezondheidsindex met 2 procent overschreden werd. Dat Belgische systeem is dus niet uniek.

Factcheck: een langdurig werkloze die een hoger pensioen krijgt dan iemand die 40 jaar heeft gewerkt, kan dat?

We vragen Conner Rousseau om een reactie, via zijn woordvoerder Sieghild Lacoere, en krijgen die via e-mail: ‘Vooruit heeft de index gered. Ons systeem van index van de lonen, uitkeringen en pensioenen is uniek. Acht maanden onderhandelen toont aan dat dat niet vanzelfsprekend was. De factcheck bewijst hoe belangrijk het is dat ook de pensioenen in België geïndexeerd blijven.’