Factcheck: angstige mensen worden niet sneller gebeten door muggen

‘Mensen die angstig zijn en zich onzeker voelen, zullen sneller gestoken worden’, zo stelde holistisch huisarts Jutta Borms in Goed Gevoel. Maar het klopt niet.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In Goed Gevoel behandelde holistisch huisarts Jutta Borms de vraag waarom in dezelfde kamer de ene persoon door een mug gestoken wordt en de andere niet. Volgens haar heeft het ‘holistisch gezien’ te maken met onze mentale en psychische toestand. ‘Mensen die angstig zijn en zich onzeker voelen, zullen sneller gestoken worden. Door die gevoelens straal je wantrouwen uit, je neemt je plaats niet in, voelt je onwaardig en ervaart de wereld als erg agressief.’

Wanneer we dokter Borms via e-mail om meer uitleg vragen, laat ze weten dat ze voor haar uitspraak geen hard wetenschappelijk bewijs heeft, maar dat ze gebaseerd is op haar eigen ervaring in de praktijk, na het zien van meer dan 50.000 patiënten.

Volgens medisch entomoloog Wim Van Bortel (Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen) is de uitspraak niet waar. ‘Hoe muggen op zoek gaan naar prooien valt vooral chemisch te verklaren. Van een grote afstand detecteren ze hun prooien op basis van CO2. Zodra ze dichterbij komen, spelen visuele prikkels en warmteprikkels een rol. Als er verschillende potentiële prooien samen zijn, geeft de lichaamsgeur de doorslag. En die wordt bepaald door de bacteriën op de huid. Je kunt er weinig tegen doen, behalve je huid bedekken, een (geïmpregneerd) muggennet gebruiken of een chemisch afweermiddel, zoals DEET of (p)icaridine. Citronella, dat ook door dokter Borms wordt vermeld, werkt niet voldoende om je te beschermen tegen muggenbeten. In onze contreien is dat niet zo’n probleem, maar in gebieden waar bijvoorbeeld malaria frequent voorkomt, moet je je toch beter beschermen.’

Angst of stress spelen volgens Van Bortel dus geen enkele rol. ‘Bij bijen of wespen kan dat wel het geval zijn: als je uit angst wild om je heen begint te slaan, kunnen die beestjes zich bedreigd voelen en steken om zich te verdedigen. Muggen — enkel vrouwtjes — bijten daarentegen niet uit verdediging, maar omdat ze bloed nodig hebben om hun eitjes te laten rijpen. In ons land kom je het vaakst culex-muggen tegen. Zij bijten vooral bij valavond en ’s nachts. Mensen liggen dan vaak te slapen, waardoor angst en stress sowieso minder impact hebben.’

Entomoloog Peter Berx bevestigt dat de uitspraak niet klopt. ‘Over muggenbeten doen veel fabeltjes en “anekdotische bewijzen” de ronde. Ik heb geen overtuigende wetenschappelijke onderzoeken gevonden die een oorzakelijk verband blootleggen tussen angst en stress enerzijds, en meer muggenbeten anderzijds. In één publicatie, die al dateert uit 2008, werd zelfs een omgekeerde hypothese geponeerd: mensen die hogere gehaltes in hun bloed hebben van bepaalde chemische stoffen die potentieel gelinkt zijn aan stress, bleken in een experimenteel onderzoek net minder aantrekkelijk voor muggen. Maar om dat hard te maken, is meer onderzoek nodig. Het enige wat we zeker weten, is dat muggen worden aangetrokken door CO2, visuele prikkels en warmte en tot slot door lichaamsgeur, die deels genetisch bepaald is.