Geschiedenis Geschiedenis Moordkampen in opbouw 1940 25 januari In een Pools barakkenkamp in Oswiecim bij Krakow wordt begonnen met de bouw van Auschwitz. Nazi-veteraan Rudolf Höss voert er het commando. Een jaar later wordt Birkenau toegevoegd aan het industriële moordcomplex. Der Stürmer laat geen twijfel bestaan over de bedoeling: "Deze machine delft het graf voor 'werelds grootste misdadiger, Judah - van …
Geschiedenis Geschiedenis Na de holocaust een 'honderdjarige oorlog' De Holocaust leidt niet rechtstreeks tot het uitroepen van de Joodse staat Israël in 1948. Maar de volkerenmoord op de Joden draagt daar onmiskenbaar toe bij. Ruim zeventig jaar later lijkt het erop dat we midden in een nieuwe 'honderdjarige oorlog' zitten.
Geschiedenis Geschiedenis Over de afgrond naar wat vrede 4 februari Begin van de Conferentie van Jalta. Churchill, Stalin en Roosevelt hertekenen de kaart van het naoorlogse Europa. De kiemen worden gezaaid voor de Koude Oorlog nadien.
Geschiedenis Geschiedenis Zinloze dodenmarsen tegen de klok De dodenmarsen uit de vernietigingskampen worden de laatste stuiptrekking van de Holocaust. Een zinloze poging om de verschrikkingen aan het oog van de buitenwereld te onttrekken.
Geschiedenis Geschiedenis Een dubbele oorlog 1939 30 januari Hitler spreekt de Rijksdag toe: "Als de internationale Joodse financiers erin slagen de naties opnieuw in een wereldoorlog mee te sleuren, dan zal de uitkomst daarvan geen overwinning van het Bolsjewistische Jodendom betekenen maar de uitroeiing van het Joodse ras in Europa."
Geschiedenis Geschiedenis De industrialisering 1942 20 januari De Wannsee-Konferenz. Reinhard Heydrich bespreekt in de rand van Berlijn met anderhalf dozijn nazi-kopstukken de industrialisering van de Endlösung. Hij plant op korte termijn de moord op 11 miljoen Joden, Adolf Eichmann is zijn immer vlijtige secretaris. Na afloop drinken alle deelnemers cognac en roken ze sigaren.
Geschiedenis Geschiedenis VS profiteren van duitse brain drain Oorlog stimuleert technologie, zeker op het slagveld. Naderhand vloeien daar alledaagse toepassingen uit voort. Die stelling lijkt stilaan gemeengoed, maar klopt ze ook? Stimuleert oorlog eveneens de voor technologie vaak noodzakelijke wetenschappelijke basis? In welke mate beschikt Duitsland voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog over voldoende menselijk kapitaal voor zijn oorlogstechnologie?
Geschiedenis Geschiedenis Verzetsstrijder in priestertoog In België waren de feestelijke bevrijdingsdagen van 1944 voorbij toen de oorlog er begin mei 1945 ook in Duitsland opzat. Waarop de dagen van slopende afwachting aanbraken waarin wie door de nazi's was weggevoerd ofwel graatmager terugkeerde ofwel op een dodenlijst stond.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: gerechtigheid voor iedereen? De Tweede Wereldoorlog, met het verhaal van verzet en collaboratie en de repressie die erop volgt, is een gevoelig punt in de Belgische geschiedenis. Tot op heden. Heeft de manier waarop er is omgegaan met de herinnering aan die oorlog gerechtigheid voor iedereen gebracht?
Geschiedenis Geschiedenis Kleinkinderen doorbreken stilte over holocaust in België Breendonk en de Dossin-kazerne in Mechelen getuigen van de Holocaust in België. Ze doorbreken de stilte die hierover tot lang na de oorlog in ons land blijft hangen. Historicus Herman Van Goethem, de rector van de Universiteit van Antwerpen en de eerste directeur van het Dossin-museum, onderzoekt het waarom van dat stilzwijgen: "De overlevenden zijn zwaar getraumatiseerd. Ze zwijgen als vermoord. Het is pas als hun kleinkinderen vragen gaan stellen, in de jaren 1980, dat de grote verhalen boven water komen."
Opinie Opinie 'Het lijkt soms alsof er weer een muur tussen Oost en West staat, opgetrokken uit frustratie en onbegrip' Hubert van Humbeeck merkt op dat de overgang naar een nieuwe wereld niet iedereen even goed bevalt.
Magazine Magazine Economische oorlogvoering In 1805 versloeg admiraal Nelson de Franse vloot voor de kust van het zuid-Spaanse Trafalgar. Na deze beslissende overwinning, die het maritieme overwicht van de Britse erfvijand bezegelde, besloot Napoleon dat hij het Verenigd Koninkrijk niet met de wapens maar met de economie moest verslaan.
Magazine Magazine Napoleon en de Revolutie Hoewel Napoleon de belangrijke vernieuwingen van de Franse Revolutie genegen was, had hij een afkeer van het geweld, de massahysterie en de anarchie die er in de straten van Parijs mee gepaard gingen. Hij was nog een onbeduidende Corsicaanse soldaat toen in 1789 de Bastille bestormd werd, maar tien jaar later maakte hij als generaal eigenhandig een einde aan het tumult
Geschiedenis Geschiedenis De slag bij Austerlitz: misleiding, verwarring en een genie Samen met Waterloo is Napoleons meest beroemde veldslag die bij Austerlitz. De overwinning op de Russische en Oostenrijkse legers werd behaald dankzij een uiterst vernuftig tactisch strijdplan en ingevingen die niet anders dan geniaal kunnen worden genoemd. Tegelijk luidde Austerlitz ook de Franse dominantie in Europa in.
Magazine Magazine Keizerlijk bezoek Na zijn succesvolle eerste rondreis in België bekoelde de relatie tussen Napoleon en onze contreien. Hij zou nog welgeteld drie keer op bezoek komen. Iedere keer stelde hij vast dat Antwerpen maar niet de oorlogshaven wilde worden die hij voor ogen had, en dat de koppige inwoners van deze streek nog altijd heimwee naar de Oostenrijkers leken te hebben. Maar in 1804 behoedde hij wel het paleis van Laken voor de sloop.
Magazine Magazine De Duitse eenmaking Een van Napoleons grootste verwezenlijkingen is de eenmaking van Duitsland, een land dat door zijn expansiedrang de recente geschiedenis van Europa heeft getekend. De ironie van de geschiedenis wil dat zijn verwaarlozing van de door hemzelf opgerichte Rijnbond mee aan de basis lag van de Duitse opkomst in de 19de en 20ste eeuw.
Geschiedenis Geschiedenis De Eerste Consul in de grote Vlaamse steden 'De Belgen zijn Fransen, net zoals de Normandiërs of de Bourgondiërs dat zijn', heeft Napoleon ooit gezegd. 'Net zomin als het Franse volk ooit zijn rechten zal afstaan, zo zal het ooit afzien van de vereniging met België.' Het behoud van onze contreien behoorde dan ook tot de kerntaken van de Eerste Consul, die in 1803 met een uitgebreid gevolg alle grote Vlaamse steden bezocht.
Geschiedenis Geschiedenis 'Het is tijd om het beeld van de waanzinnige Romeinse keizer bij te stellen' Het Oude Rome is niet voor watjes. Is het uiteindelijk niet meer dan normaal dat zelfs goedbedoelende leiders in die omstandigheden evolueren tot moordlustige maniakken? Of een nog interessantere hypothese: maakt de tijd, de overlevering in de geschiedenis, hen waanzinnig?
Magazine Magazine Van Caligula en Donald Trump Neem nu Caligula. Weinig mensen twijfelen eraan dat de Romeinse keizer die zijn paard tot senator benoemde goed gek moet zijn geweest. Toch leert deze Knack Historia dat recent onderzoek daar niet meer zo zeker van is. Zo is het goed mogelijk dat Caligula zijn paard tot senator benoemde om de senaat dwars te zitten. …
Magazine Magazine Achnaton (?-1322 v.C.) REUS ONDER DE FARAO'S Achnaton is 30 eeuwen verzwegen en vergeten, tot hij berucht wordt als revolutionair hervormer. Of wijst zijn eenmanskruistocht tegen de gevestigde orde op waanzin?
Magazine Magazine Nero (37-68) KEIZERLIJK MONSTER? Keizer Nero wordt dikwijls vergeleken met die andere Romeinse heerser, Caligula. In waanzin zijn ze min of meer elkaars gelijke. Maar in beide gevallen komt dat negatieve beeld van de antieke auteurs, die hen kort na hun dood als 'monster' beschrijven. Zeker bij Nero is die eenzijdige typering intussen bijgestuurd.
Magazine Magazine "De urgentie van een tentoonstelling Gestoorde Vorsten is nu groter" Gestoorde vorsten, zo heet de tentoonstelling die het Gentse Museum Dr. Guislain in 1999-2000 organiseerde naar aanleiding van 500 jaar Keizer Karel (in 1500 in Gent geboren). Best een gewaagd initiatief voor een nog jong museum. "Eigenlijk was het straf dat we met zo'n evenement uitpakten", vertelt Patrick Allegaert, artistiek en beleidsadviseur van het museum. "Buitenlandse journalisten vertelden dat een dergelijke tentoonstelling bij hen op dat moment niet zou kunnen. Dat een initiatief van die aard aanleiding zou geven tot controverse. We waren dan ook overdonderd door de enorme belangstelling die ons te beurt viel. Nu, twintig jaar later, zou het thema nog veel meer aanslaan. De urgentie ligt veel hoger. Maar ik zou de zaak wel anders aanpakken. Intussen hebben we veel bijgeleerd."
Magazine Magazine Karel VI van Frankrijk (1368-1422) DE MAN VAN GLAS De passage van Karel VI als vorst is een ramp voor Frankrijk. Het land wordt geteisterd door oorlog, maar zit opgescheept met een karakterloze, gewelddadige en geesteszieke leider.
Magazine Magazine Nebukadnezar (605-562 v.C.) MACHT VAN EEN KONING, AMBITIE VAN EEN KOE Een koning die een wereldrijk bestiert, gebieden verovert, grootse bouwwerken neerplant en... denkt dat hij een koe is en begint te grazen? Te gek voor woorden, maar het staat in de Bijbel: Nebukadnezar is zijn naam.
Geschiedenis Geschiedenis Een nieuwe blik op de farao's: 'Je moet niet met ogen van nu naar duizenden jaren geleden kijken' Rare jongens, die farao's. Trouwen als broer en zus of als vader en dochter, zichzelf tot god uitroepen, tienduizenden mensen als slaven aan een larger than live-piramide laten bouwen zodat ze ook na hun dood luxe hebben... Gek? 'Nee,' zegt Marleen Reynders, egyptologe. 'Ze deden wat van hen verwacht werd om hun rijk te laten bloeien.'
Magazine Magazine Ivan de Verschrikkelijke (1530-1584) NIET MEER ZO VERSCHRIKKELIJK Ivan de Verschrikkelijke introduceert de boekdrukkunst in Rusland. Dat hij later volledig de pedalen verliest, wordt tegenwoordig ontkend.
Magazine Magazine Johanna van Castilië (1479-1555) 'JUANA LA LOCA' Johanna van Castilië staat bekend als Johanna de Waanzinnige, de vrouw die het lijk van haar man door Europa sleept. Is ze echt psychisch gestoord of is de rechtmatige koningin van Spanje het slachtoffer van een samenzwering door de machtsbeluste mannen uit haar familie?
Magazine Magazine Otto van Beieren (1848-1916) EENZAME SOLDAAT Otto Van Beieren is de jongere broer van sprookjeskoning Ludwig II van Beieren. Nadat hij jaren heeft gediend in het leger van Beieren, verdwijnt hij stilaan uit het openbare leven. Otto blijft geïsoleerd, ook als hij na de tragische dood van zijn broer 'officieel' koning van Denemarken wordt.
Magazine Magazine Ludwig II van Beieren (1845-1886) DE SPROOKJESKONING Ludwig II is populair als knappe, jonge koning van Beieren. Ook is hij excentriek. Hij heeft weinig belangstelling voor bestuurszaken, des te meer voor kunst en architectuur. Ludwig heeft een voorliefde voor kastelen en paleizen bouwen. Het bekendste is het niet helemaal afgewerkte sprookjeskasteel Neuschwanstein, dat jaarlijks duizenden toeristen lokt.
Magazine Magazine Sultan Mustafa (1591-1639) MUSTAFA THE MAD Vanaf zijn 11de leeft sultan Mustafa I met het besef dat hij elk moment vermoord kan worden. Is hij echt paranoïde, of beschikt Mustafa the Mad over veel realiteitszin door de enige kaart te trekken die zijn moord voorkomt: de waanzin?
Magazine Magazine Charlotte van België (1840-1927) TROOSTELOZE KEIZERIN VAN MEXICO De dochter van Leopold I wordt aan de zijde van aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk keizerin van Mexico. Het roekeloze avontuur duurt geen drie jaar.
Magazine Magazine Adolf hitler (1889-1945) JODENHATEND HYPOCHONDER Haalt Adolf Hitler zijn jodenhaat en zijn gedrevenheid om van Duitsland een oppermacht te maken uit zijn vertekend moederbeeld? Of is het de posttraumatische stress door zijn moeilijke jeugd en WOI die hem tot waanzin drijft?
Geschiedenis Geschiedenis Inzicht in het hoofd van psychopaten: 'De meesten doorzien hun verwrongen manier van denken niet' Hannibal Lecter was een psychopaat, zoveel is duidelijk. Maar jouw baas is er misschien ook één en wie weet zelfs jouw buurman, want psychopathie kent evenveel gedaanten als er psychopaten zijn. Eén eigenschap hebben ze alvast gemeen: ze hebben nauwelijks of geen geweten.
Geschiedenis Geschiedenis Het gedachtegoed van Mary Beard onder de loep: 'Waarom is een vrouw 'sterk' als ze iets presteert?' Powervrouwen? Die zijn in vergelijking met machtige mannen maar dun gezaaid en worden in de geschiedenis meestal niet zo fraai afgeschilderd. Waarom? Cultuurhistorica Kaat Wils toetst de uitspraken over vrouwen en macht van de Britse classica en feministe Mary Beard.
Magazine Magazine Jozef Stalin (1878-1953) DE 'MAN VAN STAAL' Jozef Stalin is de langst regerende leider van de Sovjet-Unie en tevens de meest moorddadige. Zijn "rode terreur" maakt tussen 9 en 20 miljoen slachtoffers.
Magazine Magazine Hendrik VI (1421-1471) SPEELBAL VAN DE ROZENOORLOG Hendrik VI van Engeland heeft helemaal niet de militaire capaciteiten van zijn vader Hendrik V. Ook mentaal is hij niet sterk, met desastreuze gevolgen. Engeland verliest zijn bezittingen en macht in Frankrijk en Hendrik wordt meegesleurd in de Rozenoorlog, die voor hem fataal afloopt.
Magazine Magazine Hoogmoed danst over de wereld David Owen is amper 30 als hij staatssecretaris wordt in de Labourregering van de Britse premier Harold Wilson. Nu is hij 80 en Lord, met voor de rest van zijn leven een zetel in het Hogerhuis. Na zijn doortocht op onder andere Volksgezondheid en Buitenlandse Zaken wordt hij internationaal actief, zowel in de diplomatie als in de zakenwereld. Nooit vergeet hij zijn eerste roeping, zijn specialisatie in de neurologie. In 2016 herschrijft hij zijn klassieker In Sickness and in Power, Illness in the Heads of Government, Military and Business Leaders since 1900 dat in een oudere versie ook in het Nederlands verschijnt als Zieke Wereldleiders. Zopas bundelt hij zijn denkbeelden opnieuw in Hubris. The Road to Trump. Power, Populism and Narcissism. Redenen te over voor een uitvoerig gesprek bij hem thuis in Londen, stroomafwaarts van Westminster.
Europa Europa 'Psychologie van politieke leiders heeft grote impact op beleidskeuzes' Niet alleen kennis en ervaring, maar ook het psychologisch profiel van politici kan het resultaat van onderhandelingen beïnvloeden. Een clash van persoonlijkheden kan ertoe leiden dat alles muurvast komt te zitten. Kijk maar naar de 194 dagen durende regeringsvorming uit 2007: die uiterst moeizame periode inspireerde Christ'l De Landtsheer om de rol van persoonlijkheid in de Belgische politiek te onderzoeken.
Magazine Magazine Spaanse Habsburgers: hoe een dynastie zich in de vernieling trouwt In de geschiedenis zijn huwelijken onder familieleden in koningshuizen niet ongewoon. Normaal levert dat geen noemenswaardige problemen op, maar als dat systematisch gebeurt, kan het verstrekkende gevolgen hebben. Dat is wat er gebeurt bij de Spaanse Habsburgers. Om de macht van de dynastie te bevestigen en 'besmetting' van het vorstenhuis tegen te gaan, volgt een opeenstapeling van huwelijken onder bloedverwanten. Niet alleen loop je door die inteelt verloren in hun stamboon, veel erger is dat de genetische afwijkingen op de duur zo erg zijn, dat een soort Sméagol op de troon belandt die nauwelijks kan spreken of stappen. En zo sterft een dynastie uit.
Magazine Magazine Erik XIV van Zweden (1533-1577) DECADENTE LEVENSSTIJL Koning Erik XIV van Zweden is een man vol contradicties: welopgevoed en intelligent, ambitieus en talentvol, maar ook hooghartig, barbaars en agressief. Hij wil de macht van Zweden en zijn koning vergroten, verovert Estland en raakt verwikkeld in de brutale Zevenjarige Oorlog met Denemarken en Polen. Op dat moment vertoont Erik XIV steeds …
Magazine Magazine Leopold II van België (1835-1909) DOL OP ROOD RUBBER Vader Leopold I noemt zijn kroonprins al "mentaal gestoord". Dwangarbeid en terreur worden meer regel dan uitzondering in zijn kolonie.
Magazine Magazine Anna van Rusland (1693-1740) TSARINA VAN BOERTIGE LUIM De tweede dochter van Ivan V, de zwakzinnige oudere broer en co-tsaar van Peter de Grote, is ziekelijk kwaadaardig geboren. Als tsarina gelooft ze in terreur: ze laat van vermoedelijk 20.000 'verraders' de neus afsnijden; haar zinloze oorlogen ruïneren de boeren.
Magazine Magazine Attila de Hun (406-453) DE GESEL GODS De koning van de Hunnen bedreigt zowel het Oost- als West-Romeinse rijk. Logge legioenen zijn geen partij voor zijn boogschutters op snelle paarden.
Magazine Magazine Vlad III Dracula (1431-1476) SPIETSER MET BLOEDDORST Vlad III Dracula wordt voorgesteld als de nationale held in Roemenië, de beschermer van het christendom en de inspiratie voor de griezelklassieker, maar eigenlijk is hij niet meer dan een getraumatiseerde sadist.
Magazine Magazine Ferdinand I van Oostenrijk (1793-1875) DER GÜTIGE Ferdinand I is het slachtoffer van de verregaande inteelt bij de Habsburgers. Hij is de oudste zoon van neef en nicht Franz II en Maria Theresia van Napels en Sicilië. De gevolgen zijn duidelijk: Ferdinand heeft epilepsie, een groot hoofd en korte armen en benen, en kent neurologische problemen. Zijn bijnaam 'der Gütige', …
Magazine Magazine Winston Churchill (1874-1965) DE ZWARTE HOND Is Winston Churchill zo'n groot Brits staatsman geworden net omdat hij bipolair is? Zijn mentale status levert hem het vermogen om de dreiging van Adolf Hitler en het naziregime realistisch in te schatten en geeft hem de excessieve energie die nodig is om die te bestrijden.
Magazine Magazine Nicolae CeauŞescu (1918-1989) GLUURDER MET SMETVREES Het Westen ziet de eigenzinnige dictator aanvankelijk als een communistische leider met wie te praten valt, maar later wordt duidelijk dat Nicolae Ceau?escu compleet paranoïde is.
Magazine Magazine Caligula (12-41) POOIERKONING MET KEIZERSWAANZIN Een keizer die zijn paard uitroept tot consul moet wel gek zijn. Is Caligula het perverse, sadistische monster dat Romeinse schrijvers schetsen, gretig overgenomen in films en tv-series? Of is hij beklad door de Romeinse high society om zijn dood te rechtvaardigen?
Geschiedenis Geschiedenis Het beeld van de wrede sultan genuanceerd: 'Heel wat zogenaamde waanzin vind je ook in het Westen' Ottomaanse vorsten uit de 16de en 17de eeuw worden in het beste geval afgeschilderd als neurotische types, in het slechtste geval als perverse sadisten. Hun voorgangers en opvolgers lijken stuk voor stuk waanzinnig: van nature of door de macht, wie zal het zeggen?
