De Amerikaanse president Donald Trump lijkt een versnelling lager te schakelen, en de twijfels over zijn gezondheidstoestand nemen toe. Bovendien komt er steeds vaker kritiek uit zijn eigen partij. De Amerikaanse president oogt kwetsbaar.
De agenda van Donald Trump is fascinerende lectuur. Op de minuut nauwkeurig kan iedereen via de website rollcall.com volgen wanneer de president met zijn first lady in de helikopter Marine One het Witte Huis verlaat en hoe laat hij op de militaire basis Joint Base Andrews overstapt in het presidentiële vliegtuig Air Force One.
De aankomst op Palm Beach International Airport in Florida, de rit naar zijn club Mar-a-Lago: alles wordt nauwgezet gedocumenteerd. Ook Trumps politieke afspraken zijn op Roll Call na te lezen. De afgelopen weken waren dat er niet erg veel.
Op zondag 23 november had de president zelfs helemaal geen publieke afspraken. Op maandag ondertekende hij om 16 uur een presidentieel decreet. Op dinsdag verleenden Donald en Melania Trump de kalkoenen Gobble en Waddle gratie, een Thanksgivingtraditie. Daarna vertrok hij naar Florida voor een zeer lang Thanksgivingweekend.
De president reageerde op de aanslagen op leden van de National Guard in Washington D.C., en sprak via een videoverbinding met Amerikaanse troepen. Veel meer vermeldt de officiële agenda niet over de afgelopen week. De 79-jarige lijkt te zijn overgeschakeld op een rustiger tempo, en precies daarover wordt in de VS nu gediscussieerd.
The New York Times schrijft na een analyse van zijn agenda dat ‘de Amerikanen Mr. Trump minder vaak zien dan vroeger’. Dit jaar is hij weliswaar vaker dan in het eerste jaar van zijn eerste termijn naar het buitenland gereisd, maar binnen de VS is hij veel minder onderweg, heeft hij minder afspraken in zijn agenda en beperkt hij zijn publieke optredens doorgaans tot een tijdsvenster ‘tussen 12.00 uur en 17.00 uur’.
Wordt Donald Trump een lame duck?
Verandert er iets in het presidentschap van Donald Trump? De 79-jarige leek tot nu toe onvermoeibaar. Aan de lopende band ondertekende hij presidentiële decreten (executive orders) en ontving hij bezoekers in het Oval Office. Hij was voortdurend zichtbaar: in gesprekken met journalisten, of met nachtelijke berichten op zijn sociale netwerk Truth Social.
Plots oogt hij kwetsbaar. Er zijn twijfels gerezen over zijn fysieke conditie. En misschien nog erger: binnen zijn eigen kamp klinkt kritiek. Tot voor kort durfden Republikeinse Congresleden nauwelijks kritiek op de president te uiten. Influencers uit zijn ‘Make America Great Again’-beweging verheerlijkten hem.
Er is sprake van een ‘dijkbreuk’ – of op z’n minst van ‘scheuren’ in de dijk.
Nu lijken sommige podcasters en volksvertegenwoordigers elkaar te willen overtreffen in moed.
Het aura van onaantastbaarheid rond de president vervaagt, voor het eerst sinds zijn verkiezingsoverwinning een jaar geleden. CNN-commentatoren hebben Donald Trump zelfs al een lame duck genoemd, een politicus die zijn machtsbasis verspeeld heeft. Er is sprake van een ‘dijkbreuk’ – of op z’n minst van ‘scheuren’ in de dijk.
Vervagend aura
Voor een afscheid is het te vroeg. Wie Trumps kracht onderschat, betaalt daar vaak een hoge prijs voor, zoals de Democratische presidentskandidate Kamala Harris en tal van Republikeinse presidentskandidaten kunnen bevestigen. Lang niet iedereen van zijn leeftijd zou zijn werktempo aankunnen. En de officiële agenda op Roll Call toont slechts een deel van zijn werk: meetings met medewerkers, vertrouwelijke telefoontjes enzovoort worden niet vermeld.
Toch is het een probleem voor hem wanneer zijn aura van onoverwinnelijkheid vervaagt.
Hoe ernstig de situatie is, werd duidelijk in de Epstein-affaire. Het was opmerkelijk hoe Trump, na maanden verzet, het Congres opriep om voor publicatie van de justitiedossiers te stemmen. Normaal legde hij anderen zijn wil op. Nu gaf hij toe om een openlijke rebellie onder Republikeinen te voorkomen.
Pijnlijk voor hem waren de opmerkingen uit zijn eigen kamp. Trump probeerde ‘rijke en machtige vrienden, miljardairs en donoren te beschermen’, zei de Republikeinse afgevaardigde Thomas Massie. Het stemgedrag van zijn collega’s in het Congres zou ‘langer van belang zijn dan Trumps presidentschap’.
Trumps voormalige bondgenoot Marjorie Taylor Greene brak wegens het Epstein-thema zelfs met haar idool. Trump noemde haar daarop een ‘verrader’. Taylor Greene heeft ondertussen aangekondigd dat ze op 5 januari het Congres verlaat en zich niet meer verkiesbaar stelt. Andere Republikeinse volksvertegenwoordigers overwegen hetzelfde te doen.
‘Idioot’
Influencers uit de MAGA-beweging bekritiseren tegenwoordig openlijk de corruptie in Washington, die een niveau zou hebben bereikt ‘waarover je in geschiedenisboeken leest’. Een Republikeinse uit Texas bekende dat ze Trump ‘weerzinwekkend’ begon te vinden.
Op het conservatieve platform Townhall viel over Trumps socialemediaberichten te lezen: ‘Ze zijn zo wreed dat iedereen met een minimum aan empathie zich wel moet afvragen wat voor mens hij is.’
Wanneer de oppositie zoiets zegt, is dat voorspelbaar. Maar als zulke opmerkingen uit eigen kring komen, betekent dat dat er iets in beweging is.
Dat bleek ook toen Trumps vredesplan voor Oekraïne openbaar werd. ‘Poetin heeft het hele jaar besteed aan het voor gek zetten van president Trump’, stelde senator Mitch McConnell, een van de bekendste Republikeinen op Capitol Hill. De president een ‘idioot’ noemen, ook dat is nieuw in Washington.
Knikkebollen
Oud en door zijn eigen mensen in twijfel getrokken: Trump en zijn MAGA-aanhangers hebben die situatie in de nadagen van Joe Bidens presidentschap genadeloos uitgespeeld en herhaaldelijk hard bekritiseerd. Zelfs nu Biden al met pensioen is.
‘Hij slaapt de hele tijd, overdag, ’s nachts, op het strand’, sneerde Trump half november. Waarna hij zichzelf prees: ‘Ik ben geen slaper.’
Desalniettemin zijn Republikeinen bezorgd dat de geschiedenis zich zou kunnen herhalen. Video’s en foto’s suggereerden onlangs dat de president tijdens een afspraak met zijn minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy jr. in het Oval Office aan het slapen was. Ook bij andere gelegenheden leek hij te knikkebollen. De beelden worden nauwlettend in de gaten gehouden.
The New York Times concludeerde in haar analyse dat het aantal publieke Trump-optredens in de eerste negen maanden van zijn tweede termijn met 39 procentpunten is gedaald ten opzichte van dezelfde periode in zijn eerste termijn.
‘Gezondheidsfictie’
Matthew Dalle, historicus aan de George Washington University, zei volgens de krant dat Trump met hulp van medewerkers en artsen een ‘fictie over zijn gezondheid’ heeft gecreëerd. Hij verborg ‘de harde, koude waarheid dat hij 79 jaar oud is en een van de oudste mensen die ooit het Oval Office hebben bezet’.
‘De president verkeert in indrukwekkende conditie.’
Iedereen kan zien dat de president ‘in een indrukwekkende fysieke en mentale conditie verkeert’, aldus een verklaring van het Witte Huis waarin zijn ‘onverzettelijke werkethiek’ wordt benadrukt.
De speculaties over zijn fitheid moeten een gevoelige snaar hebben geraakt. In een lang bericht op Truth Social schreef hij over de energie die zijn werk en prestaties vereist.
‘Nooit eerder in mijn leven heb ik zo hard gewerkt’, verzekert Trump. Berichten ‘dat ik misschien mijn kracht verlies’ zouden onjuist zijn en afkomstig van ‘vijanden van het volk’.
