Mysterie van de dag: waarom doet fel licht ons niezen?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom doet fel licht ons niezen?

Zo’n 18 tot 35 procent van de bevolking moet niezen bij het zien van sterk licht. Vandaar de uitspraak dat je naar de zon moet kijken, als je het niezen wil versnellen. Het is inderdaad zo dat de intensiteit of flikkering van licht niezen kan uitlokken, maar hoe komt dat?

Het fenomeen bestaat al eeuwen en is sinds 1954 ook officieel bekend als de licht-nies-reflex of het ACHOO-syndroom (Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburs), maar omdat het verschijnsel niet als een aandoening gezien wordt, is er nog maar weinig onderzoek naar gebeurd.

Aristoteles bedacht lang geleden al een verklaring. Volgens hem doet de warmte van de zon de vloeistoffen in de neus opdrogen waardoor de neus gaat kriebelen. Die uitleg werd echter 2.000 jaar later ontkracht door de filosoof Francis Bacon toen hij merkte dat de niesreflex niet meer plaatsvond wanneer hij met gesloten ogen in het zonlicht stapte.

Genetisch

De moderne wetenschap heeft een meer plausibele verklaring naar voren geschoven. Zo is het effect om te beginnen ook al vastgesteld bij baby’s, dus gaat het hier wellicht niet om een aangeleerd, maar om een mogelijk genetisch proces. Uit een Zweedse studie blijkt dat in gezinnen waar één ouder de ‘aandoening’ heeft, meer dan de helft van de kinderen er ook last van hebben. Een ander onderzoeksteam vond zelfs twee plaatsen in het menselijke genoom waar het kenmerk mogelijk gevestigd is.

Op een mechanisch niveau, komt het verschijnsel mogelijk voort uit kruisende signalen in de bedrading van het brein. Wetenschappers vermoeden dat een intense activatie van de gezichtszenuw, wanneer je bijvoorbeeld in sterk zonlicht stapt, kan overlopen naar de nabijgelegen nervus trigeminus, waardoor een tinteling in de neus ontstaat met een niesreflex als gevolg. (TE)