De toekomst voelt nabijer aan dan het verleden

Het zogenaamde temporele dopplereffect maakt dat we de tijd ervaren alsof we naar de toekomst stappen, en weg van het verleden.

Onderzoekers zijn het erover eens geraakt dat in de perceptie van tijd de factor richting een belangrijke rol speelt. We ervaren tijd alsof we naar de toekomst stappen en weg van het verleden, het zogenaamde temporele dopplereffect, zo blijkt uit een nieuwe studie. De tijd snelt dus wel degelijk vooruit.

Een team van onderzoekers aan de universiteit van Chicago stelde vast dat mensen de afstand tot gebeurtenissen in de tijd verschillend inschatten naarmate ze in de toekomst of in het verleden liggen. “Het werd altijd impliciet verondersteld dat afstand in het verleden hetzelfde is als afstand in de toekomst”, zegt ontdekker Eugene Caruso in het Britse weekblad The Economist. “Ons onderzoek wijst er echter op dat er wel degelijk een systematisch verschil bestaat in die perceptie.”

Uit de studie blijkt dat we de neiging hebben om gebeurtenissen in de toekomst als dichterbij in te schatten dan gebeurtenissen die in het verleden liggen. Caruso noemt dat het temporele dopplereffect. Het dopplereffect in de fysica zegt dat golven, zoals geluid of licht, van frequentie veranderen naarmate de bron naar ons toe komt of van ons weg gaat. Een voorbeeld is de sirene van een voorbijrijdende ziekenwagen. Een vergelijkbare perceptie speelt dus ook met betrekking tot tijd.

Voor de studie werden 323 vrijwilligers opgedeeld in twee groepen. De eerste groep werd een week voor Valentijnsdag gevraagd hoe ze de dag zouden plannen terwijl de tweede groep een week na datum gevraagd werd hoe ze het gevierd hadden. Beide groepen moesten vervolgens op een schaal aangeven hoe dichtbij de dag aanvoelde. Voor wie plannen had moeten maken voor de toekomst bleek de gepercipieerde tijdsafstand significant kleiner.

Ook emotioneler op toekomst gericht

Helemaal nieuw is de ontdekking niet. Eerder onderzoek toonde al aan dat we ons meer emotioneel richten op de toekomst dan op het verleden. Bovendien blijkt uit studies over ruimtelijke perceptie dat mensen objecten waar ze naartoe stappen als dichterbij inschatten dan objecten waar ze van wegstappen, ook al is de afstand even groot. Deze studie wijst op een soortgelijke directionaliteit in onze subjectieve beleving van tijd.

“Dat is belangrijk, want het idee van psychologische afstand staat centraal in zowat elk subdomein van de psychologie”, zo stelt Caruso. Hij wil nu verder onderzoeken wat de reikwijdte is van zijn bevindingen. De vastgestelde perceptie is volgens hem immers niet louter toevallig, ze zou ons helpen om ons voor te bereiden op de toekomst. Een omgekeerde asymmetrie – dat het verleden nabijer aanvoelt dan de toekomst – zou dan weer kunnen wijzen op een aanleg tot piekeren en zelfs depressie.

De resultaten bevatten tot slot nog een goede tip voor sollicitanten: praat over je toekomstplannen in plaats van op te scheppen over je successen uit het verleden. “Mensen willen immers weten wat je nog voor hen gaat doen, niet wat je al gedaan hebt”, aldus Caruso. (JDW)