Waarom stuurt Poetin zijn mannen massaal de laan uit?

© AFP

In Rusland maakt de ene na de andere gouverneur plaats voor een nieuw gezicht. Sinds begin dit jaar moesten al meer dan twintig provinciebestuurders vertrekken, het merendeel in de voorbije weken. Waarom stuurt Poetin zijn mannen massaal de laan uit?

Een greep uit het groeiende lijstje ex-regiobestuurders, bijgehouden door de nieuwssite RBK: in Perm vertrok gouverneur Basargin, hij zou er onvoldoende in slagen de conflicten tussen de clans in zijn provincie onder controle te houden. In Pskov werd gouverneur Toertsjak weggeplukt om een belangrijke functie te vervullen binnen Verenigd Rusland, Poetins partij.

Konkov, bestuurder van Ivanovo, verdween na corruptieschandalen in zijn regio. Tolokonsky van Krasnojarsk vertrok op vervroegd pensioen. In Novosibirsk werd gouverneur Gorodetsky vervangen door Andrej Travnikov, die net een jaar burgemeester van de stad Vologda was, meer dan drieduizend kilometer verderop.

En zo gaat het nog even door. Rusland beslaat elf tijdzones en 17 miljoen vierkante kilometer, en is opgedeeld in 83 federale delen (85 als je de Krim met ‘federale stad’ Sebastopol, geannexeerd in 2014, meetelt). Die regio’s hebben verschillende graden van zelfbestuur. De officiële titels van de regionale hoofden verschillen, maar worden voor het gemak samengebracht onder de noemer ‘gouverneurs’.

Afhankelijk van Poetins genade

‘Onder de Jeltsin-grondwet van 1993 werden zij rechtstreeks verkozen door de bevolking van hun regio’, zegt professor en Ruslandkenner Koen Schoors (UGent). ‘Maar bij zijn eerste verkiezing in 2000 had Poetin last van niet-loyale gouverneurs. In 2004 werd het drama in de school van Beslan, in de regio Ingoesjetië (Islamistische rebellen gijzelden meer dan duizend mensen, toen de veiligheidsdiensten de school bestormden vielen er bijna vierhonderd slachtoffers, IPS), aangegrepen om de grondwet te veranderen, waardoor die directe verkiezing geleidelijk verdween.’

Na de protestmarsen eind 2011 kwam de directe verkiezing van de gouverneurs terug, als gebaar van verzoening.

Gouverneur zijn is niet langer goed voor je carrière, het lijkt meer op een vuurpeloton: je kunt elk moment ontslagen en zelfs vervolgd worden .

Natalja Zoebarevitsj – Onafhankelijke Instituut voor Sociaal Beleid in Moskou.

‘Maar dat was een schijnbeweging’, zegt Schoors. ‘In 2013 werd er al opnieuw een wet ingevoerd waarbij regionale parlementen zelf konden beslissen om de directe verkiezing af te schaffen, en in plaats daarvan te kiezen uit drie kandidaten die Poetin nomineert. Dat is wat nu gebruikt wordt. De oude gouverneurs protesteren niet, want ze weten dat ze volledig van Poetins genade afhangen.’

Verticaal bestuur

Experts zijn het eens dat de herschikking een verdere versterking is van het ‘verticale bestuur’ vanuit Moskou, de versterkte controle van het Kremlin over de Russische regio’s. ‘Een zoveelste klap voor het Russische federalisme’, zegt Natalja Zoebarevitsj van het Onafhankelijke Instituut voor Sociaal Beleid in Moskou in een analysestuk voor de denktank Carnegie. ‘De Russen krijgen opnieuw te horen dat regionale autonomie niet nodig is. Gouverneur zijn is niet langer goed voor je carrière, het lijkt meer op een vuurpeloton: je kunt elk moment ontslagen en zelfs vervolgd worden’, zegt Zoebarevitsj.

André Gerrits, Ruslandexpert en professor internationale studies aan de ULeiden, beaamt dat de wissel van de wacht onder de noemer van de machtscentralisatie valt. ‘Maar de gouverneurs zelf vinden dat in het algemeen niet per se erg: ze hoeven zich niet bezig te houden met uitgebreide kiescampagnes en moeten maar aan één persoon, de president, verantwoording afleggen’, zegt hij. ‘Dat al die nieuwe benoemingen nu samenvallen, lijkt me eerder toeval. Ook de gemiddelde Rus maakt zich hier niet druk over. Dat niveau staat ver van zijn leven af. Bovendien leeft er een sterk wantrouwen naar het bestuur en de bureaucratie toe. De president valt daarbuiten: hij wordt wel als positief gezien, ‘hij weet het het best’, is de overheersende idee’, concludeert Gerrits.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content