Super Murat

“Hier rust de eerste en enige president, de held van Turkmenistan, Turkmenbashi De Grote”. Een bezoek aan Saparmurat Nyazov’s mausoleum.

Saparmurat Nyazov zou Turkmenbashi niet zijn geweest, moest hij zijn eigen moskee niet hebben laten bouwen. In zijn geboortedorp bij Ashgabat schitteren de gouden koepel en de marmeren minaretten van de Ruhy Moskee in de felle zon. De grootste moskee van Centraal-Azie, een ontwerp van Turkmenbashi’s Franse hofarchitect Bouyges, biedt plaats aan 20.000 gelovigen en introduceerde het fenomeen ondergrondse parking in het land.

Niemand komt er ongemerkt binnen. Agenten en soldaten houden elke passant nauwlettend in het oog. Wie een stap naast het pad zet, wordt onmiddellijk tot de orde gefloten. Fotograferen is enkel toegestaan op veilige afstand.

Boven de toegangspoort hangt de tekst: “De Ruhnama is een heilig boek. De Koran is het boek van God”. Voor moslims die hier niet mee kunnen lachen, is er nog altijd de zij-ingang.

Op de glimmende minaretten en binnen in de moskee werden citaten van Turkmenbashi aangebracht, zoals: “Turkmenen liegen niet”, “De Turkmenen zijn een door God uitverkoren volk”, of “Een Turkmeen houdt altijd zijn belofte, zelfs al kost dat hem het leven”. Voor wie het allemaal nog eens wil nalezen, bevinden zich in het boekenrek aan de ingang behalve de gebruikelijke korans, ook en vooral Ruhnama’s.

Boven de mihrab staat de naam van de bouwheer in de muur gebeiteld: Turkmenbashi De Grote.

Een loper, waarvan de bezoekers niet mogen afwijken, leidt naar het middelpunt van de moskee, onder de enorme koepel. Er zit welgeteld een familie te bidden op het stervormige tapijt. Voor de rest is de gebedsruimte indrukwekkend leeg.

“Er bestaan drie soorten mensen op Aarde:

1. HAKAYYL – deze mensen hebben van Allah bepaalde kennis meegekregen (…) Mensen van het type Hakayyl begrijpen de wereld reeds op vroege leeftijd. Zij hebben een soort goddelijke kijk op het verleden en de toekomst.

2. HANAYYL – deze mensen hebben een soort van Aardse wijsheid. Zij onderscheiden zich op meerdere gebieden van de gewone mens. Dit type mens vindt men meestal onder khanen, sjahs en sultans. (…)

3. HAMYYL – dit zijn gewone mensen die alleen de vergankelijke wereld aanschouwen. Ze leven met hun nogal kinderlijke alledaagse zorgen. Ze zijn intellectueel weinig beschaafd en moeten op het juiste pad worden gehouden.”

(Uit: Ruhnama, Saparmyrat Turkmenbashi, Nederlandstalige versie, 2005, p217-218)

Op 21 december 2006 eindige Saparmurat Nyazov’s aardse bestaan. Niet voordat hij zijn uitvaart en laatste rustplaats tot in de puntjes had geregeld. Een historische figuur wordt niet begraven, maar verdient een mausoleum.

Turkmenbashi’s grafmonument, naast de Ruhy Moskee, draagt eveneens een met goud beslagen koepel, en is verrassend bescheiden qua afmetingen. Op het dak zitten zes granieten vijfkoppige arenden, het presidentieel symbool. Twee roerloze en bloedserieuze soldaten flankeren de toegang, terwijl een derde de voorbijgangers screent. Camera’s zijn verboden.

Onder een helblauw koepelgewelf liggen vijf marmeren sarcofagen, waarop bezoekers van op een balustrade neerkijken. De middelste draagt de inscriptie: “Hier rust de eerste en enige president, de held van Turkmenistan, Turkmenbashi De Grote”.

Onder de vier andere stenen liggen Nyazovs familieleden symbolisch begraven. Zijn vader werd in 1942 door de nazi’s gedood. Zijn moeder en twee broertjes kwamen om tijdens de zware aardbeving in Ashgabat in 1948. Een wit standbeeld stelt Nyazov’s moeder voor die haar kinderen tegen vallende brokstukken beschermd.

Meer dan 20 jaar lang leidde Turkmenbashi zijn land met strakke hand, eerst als secretaris-generaal van de Communistische Partij, later als president voor het leven. Zijn autoritair bewind ging gepaard met een persoonlijkheidscultus van goddelijke allures.

De verzameling gouden beelden van de man overal te lande, overtreft ruimschoots het aantal Lenins dat er ooit heeft gestaan. In de steden, in de dorpen en langs de wegen er tussen, wordt de Turkmeen voortdurend geconfronteerd met de beeltenis en uitspraken van de grote leider. “De glorie van ons vaderland, Turkmenbashi”.

In de buurlanden circuleren al langer grapjes over Saparmurat Nyazov. Zijn bijnaam? Super Murat. Zijn nieuwste boek? “Mijn advies aan God”.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content