Wit-Rusland in kleur: foto’s van Philippe Herbet

Belarus (Wit-Rusland) is voor de fotograag Philippe Herbet geen witte vlek op de landkaart.

Philippe Herbet (Istanbul, 1964) is, ondanks zijn Turkse roots, evenwel Belg en verliefd geworden op Belarus (Wit-Rusland) en vooral op de jonge autochtone jongedames.

Hij trok er vele malen naartoe en fotografeerde er het vrouwelijk schoon en de kleine dingen des levens. Een verwilderd bloemenperk, wat tulpen op een verlaten plek, dingen uit z’n hotelkamer, esthetische architectuurdetails, een monument. Hij schrijft ook over wat hij ziet, indrukken en beschouwingen maar die staan los van zijn foto’s. Soms geven ze verklaringen en daarom werden er in de tentoonstelling ook op de zaalmuren getoond. Als fotograaf ziet en ervaart hij de dingen als kunstenaar. Hij wordt getroffen door een spel van kleuren, door een combinatie van vormen, door de houding van een personage. Hij heeft een speciale relatie met jonge vrouwen en die zijn dan ook talrijk aanwezig in zijn presentatie. Hij registreert ze op straat al wandelend of winkelend, soms zijdelings, soms frontaal, soms ruggelings. Maar hij laat hen ook bewust poseren in hun huiselijke omgeving. Daar is de compositie heel strak, zonder veel details maar voldoende om een lichtelijke exotische atmosfeer op te roepen. De modellen kijken allemaal recht in de lens, ze zijn zich dus heel goed bewust van wat de fotograaf van hen wil, een portret maken.

Maar hij doet het met zoveel inzicht dat het ook een psychologische afspiegeling werd van hun karakter of hun aard. Bij de straatportretten is dat uiteraard minder het geval al is de houding van de vrouwen en hun kledij vaak veelzeggend. Die is soms uitdagend op een Westerse manier maar relatief onschuldig. Het zijn klonen van de modellen uit Amerikaanse magazines, alleen lukt het hen niet zo goed om die te evenaren. Bizar is dat Herbet vaak portretten maakt met het model ruggelings in beeld. Hij ziet hen onverwacht op straat, kijkt hen na en neemt een foto. Is dat puur voyeurisme. Nee, zegt hij, want de achterkant van de mens – waar we zelden aandacht aan besteden – is even particulier als de voorzijde. De manier van gaan of staan schetst al vlug de aard van het beestje.

Schroomvalligheid, gecomplexeerdheid, frustratie maar ook vrijheidsdrang, vrolijkheid en emancipatie kan men aflezen uit de houding van rug en hoofd. Het zal wel waar wezen als een fotograaf het zegt en het is misschien voer voor psychologen om hun patiënten te bekijken bij het buitengaan. Hebben we met deze tentoonstelling nu een beeld van het relatief onbekende Belarus. De stadsdelen die we zien verschillen niet zoveel van Europese buitenwijken, het is er netjes, er is heel wat groen en de berk is nooit ver weg. Alleen een monument met rode ster geeft een indicatie van vroegere sovjet aanhankelijkheid. Maar op geen enkele foto is er leven te zien. Geen auto’s, geen bussen, geen drukte van mensen. Het lijkt op een spookstad, uitgestorven en vervelend.

De vraag is of de estheet Herbet alleen maar heeft gezien wat hij ons wilde laten zien, namelijk een subjectief beeld van een (hoofd)stad. Bestaat er daarbuiten nog een ander soort leven dat minder aantrekkelijk is en interesseert hem dat niet of wil hij alleen maar een beeld geven van een wereld die hij zelf droomt en koestert. De vraag stellen is ze gedeeltelijk beantwoorden.

Ludo Bekkers

Tentoonstelling “Made in Belarus”, foto’s van Philippe Herbet. Charleroi, Musée de la Photographie (Mont-sur-Marchienne). Nog tot 19 september.