Mario Draghi: superman maar toch ook meedogenloos manipulator?

De Italiaanse baas van de Europese Centrale Bank (ECB) geniet sedert juli van vorig jaar een heldenstatus. Nieuwe onthullingen laten echter een heel andere kant van Mario Draghi zien.

De Italiaanse staat knoeide in de tweede helft van de jaren 1990 met haar begrotingscijfers, zo meldt de gezaghebbende krant Financial Times op basis van inzage in een rapport opgesteld door de diensten van de Italiaanse Schatkist en eerder dit jaar gedeponeerd bij het Italiaanse Rekenhof (Corte dei Conti). Op basis van gesofisticeerde derivatencontracten slaagde de Italiaanse Schatkist er in om verschuldigde betalingen op te schuiven in de tijd en zodoende voor een geflatteerd beeld van het Italiaanse begrotingstekort te zorgen. De finale afwikkeling van deze contracten dreigt de Italiaanse Schatkist nu een bedrag te gaan kosten dat kan oplopen tot 8 miljard euro.

Dat lagere begrotingstekort was absoluut noodzakelijk om Italië de eurozone binnen te loodsen. Het Verdrag van Maastricht voorzag diverse voorwaarden waaraan lidstaten diende te voldoen om te kunnen toetreden tot de startgroep voor de eurozone in 1999. Vermits de Italiaanse overheidsschuld boven de 100% van het BBP uitstak en Maastricht een norm terzake van 60% stipuleerde, diende in ieder geval het begrotingstekort van Italië voldoende klein te ogen om de schijn toch nog enigszins te kunnen hoog houden. De Maastrichtnorm inzake begrotingstekorten was 3% van het BBP en ook dat dreigde Italië niet te halen. Vandaar de derivatencontracten om de begrotingsdeficits in de goede richting te “forceren”.

Aan het hoofd van de Italiaanse Schatkist toen diverse van die derivatencontracten tot stand kwamen, stond Mario Draghi, de huidige voorzitter van de ECB. Van twee dingen één: ofwel wist Draghi van niks inzake die contracten, ofwel wist hij er wel van en orkestreerde hij dus mee een cijfervervalsing die officiële verdragen en afspraken reduceerden tot niet eens het papier waard waar ze op gedrukt stonden. Is de eerste mogelijkheid de waarheid dan moeten we Mario Draghi omschrijven als niet in staat om de leiding te voeren van een instelling als de Italiaanse Schatkist. In het tweede geval kan niet ontkomen worden aan de vaststelling dat Mario Draghi tot het kringetje van mensen behoort die als een soort van super-Machiavelli’s meedogenloos manipuleren om het doel dat zij willen bereiken ook effectief te bereiken. Een niet onbelangrijk detail is dat één van de zakenbanken die adviserend optrad rond de derivatencontracten van de jaren 1990 Goldman Sachs was. In 2002 werd Mario Draghi topman van Goldman Sachs International.

In beide van de geschetste mogelijkheden inzake de positie van Draghi rond de omstreden derivatencontracten rijst de vraag of deze man aan het hoofd van een zo belangrijke instelling als de ECB kan staan. Onbekwaamheid noch ongelimiteerd manipuleren in functie van de zelfs afgelijnde doelstellingen horen immers bij die functie. Niemand kan ontkennen dat Mario Draghi sedert de zomer van vorig jaar nagenoeg op eigen houtje de eurozone overeind hield. Eerst met de verzekering dat hij “alles zou doen om de euro te redden” en vervolgens met het perspectief van conditionele interventies ten voordele van noodlijdende landen (de zogenaamde OMTs, of outright monetary transactions) bracht hij zo goed als eigenhandig enige rust in het eurohuishouden.

In heel Europa, en ook ver daarbuiten, is men Draghi dank verschuldigd voor die touch of genius. Toch rijst nu in het spoor van de onthullingen gedaan door de Financial Times de vraag of er voor mensen als Draghi limieten bestaan. Het doel heiligt de middelen, dat lijkt wel Draghi’s credo. De geschiedenis leert dat een dergelijke houding onveranderlijk tot ontsporingen en buitensporigheden leidt. Er zijn weinig redenen om er van uit te gaan dat het deze keer anders zal lopen. De euro redden, is een inspanning waar offers mogen en zullen moeten voor gebracht worden. Het komt echter niet toe aan één man, of zelfs maar een heel beperkte groep van mensen, om terzake beslissingen te nemen die tot in alle uithoeken van de eurozone gevolgen hebben, vandaag en nog voor een hele lange tijd in de toekomst. En vooral kan onmogelijk getolereerd worden dat de ware aard van ondernomen acties doelbewust verhuld of vervormd wordt.