Bonussen kunnen nog enkel als ze geen snelle winsten maar wel langetermijnresultaten stimuleren. Maar hoe zit het met de ‘democratische’ bonussen: verkiezingen?

In ons land volgen verkiezingen elkaar in zulk hels tempo op dat een langetermijnpolitiek nog amper zuurstof krijgt. De afgelopen zes jaar trokken we al vier keer naar het stemhokje. De volgende zes jaar wachten ons opnieuw vier verkiezingen.

Elke verkiezing is een democratische feestdag. Maar door al die feestdagen dreigt het echte werk te blijven liggen. Een verkiezingscampagne is immers een onvruchtbare periode. Regeringen die diepgaande hervormingen doorvoeren in de aanloop naar verkiezingen zijn niet moedig – ze bestaan gewoon niet. En als het dan toch een zeldzame keer gebeurt, blinkt de maatregel nooit uit in schoonheid. Deze vaststelling getuigt niet van cynisme, wel van realiteitszin. Verkiezingskoorts vormt de onvermijdelijke keerzijde van de democratische medaille.

Ons land heeft nochtans behoefte aan diepgaande sociaaleconomische en staatkun-dige hervormingen. Grote hervormingen vragen evenwel niet alleen moed, maar ook geduld. Aan de laatste grote staatshervorming, de Sint-Michielsakkoorden van 1993, ging meer dan twee jaar onderhandelen vooraf.

En de resultaten van een nieuw economisch beleid worden pas vele jaren later zichtbaar. Als een politicus de tijd niet krijgt om te oogsten wat hij zaait, verliest hij elke stimulans om moed te tonen.

Electorale stabiliteit is dan ook geen doel op zich. Het is een middel tot een ander doel, met name meer politieke daadkracht. Er moet dus een einde komen aan de permanente verkiezingskoorts waarin ons land zich bevindt.

Een vaak gehoorde oplossing is de invoering van samenvallende verkiezingen. Ik verzet mij daartegen. Het zou de Vlaamse verworvenheden ondersneeuwen en de responsabilisering van alle deelstaten fnuiken.

Daarom pleit ik voor een andere, minder bekende oplossing: aparte verkiezingen, maar dan kort na elkaar. Ik noem het een ‘verkiezingssalvo’: verkiezingen die kort na elkaar worden ‘afgevuurd’ op de kiezer.

Concreet: vanaf 2014 houden we elke vijf jaar regionale verkiezingen in mei, Europese in juli en federale in september. Elke vijf jaar ondergaan we zo slechts één jaar verkiezingskoorts. En genieten we vier jaar (relatieve) electorale stabiliteit. Frankrijk kent een soortgelijk systeem, waarbij elke vijf jaar presidents- en parlementsverkiezingen worden gehouden in een tijdspanne van amper twee maanden.

Een bijkomend voordeel is dat de korte periode tussen elke verkiezing het minder interessant maakt voor de verkozenen om door te gaan met de slechte gewoonte om aan elke verkiezing deel te nemen. Als we daarenboven de verplichting invoeren om een verkozen mandaat daadwerkelijk op te nemen, zal de plaag van het ‘parlement hoppen’ snel verdwijnen.

Tegelijkertijd maken we van het federale parlement een ‘legislatuurparlement’, met een vaste zittingsperiode dus, net zoals voor de deelstaten nu reeds het geval is. Vervroegde verkiezingen zijn zo uitgesloten, enkel tussentijdse regeringswissels kunnen nog. Mijn democratisch hart bloedt, maar mijn politieke geweten knaagt niet. Tussen 1971 en 1981 – in slechts tien jaar tijd – vonden vijf federale verkiezingen plaats. Resultaat? Een ontsporing van de overheidsfinanciën waar we al meer dan een generatie voor betalen. Die historische vergissing mogen we niet opnieuw maken. Om te vermijden dat we ongewild opnieuw in permanente verkiezingskoorts verzanden, bestaat er geen alternatief voor legislatuurparlementen.

Na de turbulente jaren 1970 moest in 1981 een nieuwe regering het land weer op de sporen zetten. Er werd fors bespaard. Men legde een indexsprong op. En ondanks massale betogingen werden de kruisraketten geplaatst. Tegen alle verwachtingen in wonnen in 1985 drie van de vier regeringspartijen de verkiezingen. Blijkbaar kon de kiezer vier jaar zonder verkiezingen best wel appreciëren, als het maar politieke actie voortbracht.

De invoering van een ‘verkiezingssalvo’ biedt in mijn ogeneen oplossing voor een van de vele ‘institutionele problemen’ die Dehaene moet aanpakken.

Peter Van Rompuy is blogger, reiziger en speechwriter voor het kabinet van landsverdediging.

door Peter Van Rompuy

Elke verkiezing is een democratische feestdag. Maar door al die feestdagen dreigt het echte werk te blijven liggen.