Ook na een akkoord over B-H-V blijft dit een ongemeen tergende formatie.
Zeker, nooit werd er een Groot Akkoord bereikt zonder dat de onderhandelingen finaal in het slop dreigden te raken. Sla er het oude maar immer actuele werk van Hugo De Ridder op na, bijvoorbeeld Sire, geef me honderd dagen, over die andere onmogelijke, communautair geladen formatie. Hoofdstukjes die de toestand in 1987-1988 beschrijven, dragen titels die ook vandaag van toepassing zijn: ‘Samenzweerders tegen wil en dank’, ‘Het zwalpen van de luitenants’, ‘Een brief om te laten uitlekken’, ‘De prijs van de eentaligheid’, ‘Tien jaar trauma’s en littekens’, en – hoe kan het anders – ‘De wenken van het staatshoofd’.
Het hoort bij de dynamiek van onderhandelingen, zeker als ze belangrijk zijn: er kan geen akkoord komen, geen compromis bereikt worden als men niet eerst door een fikse crisis is gegaan. Dan pas staan de tegenstellingen echt op scherp, ziet men wat de uiterste grens is tot waar men kan gaan. De contouren van een compromis worden pas als zodanig aanvaard nadat men er eerst flink tegen botst. Elk topconclaaf moet een paar keer door ‘het uur van de wolf’, het spreekwoordelijke ogenblik waarin werkelijkheid en waan in elkaar overgaan.
Het voorbije weekend huilde het beest dat horen en zien verging. Het eerste – het allereerste – succesje leek binnen handbereik, en dus werden er al deadlines naar voren geschoven. Dat prille optimisme leek prematuur, want er kwam weer uitstel, en ineens troffen ook de eerste torpedo’s raak. Zaterdagochtend ging eerst FDF-voorzitter Olivier Maingain loos in de Franstalige pers, zondagnamiddag lekte via Knack.be de nota-Di Rupo uit. Het was een Franstalige tekst, wat weerom wijst op FDF-gekleurde dadendrang.
En zoals dat gaat: de FDF-voorzet werd door N-VA meteen vol op de slof genomen. Aartsvijanden maar in dezen ook een feitelijk bondgenootschap. In Wallonië komt de FDF-kritiek aan bij CDH en PS, in Vlaanderen brengt N-VA vooral CD&V in verlegenheid. Hugo De Ridder had echter ook een hoofdstukje ‘Spitaels begint afstand te nemen van H’ – José Happart dus. Het is nog altijd wachten tot men met zekerheid kan schrijven: ‘Michel begint afstand te nemen van M.’ – Maingain.
Bijna in het verlengde van de crisis en de verwarring van afgelopen weekend laat men weten dat het ene obstakel na het andere wordt opgelost, dat het eerste deelakkoord binnen handbereik is. Stel dat dit gelukt is. Dan staat ons in deze onderhandelingen nog een resem crisissen te wachten: de financieringswet, het sociaaleconomische herstelbeleid, de begroting. Premier Leterme waarschuwt voor 7 miljard euro bijkomende inspanningen om op koers te blijven. Ter vergelijking: bij het Sint-Annaplan in 1986-1987, een rooms-blauwe besparingsoperatie die volgens de socialistische oppositie destijds op een sociaal bloedbad uitdraaide, moest 3,5 miljard euro worden gesnoeid. En er zijn weinig indicaties dat de sociaaleconomische tegenstellingen tussen de onderhandelaars minder diep zijn en minder bol staan van symbolen dan de communautaire. Er wachten nog een paar roedels wolven in het bos.
Walter Pauli
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier