Het fenomeen Dijsselbloem

Jeroen Dijsselbloem stapelt de blunders en foute uitspraken op maar heeft aan het einde van de rit wel een punt. En een heel belangrijk zelfs.

Jeroen Dijsselbloem stapelt de blunders en foute uitspraken op maar heeft aan het einde van de rit wel een punt. En een heel belangrijk zelfs.
Hij zei het haast in één zin. Cyprus met zijn enorm waterhoofd van een banksector is een uitzonderlijk geval en de aanpak van de crisis in Cyprus kan als model gelden van hoe we het voortaan gaan aanpakken. Deze opvallende tegenspraak kwam de voorbije uren van Jeroen Dijsselbloem, de Nederlandse minister van Financiën en sinds kort ook opvolger van Jean-Claude Juncker aan het hoofd van de eurogroep van ministers van Financiën. Dijsselbloem probeerde hard om de averij aangericht door die uitspraken te beperken maar dat lukte niet echt.

De Nederlander was met die warrige taal niet aan zijn proefstuk. Het was onder zijn leiding dat het onzalige idee om ook houders van bankdeposito’s kleiner dan 100 000 euro te gaan belasten, vorm kreeg. Toegegeven, de grote push hiervoor kwam van de Cypriotische president die klaarblijkelijk meer te doen had met de grote buitenlandse depositohouders op Cyprus dan wel met zijn eigen bevolking. Een raid op banktegoeden beneden de 100 000 euro zet een fundamentele pijler van ons bankwezen, nl. de depositogarantie tot 100 000 euro, op de helling. Er zijn argumenten om daar aan te tornen maar aan die discussie begin je dan best niet te midden een crisissituatie. Dijsselbloem en zeker ook zijn meer ervaren collega’s rond de tafel hadden onmiddellijk moeten inzien dat de taks op deposito’s kleiner dan 100 000 euro op dat moment een barslecht idee was.

Jeroen Dijsselbloem trapte ook in de val van de klassieker onder de klassiekers wat betreft foute uitlatingen van euroleiders. Cyprus is een uitzonderlijk geval. Hoe vaak hebben we dat de voorbije drie jaar niet gehoord vanwege politieke leiders uit de eurozone? Griekenland heette volstrekt uniek te zijn, net zoals Spanje. De problematiek van Portugal was totaal verschillend van die van Ierland en/of Griekenland. En Italië? Ja, dàt is pas echt totaal verschillend. Zo zeg je iets en tegelijk ook niks. Uiteraard bestaan er grote verschillen in de specifieke kenmerken van elk van die landen maar de grootste gemene deler in al deze probleemsituaties is uiteraard de gammele structuur van de monetaire unie. Daardoor is het bij elke crisis improviseren geblazen. Per crisis moeten de handboeken geschreven en herschreven worden. Cyprus vereiste inderdaad weer een nieuwe aanpak maar dat is onvermijdelijk als er geen basishandleiding bestaat.

Niet alles wat Dijsselbloem zegt en doet, zet echter aan tot fronsen van de wenkbrauwen, integendeel zelfs. Niet op de eerste plaats de belastingbetaler maar wel de meer direct betrokkenen mee in het bad trekken bij een bankfaling: dat is een argument van Dijsselbloem waar heel veel voor te zeggen valt. Meer nog, dat is de correcte aanpak waar we in Europa al te lang hebben moeten op wachten. Die direct betrokkenen zijn, in volgorde, de aandeelhouders van de bank, de houders van obligaties uitgeschreven door de bank en tot slot de niet-verzekerde depositohouders (die boven de 100 000 euro veelal). Pas als die rij afgelopen is en een duidelijk systemisch risico rond de bank in kwestie aan de orde blijft, mag de belastingbetaler in het vizier komen.

Uiteraard mag er niet uit het oog verloren worden dat deze aanpak ook haar gevolgen heeft. Kleef je de Dijsselbloem-strategie aan dan zullen houders van grote deposito’s uiteraard hun conclusies trekken. Zij zullen zwakkere banken verlaten en de sterkere opzoeken. De natuurlijke selectie onder de banken zal dan scherper en harder verlopen. Als beleidsverantwoordelijke ben je best goed voorbereid op de nieuwe situatie die als gevolg van een oordeelkundiger beleid ten aanzien van bankmoeilijkheden ontstaat. Er kan grote twijfel bestaan of de euroleiders klaar zijn voor deze nieuwe realiteit.

Johan Van Overtveldt