Het gebruik van Rilatine, medicijn voor de behandeling van ADHD, is de voorbije 5 jaar verdubbeld. Bodytalk geeft duiding.
Veel leerlingen uit de basisschool slikken Rilatine om te kalmeren, terwijl ze helemaal geen ADHD hebben. Wat doen deze pillen met de hersenen?
Methylfenidaat, zo heet de werkzame molecule in Rilatine, is een psychostimulerend middel: een pepmiddel voor het brein. Dat verklaart de populariteit onder studenten en sportlui, die verwachten dat het hun prestaties opdrijft. Bij kinderen (en steeds meer bij volwassenen) met ADHD blijkt datzelfde middel net rust te brengen. Dit schijnbaar tegenovergestelde effect heeft zowel te maken met de werking van Rilatine zelf als met de veranderingen in de hersenen van kinderen met ADHD.
Rust of boost?
Wetenschappelijk onderzoek van het brein van kinderen met ADHD legt storingen in de communicatie tussen hersencellen bloot. Die communicatie wordt geregeld door boodschapperstoffen of neurotransmitters, afgescheiden in de hersenen. Bij kinderen met ADHD schort er iets aan het dopaminesysteem. Dopamine speelt een rol bij de concentratie. ADHD’ers hebben een dopaminetekort, wat de concentratiestoornissen verklaart. Door dit tekort werkt ook het voorste hersengebied minder efficiënt. ADHD is niet alleen het gevolg. Recent werden nog andere storingen beschreven, waarin de neurotransmitters serotonine (voor een geluksgevoel) en noradrenaline (voor alertheid) een rol spelen. Methylfenidaat beïnvloedt zowel de dopamine- als de noradrenalineproductie in de hersenen.
De behandeling brengt deze systemen min of meer in evenwicht, wat de gunstige werking op het typische ADHD-gedrag verklaart. Als er geen onevenwichten bestaan, brengt methylfenidaat de neurotransmittersystemen uit balans en werkt het opwekkend. Een student die het inneemt in de blokperiode, zal zich daardoor enkele uren beter kunnen concentreren, maar krijgt daarnaast ook last van nervositeit en slapeloosheid (vergelijkbaar met het beter gekende Captagon).
Methylfenidaat behoort tot de amfetamineachtigen en staat dus op iedere dopinglijst. Uit een onderzoek van de vakgroep Menselijke fysiologie van de Vrije Universiteit Brussel blijkt dat wielrenners sneller rijden onder invloed van Rilatine, maar ze raken ook sneller oververhit, wat niet zonder gevaar is.
Hartlast en eetlust
Rilatine moet zeer zorgvuldig gedoseerd worden. Bij kinderen wordt de dosis afgestemd op het lichaamsgewicht. Courante nevenwerkingen, vooral in het begin van de therapie, zijn hoofdpijn, nervositeit, rusteloosheid en moeite met inslapen. Bij veel mensen neemt ook de eetlust af. Minder frequent, en vooral bij een te hoge dosering, zijn hartkloppingen, een versnelde hartslag en een verhoogde bloeddruk. Methylfenidaat mag niet gebruikt worden bij hartafwijkingen of -ziekten. Psychologisch zet het product aan tot roekelozer gedrag. Sommige psychologische of psychiatrische problemen kunnen verergeren, zoals tics, angststoornissen, verwarring en epilepsie.
Methylfenidaat bestaat nog onder andere merknamen dan Rilatine, maar dat laatste is het bekendste en voorlopig het enige product dat gedeeltelijk wordt terugbetaald, tot de leeftijd van 18 jaar.
Marleen Finoulst, Bodytalk
