Di Rupo bij de buren

Onze eerste minister pleitte bij zijn ambtsbezoeken aan Nederland en Luxemburg voor “houdbare strengheid” inzake begrotingen en overheidsschuld en voor een Europa dat zich “ook moet toeleggen op economische groei en de creatie van jobs”. Prachtige doelstellingen, maar hoe ze te bereiken?

Onze eerste minister bracht gisteren gesmaakte bezoeken aan zijn ambtsgenoten in Nederland en Luxemburg. In een duidelijk verbeterend Nederlands pleitte Elio Di Rupo voor “houdbare strengheid” inzake begrotingen en overheidsschuld en voor een Europa dat zich “ook moet toeleggen op economische groei en de creatie van jobs”. Geen zinnig mens die het daarmede niet eens zou kunnen zijn.

Onmiddellijk doemt uiteraard de vraag op wat onze premier exact bedoelt met deze breed geborstelde beleidsopties. Vindt hij dat bijvoorbeeld het budgettair pact overeengekomen op de Europese top van 9 december jl. (en ondertussen al behoorlijk bijgespijkerd) niet rijmbaar is met “houdbare strengheid” inzake de publieke financiën? En hoe moet Europa het pad naar meer groei en meer jobs openbreken?

Er bestaan goede en slechte antwoorden op deze vragen. Een analyse van wat de goede antwoorden zouden moeten zijn, geeft meteen ook aan wat de slechte antwoorden zijn. Inzake de “houdbare strengheid” ligt het goede antwoord voor de hand. Elke ernstige projectie van waar de overheidsschuld in nagenoeg alle eurolanden naartoe gaat met het huidig beleid geeft aan dat we naar onrealistische schuldniveaus gaan die zich in de vork 200 tot 500 procent van het BBP bevinden. België komt naar 2030-40 meestal ergens tussen de 300 en 400 procent van het BBP uit. Deze evolutie laten plaatsgrijpen, komt neer op de organisatie van een enorme verarming onder onze kinderen en kleinkinderen

De begrotingen moeten dus op orde gezet worden wat betekent dat, zoals voorzien in de originele versie van het 9 december-akkoord, minstens begrotingsevenwicht voor langere tijd de norm moet zijn. Ombuiging van de uitgavenmechanismen die naarmate de vergrijzing gaat toeslaan, zwaarder en zwaarder zullen wegen, is daarbij essentieel. Het regeerprogramma van Di Rupo I zet daarvoor de eerste stappen maar er zal nog veel meer nodig zijn. Grosso modo kan men stellen dat, uitgedrukt in %punt van het BBP, het dubbele van de intenties van Di Rupo I nodig is. Gegeven de belastingsdruk reeds bereikt in België, zal het zwaartepunt van de sanering langs de kant van de uitgaven moeten liggen.

Een duurzame sanering van de publieke financiën vormt een noodzakelijk onderdeel van een succesvolle strategie voor meer groei en jobs (die we inderdaad beide hard nodig hebben). Het zou werkelijk van de pot gerukt zijn om te trachten groei en jobs te creëren via verdere stimulering van de economie door grotere begrotingstekorten. De nadelen van deze optie zijn veel groter dan de voordelen.

Europa kan een enorme bijdrage leveren aan een verbetering van het economisch klimaat door de crisis binnen de eurozone eindelijk eens ernstig en grondig aan te pakken. De onzekerheid over de toekomst van de monetaire unie en de euro weegt alsmaar zwaarder op de intenties en de verwachtingen van consumenten, producenten, investeerders en beleggers. Voorts dienen de individuele lidstaten ook hun duit in het zakje te doen. Een ganse reeks groei- en tewerkstellingsbevorderende maatregelen kunnen genomen worden zonder dat dit handen vol geld hoeft te kosten.

De hervorming van de arbeidsmarkten en de afbouw van de gepriviligeerde posities van een aantal beroepen en sectoren dienen centraal te staan in elk beleid gericht op meer groei en meer jobs. Duitsland toonde de voorbije jaren daarvoor de weg en landen als Italië, Spanje en Portugal doen vandaag erg hun best om, onder grote druk, tot analoge beleidsvorming te komen. Meer open loonvorming, beter gefocuste inspanningen inzake opleiding en begeleiding van werkzoekenden, flexibilisering van arbeidstijden, gelimiteerde werkloosheidsuitkeringen en beperking van de ontslagvergoedingen vormen enkele van de meest frappante ingrepen die telkens weer op de agenda komen.

Gevestigde belangengroepen (taxichauffeurs in Italië, ambtenaren in Griekenland, vakbonden in nagenoeg alle landen, incl. België) komen tegen dit soort van maatregelen in opstand. Hopelijk groeit het inzicht dat de diepe crisis waarin Europa en verschillende van de lidstaten aanbeland zijn geen andere keuze meer toelaat.

Johan Van Overtveldt