De roep om concrete maatregelen voor het klimaat klinkt steeds luider. De partij Groen en heel wat economen pleiten daarom voor een CO2-heffing om vervuiling tegen te gaan. Fiscalist Michel Maus is tegen. ‘Wat met de 20 procent van de gezinnen die nu al moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen?’
‘Economische studies zijn leuk om te lezen, maar economen onderschatten vaak de fiscale psychologie.’ Professor fiscaal recht Michel Maus (VUB) is niet onder de indruk van het voorstel voor een CO2-heffing.
Zo’n taks stoelt volledig op het principe van ‘de vervuiler betaalt’. Over wie juist zou moeten betalen – consumenten, bedrijven, of allebei – zijn voorstanders het niet helemaal eens. Maar het idee krijgt gehoor bij verschillende strekkingen binnen de samenleving – van Groen-voorzitter Meyrem Almaci tot ondernemer Thomas Leysen. In Nederland woedt de discussie al volop.
Maar Maus werpt zich alvast op als tegenstander. Hij vreest grote sociale onrust. ‘Net zoals een suikertaks, zou de CO2-heffing alleen maar effect hebben als die hoog genoeg is. Een heffing van slechts zeven euro op een vliegtuigticket werkt niet gedragssturend’, zegt hij.
‘Een heffing van 200 euro zou wél effect hebben. Maar daarbij moeten we wel twee keer nadenken. Zo’n taks zou heel veel mensen uitsluiten van mobiliteit. Vliegreizen zou enkel iets voor de rijkeren worden. Wat met de 20 procent van de gezinnen die nu al moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen?’
Een extra taks zou niet zonder gevolgen blijven, denkt Maus. De beweging rond de Gele Hesjes is daarvan het ultieme voorbeeld. ‘De verhoging van accijnzen op brandstof in Frankrijk was dan nog al bij al bescheiden’, zegt hij. ‘Toch bracht ze een halve revolutie teweeg.’
Turteltaks
De beweging kreeg ook voet aan wal bij ons. Eerder was er al de verontwaardiging rond de Turteltaks in 2016. Die heffing kwam er weliswaar niet vanwege ecologische redenen. ‘Maar het bracht meteen miserie en maatschappelijk protest met zich mee’, dixit Maus. ‘Het was dan ook een belasting die vooral de lagere middenklasse trof. Zij voelen die kosten het zwaarst in hun portemonnee. Er is dan weinig nodig om een woedende reactie te krijgen.’
Consumenten kunnen maar werken met producten die de fabrikanten hen aanreiken. Leg industrieën dus eco-normen op.
Voorstanders van de CO2-heffing stellen vaak voor om de opbrengsten uiteindelijk te herverdelen. ‘Maar dat lijkt me een vestzak-broekzakoperatie’, zegt Maus. ‘Bovendien dwing je de gezinnenom eerst belastingen te betalen, zodat ze het geld nadien zouden terugkrijgen. Psychologisch is dat moeilijk.’
Eco-normen
Toch moeten er dringend maatregelen komen, onderstreept Maus. De fiscalist kijkt daarom vooral naar de industrie. ‘Consumenten kunnen maar werken met producten die de fabrikanten hen aanreiken. Leg industrieën dus eco-normen op, voorzien van een redelijke tijdspanne waarin ze zich kunnen aanpassen. Pas als die deadline niet wordt gehaald, is er ruimte voor bestraffende belastingen.’
Als goed voorbeeld verwijst Maus naar de beslissing van de Europese Unie om tegen 2030 alle plastic verpakkingen recycleerbaar te maken. ‘Ik heb daarover amper protest gehoord.’
Het voorstel van CD&V om het bedrijfswagenpark volledig elektrisch te maken is eveneens een goed idee, vindt Maus.
‘We wonen in oude huizen en rijden met oude auto’s. De overheid kan normen opleggen aan de woningsector en de autoindustrie. Verplicht de auto-constructeurs bijvoorbeeld om binnen een bepaalde periode de volledige omslag te maken naar elektrische motoren. De technologie ís er al.’
Dat hoeft trouwens geen jobs te kosten. ‘Wel integendeel’, zegt Maus. ‘Innovatie zal juist jobs opleveren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
