Vrije Tribune

‘Laat vaders co-ouders zijn in plaats van helpers van hun vrouwelijke partners’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Het wordt tijd dat we stoppen met mannen stiefmoederlijk te behandelen en hun verantwoordelijkheid in de kindzorg en het huishouden gaan erkennen. Het zou de ideale Vaderdag cadeau zijn’, schrijft Jeroen Lievens (beleidsmedewerker bij Femma).

Vaders die aan de schoolpoort staan, die op straat de buggy voortduwen en ’s avonds nog een was insteken, zijn vandaag geen uitzondering meer. Jonge vaders zijn steeds meer betrokken bij de opvoeding van hun kinderen en nemen meer huishoudelijke taken op dan die van de vorige generaties. Nochtans is dit niet zo evident. Mannen moeten anno 2016 nog heel wat interne en externe drempels overwinnen opdat ze meer tijd investeren in de zorg voor hun kinderen en het huishouden. De ene man slaagt daar al makkelijker in dan de andere.

Laat vaders actieve co-ouders zijn in plaats van helpers van hun vrouwelijke partners

Tijdsbestedingsonderzoek toont aan dat mannen gemiddeld 9,5 uur per week minder besteden aan kindzorg en huishouden dan vrouwen. Daar staat tegenover dat ze zes uur per week meer aan betaalde arbeid wijden en gemiddeld ook zes uur meer vrije tijd hebben dan vrouwen.

Die scheve verdeling van betaalde arbeid en onbetaalde arbeid (kindzorg en huishoudelijke taken) is vooral nefast voor vrouwen hun kansen op de arbeidsmarkt, hun financiële onafhankelijkheid en hun welzijn. Alsook voor mannen die graag meer zorg of huishoudelijke taken willen opnemen.

Genderstereotypen

'Laat vaders co-ouders zijn in plaats van helpers van hun vrouwelijke partners'
© BELGA

De belangrijkste drempels die mannen moeten overwinnen zijn de genderstereotypen die verankerd zitten in de hoofden van mannen en vrouwen en in de structuren van onze maatschappij. Genderstereotypen bepalen hoe we over ‘vrouwen’ en ‘mannen’ denken en welk gedrag we van hen verwachten. Wanneer kinderen iets mispeuteren of de woonkamer vol rommel ligt, worden vrouwen er sneller op aangesproken. Ze worden namelijk gezien als ‘zorgend’ en ‘huiselijk’. Omgekeerd verwachten we van mannen dat ze voltijds werken en carrière maken. Gaan ze in tegen die verwachtingen, dan doet dit afbreuk aan hun ‘vrouw’ of ‘man’ zijn.

Genderstereotypen stoppen mensen in hokjes en verhinderen hen om vrije keuzes te maken. Het voorstel van Open-VLD voorzitster Gwendolyn Rutten om koppels meer vrijheid te geven om (een deel van) de moederschapsrust vrij te verdelen, in de hoop dat mannen zo meer kindzorg zullen opnemen, is in dat opzicht nogal naïef. Het ontkent het bestaan van genderstereotypen en de bijhorende machtsrelaties.

Nochtans maakt ze deels wel een juiste analyse. De geboorte van een kind heeft een grote impact op het gezinsleven. Koppels zoeken naar een nieuw evenwicht en moeten ook beslissen hoe ze onderling de taken gaan verdelen. Ingrepen in het geboorteverlof en het ouderschapsverlof kunnen mannen stimuleren om meer kindzorg en huishoudelijke taken op te nemen.

Ingrepen

Een eerste ingreep is het verlengen van het geboorteverlof. 10 dagen geboorteverlof ten opzichte van 15 weken zwangerschapsverlof (voor zelfstandigen binnenkort 12 weken) is te kort en vergroot het risico dat een koppel in traditionele rolpatronen vervalt. Vanuit Femma stellen we 4 weken geboorteverlof voor. Het gaat in vanaf de geboortedag en kan niet gespreid opgenomen worden. Het zorgt ervoor dat men vaders direct meetrekt in de dagelijkse realiteit van kindzorg, vrij van de eisen van de job. Het geeft vaders de nodige ruimte om hun oudervaardigheden en een verantwoordelijkheidsgevoel te ontwikkelen. Dat laat hen toe om actieve ‘co-ouders’ te zijn in plaats van de helpers van hun vrouwelijke partners. De shift van een helper naar een ‘co-ouder’ creëert de mogelijkheid tot meer genderevenwichtige verdeling van arbeid en huishoudelijke taken. Uit onderzoek blijkt dat vaders die van bij de geboorte mee zorg opnemen, dat geldt vooral zij die twee of meer weken opnemen, meer betrokken zijn bij hun kinderen. De band tussen kind en vader wordt sterker, wat dan weer een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van het kind.

Een tweede stap is het verplichten van het geboorteverlof. Van diegenen die er recht op hebben neemt naar schatting 80-85% van de vaders het daadwerkelijk op. De gemiddelde duur van het geboorteverlof ligt met 6,85 dagen wel nog een stuk lager dan de 10 dagen waar ze recht op hebben. Uit een bevraging van het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen bij 1.200 vaders kwam naar voren dat 44,6% van de vaders die het onvolledig of niet opnamen dit deden omwille van het werk of de werkgever.

Ook zelfstandige mannen moeten recht krijgen op geboorteverlof

Omdat men het niet wilde toekennen, omdat men dacht dat het zou worden geweigerd, of omdat het niet de gewoonte was binnen het bedrijf of de organisatie. Een verplichting kan deze vaders alvast helpen en bevrijdt hen van de druk vanwege hun werkgever of (werk)omgeving om het verlof niet of onvolledig op te nemen. Bovendien geven we zo als maatschappij ook het signaal dat zowel mannen als vrouwen de zorgverantwoordelijkheid voor kinderen moeten dragen.

Ten derde moeten meer mannen (en meeouders) recht hebben op geboorteverlof. In 2014 bleek slechts bij 45% van de geboortes in België geboorteverlof te zijn opgenomen. Bij een deel van die geboorten is er waarschijnlijk geen partner meer in de picture, maakt de partner geen gebruik van zijn/haar recht of heeft de ouder er simpelweg geen recht op. Bij koppels waar de man zelfstandige is (en dus geen recht heeft op geboorteverlof) is het ook onduidelijk hoeveel van hen na de geboorte thuisblijven en hoelang. Onlangs vroegen en kregen zelfstandige vrouwen recht op 4 extra weken (facultatief) zwangerschapsverlof. Dat de zelfstandige mannen niet in het debat voorkwamen, doet het slechtste vermoeden.

Ouderschapsverlof

Zelfde verhaal voor het ouderschapsverlof. Ouderschapsverlof wordt in 70% van de gevallen door vrouwen opgenomen. Vanuit genderinvalshoek is het positief dat het ouderschapsverlof een individueel recht is. Mannen krijgen in België exclusief 4 maanden ouderschapsverlof toegewezen. Genderstereotypen, maar vooral ook de lage forfaitaire uitkering maken dat mannen er minder gebruik van maken dan vrouwen. Om meer mannen te stimuleren ouderschapsverlof op te nemen stellen we twee maatregelen voor. Ten eerste krijgen koppels bij wie beide partners hun vier maanden ouderschapsverlof hebben opgenomen, een bonusmaand per partner. Ten tweede moet ook de uitkering omhoog, dit kan forfaitair of door het te koppelen aan het inkomen, zoals het geboorteverlof.

Een recente bevraging van de Gezinsbond toont nog maar eens aan dat de overgrote meerderheid van de vaders en meeouders meer tijd wensen na de geboorte. Ze willen hun partner kunnen bijstaan na de bevalling en vinden het heel belangrijk meer tijd te krijgen om een band op te bouwen met de baby.

Waarom gaan we niet in op deze wens? Het wordt tijd dat we stoppen met mannen stiefmoederlijk te behandelen en hun verantwoordelijkheid in de kindzorg en het huishouden gaan erkennen. Het zou de ideale Vaderdag cadeau zijn.

Jeroen Lievens is beleidsmedewerker bij Femma en schreef deze tekst voor Poliargus.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content