Vrije Tribune

‘Heeft John Crombez gelijk als hij beweert dat de banken te veel winst maken?’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Misschien moeten we niet de vraag stellen waarom de banken zo veel winst maken, maar wel waarom de overheid de banken niet verplicht hun kapitaalbuffers extra te versterken met deze winst’, schrijft docent bedrijfsfinanciering Klaas Mulier (UGent).

Afgelopen woensdag vroeg SP.A-voorzitter John Crombez, zich af of de banken de crisis van 2008 al vergeten zijn? Crombez stoorde zich ten eerste aan de halfjaarlijkse rapportering van de banken. Hierin maakten ze bekend dat ze het tot nu toe uitstekend hebben gedaan in 2016 en dat ze dus bijgevolg aanzienlijke winsten hebben gemaakt tijdens de eerste zes maanden van dit jaar. En dat terwijl ze op hun spaarboekjes bijna geen interest meer geven aan de Belgische spaarder, en ze al te vaak kredietaanvragen van KMO’s weigeren, aldus Crombez. De SP.A-voorzitter liet bovendien uitschijnen dat de bankenlobby recent een nieuw rondje afslankingen in de sector als drukkingsmiddel gebruikte om de bankentaks te verminderen. Dit alles valt moeilijk te verteren en Crombez vraagt zich af “Waarom blijft de samenleving dit pikken?”.

‘Heeft John Crombez gelijk als hij beweert dat de banken te veel winst maken?’

Hoewel hij met zijn opiniestuk de waakzaamheid over de evoluties in de banksector terecht hoog houdt, wil ik toch graag enkele van deze feiten herinterpreteren en een aantal bekommernissen van de samenleving scherper stellen.

De banken maken te veel winst

Banken en winst, het blijkt een gevoelig thema. Hoewel wij onze Belgische bedrijven en ondernemers graag de wind in de zeilen toewensen, inclusief een mooie winst, geldt dit blijkbaar niet voor onze Belgische financiële instellingen. Nochtans is winst voor hen even onontbeerlijk als voor ieder andere onderneming. Onvoldoende winstgevendheid leidt op langere termijn tot een overname of faillissement.

Zonder winst trouwens ook geen investeerders of financiers, en zonder financiële middelen geen kredietverstrekking. Een stabiele banksector met een hoge kredietverstrekking aan Belgische ondernemingen en consumenten kan er dus enkel zijn wanneer deze sector winstgevend is. Hoewel winstgevendheid een noodzakelijke voorwaarde is voor een stabiele banksector, is het toch geen voldoende voorwaarde.

Zo moet de banksector bijvoorbeeld ook voldoende gekapitaliseerd zijn om zich te wapenen tegen negatieve schokken. Deze kapitaalbuffers bleken in 2008 onvoldoende groot, en veel critici vrezen dat deze buffers -hoewel reeds toegenomen- nog steeds onvoldoende zijn om een stabiele banksector te garanderen. Het volk moet zich dus eigenlijk niet de vraag stellen waarom de banken zo veel winst maken, maar wel waarom de overheid de banken niet verplicht hun kapitaalbuffers extra te versterken met deze winst?

Flirten met nulrente

De frustratie over de winst komt er bij Crombez voornamelijk omdat de interest op spaarboekjes van consumenten, zelfstandigen en ondernemingen ondertussen flirt met de nul procent. Niet echt leuk voor wie wil sparen. Dat het spaarboekje, net zoals die baksteen in de maag, een heilig huisje is voor vele Belgen, maakt het ook politiek een belangrijk thema. Nochtans is de lage rente op ons spaarboekje geen keuze van de Belgische banken om de spaarder te treffen en hun winsten te verhogen, maar eerder een rechtstreeks gevolg van het beleid dat de Europese Centrale Bank (ECB) voert. Deze probeert aan de hand van lage (of zelfs negatieve) rentevoeten de banken te stimuleren om kredieten te verstrekken.

Dat dit lage-rente beleid van de ECB zich doorzet bij de Belgische banken mag duidelijk wezen. De Belgische consument kan momenteel genieten van hypothecair krediet tegen rentevoeten die amper anderhalf procent bedragen en de Belgische ondernemingen leenden nog nooit zoveel kredieten aan gemiddeld zeer lage tarieven van de banksector.

‘De banken verplichten om de spaarders een hogere interest op hun spaarboekje te geven, zal onvermijdelijk consequenties hebben voor de interest die banken vragen aan consumenten (voor een hypothecair krediet) en ondernemingen (voor investeringskredieten).’

Dit geldt trouwens voornamelijk voor de Belgische KMO’s, en is duidelijk te zien in statistieken van de Nationale Bank van België. Dat KMO’s dus bot zouden vangen bij de Belgische banken is gewoon onjuist. Uit data van de ECB blijkt zelfs dat België op dit vlak bij de beste leerlingen van Europa is. De banken verplichten om de spaarders een hogere interest op hun spaarboekje te geven, zal onvermijdelijk consequenties hebben voor de interest die banken vragen aan consumenten (voor een hypothecair krediet) en ondernemingen (voor investeringskredieten). Het mag duidelijk wezen, de interest op spaarboekjes en de interest op verstrekte kredieten zijn two sides of the same coin, en hangen in grote mate af van het beleid van de ECB.

De bankenlobby

Dat de bankenlobby probeert om de belastingen voor banken te verlagen hoeft niet te verwonderen. Dat de lobby hiervoor zelfs ethisch minder fraaie argumenten zoals het ontslaan van werknemers gebruikt, misschien al meer. Als de overheid effectief gelooft dat de banksector geen werknemers zal ontslaan in ruil voor minder belastingen of meer subsidies, dan heeft ze helaas niet veel geleerd uit de geschiedenis met de auto fabrikanten (denk maar aan de miljoenen voor opel Antwerpen of ford Genk).

De bankenlobby doet dus wat van haar verwacht kan worden, ieder argument -of het nu steek houdt of niet- gebruiken om de overheid in haar voordeel te beïnvloeden.

En hoewel tal van academische studies aantonen dat overheden zich wel degelijk door dergelijke lobbygroepen laten beïnvloeden, hoop ik van harte dat onze politici er immuun voor zijn. Het stelt mij, en de samenleving met mij, enigszins gerust dat politici zoals John Crombez waakzaam blijven en de evoluties in de banksector op de voet volgen.

Echter, mochten de banken ondertussen ook verplicht worden om zich adequaat te kapitaliseren ten opzichte van het echte risico van hun activa, dan zouden wij nog geruster zijn. Voldoende winst is er hier alleszins toe en ook de kredietverstrekking gebeurt nog steeds aan gezonde marges, dus dat vormt geen punt. Aan de verkozenen om de bestwil van de samenleving te vertegenwoordigen.

Klaas Mulier is docent Bedrijfsfinanciering aan de UGent sinds februari 2014.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content