Het WK wielrennen in Rwanda vormt een ongeziene test voor de Belgische wielerbond. Arne Wallays, directeur topsport bij Belgian Cycling en delegatieleider, blikt vooruit op de praktische en financiële obstakels, en het omgaan met de mensenrechtendiscussie.
Met een compactere ploeg en een complexe planning bereidt Belgian Cycling zich voor op het eerste WK wielrennen in Afrika. Met 55 personen – 31 renners en 24 stafleden – is de Belgische delegatie zo’n tien procent kleiner dan bij vorige wereldkampioenschappen.
Arne Wallays legt uit: ‘Vooral het aantal verzorgers en mecaniciens is beperkt, en we hebben ook een coach minder dan vorig jaar. Dat komt deels door budgettaire keuzes, maar ook door de praktische moeilijkheden om stafleden lang naar Rwanda te sturen. In Europa is alles dichterbij en makkelijker te organiseren. Rwanda vraagt een andere aanpak.’
Onder meer de zoektocht naar een geschikt hotel was een huzarenstuk. Al twee jaar geleden begon de voorbereiding, met verkenningen door bondscoach Sven Vanthourenhout en Wallays’ voorganger Frederik Broché. ‘We stelden een lijst van hotels op, maar het hotel waar we nu verblijven was altijd al een topoptie’, zegt Wallays. Andere hotels waren al bezet.
De onderhandelingen over de prijzen liepen moeizaam. Een tweepersoonskamer kost 320 euro per nacht voor halfpension, een tweepersoonskamer met volpension 365 euro. ‘We hebben via de UCI geprobeerd de prijzen te drukken, maar de oorspronkelijke offerte bleef ongewijzigd’, vertelt Wallays. ‘Gelukkig hadden we daarmee rekening gehouden in het budget.’
Het totale budget voor het WK in Rwanda wordt geschat op 250.000 euro, inclusief transport, materiaal, hotel en maaltijden. Ter vergelijking: het WK in Australië in 2022 kostte zo’n 100.000 euro meer, mede omdat de delegatie toen langer ter plaatse was. ‘In Australië vertrokken we acht dagen op voorhand, nu slechts vier’, legt Wallays uit.
‘Financieel is het WK een zware dobber, goed voor veertig procent van het jaarlijkse programmabudget voor stages en wedstrijden. Om dat te financieren, rekent Belgian Cycling op partners zoals Sport Vlaanderen en het BOIC. We hebben extra ondersteuning aangevraagd, en door budgetten te herschikken – minder naar de piste, meer naar Rwanda – vonden we een oplossing’, zegt hij.
Strakke planning en vermoeidheid vermijden
De combinatie van het WK in Rwanda en het EK in de Franse regio Drôme-Ardèche kort daarna maakt de planning bijzonder ingewikkeld. De wegrit voor de heren is op zondag, terwijl de EK-tijdrit al op woensdag volgt. Voor renners zoals Remco Evenepoel, die beide kampioenschappen combineert, is het schema krap.
‘Remco vertrekt maandagavond uit Kigali, met een overstap in Addis Abeba, Ethiopië, en landt dinsdagochtend in Marseille. Zijn ploegleider Klaas Lodewyck pikt hem op, zodat hij ’s middags het parcours van de EK-tijdrit (nabij Valence, nvdr) kan verkennen’, schetst Wallays. De rest van de delegatie landt dinsdagochtend in Brussel en reist pas vrijdag naar Frankrijk.
Materiaal- en personeelsbeheer vormt een extra horde. ‘Fietsen en materiaal moeten na het WK meteen naar België, klaargemaakt worden in de werkplaats en dan naar Frankrijk. Qua personeel is het bijna een dubbele bezetting. Sommige stafleden doen beide evenementen, maar waar mogelijk worden nieuwe krachten ingezet. We willen vermijden dat stafleden overbelast raken na een lange reis vanuit Rwanda’, benadrukt Wallays.
Veiligheid en vaccinaties in Kigali
Veiligheid staat hoog op de agenda, zeker in een onbekende context als Rwanda. Wallays verzekert dat er geen probleem is: ‘Er is geen negatief reisadvies van Buitenlandse Zaken, en de Internationale Wielerunie (UCI) en het Rwandese ministerie van Sport geven geen contra-indicaties. Lokale contactpersonen bevestigen dat er geen veiligheidsproblemen zijn.’
Toch zijn er voorzorgsmaatregelen. De Belgische renners mogen hun hotel alleen verlaten in het bijzijn van een staflid en moeten altijd met begeleiding trainen, mede door het onvoorspelbare en drukke verkeer in Kigali. ‘In een stadscentrum moet je extra alert zijn, zeker aan het begin en einde van trainingen’, zegt Wallays. Extra bewaking rond het hotel is niet nodig, maar de ploeg volgt richtlijnen om risico’s te minimaliseren.
Op medisch vlak zijn vaccinaties sterk aangeraden, maar niet verplicht. ‘Iedereen was vrij, maar voor zover ik weet heeft iedereen het advies opgevolgd’, zegt Wallays. Basisvaccinaties worden opgefrist, en malariamedicatie is de enige specifieke vereiste. Gele koorts is niet nodig, omdat het risico in Rwanda nihil is.
Om bijwerkingen van malariapillen te beperken, testten de Belgische renners de medicatie vooraf. ‘Sommige stafleden hadden lichte bijwerkingen, maar bij de renners waren die minimaal’, vertelt Wallays. Mocht er toch een medisch probleem ontstaan, biedt Kigali moderne medische faciliteiten. ‘De stad is vrij modern, dus op dat vlak zitten we goed’, voegt hij toe.
Hoe omgaan met de mensenrechtenkwestie in Rwanda?
De mensenrechtensituatie in Rwanda ligt intussen gevoelig. President Paul Kagame wordt omschreven als een autoritair leider, die in eigen land de oppositie heeft weggeveegd en de M23-rebellen in Oost-Congo steunt, een groep die van ernstige mensenrechtenschendingen wordt beschuldigd.
In tegenstelling tot de Nederlandse wielerbond, die renners informeerde over de politieke context en adviseerde over communicatie en het vermijden van foto’s met Kagame, houdt Belgian Cycling de focus strikt sportief. ‘We briefen over veiligheid, medische richtlijnen en gedrag tijdens trainingen, maar het ethische aspect laten we aan de renners over’, stelt Wallays.
Renners krijgen wel het advies om zich te beperken tot sportieve uitspraken in interviews en in posts op sociale media. ‘We zijn ons bewust van de gevoeligheid van de situatie en hebben naar aanleiding daarvan gedrags- en communicatieregels gedeeld. Uiteindelijk kunnen we niemand tegenhouden om een mening te uiten, maar we raden aan om de focus op het sportieve te houden. Met als doel de wedstrijden sereen voor te bereiden en optimaal te presteren’, aldus Wallays.
Bij eventuele incidenten kan de delegatie rekenen op consulaire bijstand via de Nederlandse ambassade in Kigali of de Belgische ambassade in Nairobi – die in Kigali is gesloten wegens de verstoorde diplomatieke relatie tussen België en Rwanda.
‘We zijn beter voorbereid dan bij andere WK’s, omdat de situatie extra aandacht vraagt. We namen zelfs vooraf contact op met ambassades, wat bij eerdere kampioenschappen minder het geval was’, besluit Wallays.
Waarom zelfs de Spaanse premier de Vuelta-protestacties steunde: ‘Veel Spanjaarden vinden de Palestijnse zaak belangrijker dan hun nationale ronde’