Wat is er aan de hand met sprintkoning Marcel Kittel? ‘Ik ga niet zomaar opgeven’

Over een maand gaat in Brussel de 106e editie van de Ronde van Frankrijk van start. Zonder Marcel Kittel. Het verhaal van de (gewezen?) snelste renner van het peloton, opgetekend na zijn laatste een-op-een-interview.

‘M arcel Kittel, König des Sprints’, ‘Marcel Kittel skittles Cavendish: Long live the new sprint king!’, ‘Kittel es el nuevo Rey de la velocidad’, ‘Kittel, le roi des sprints de ce Tour de France’, ‘Marcel Kittel si conferma re delle volate’, ‘Oppermachtige Kittel kroont zich tot koning van de sprint’. In heel Europa is de vakpers het er in 2013 en 2014 roerend over eens: de snelste man op twee wielen is een Duitse krachtpatser van bijna 1m90 met een engelengezicht. Marcel Kittel domineert de massasprints en behaalt twee jaar op rij vier ritzeges in de Tour.

Wanneer we hem eind mei 2014 in de Sierra Nevada uitgebreid interviewen voor de Tourspecial van Sport/Wielermagazine, heeft de dan 26-jarige Kittel in het begin van de maand ook al twee Giroritten op zak gestoken. Opgetogen vertelt hij ons dat hij, tweevoudig wereldkampioen tijdrijden bij de junioren, blij is met zijn reconversie tot sprinter. ‘Daarin wil ik zo lang mogelijk wereldtop blijven.’

Dat ‘zo lang mogelijk’ minstens vijf jaar betekent, daar gaat zowat iedereen op dat moment van uit. Kittel is immers een fenomeen. ‘Een sprint duurt gemiddeld twaalf seconden en hij slaagt erin om zijn maximale inspanning vijftien seconden vol te houden’, laat Teun van Erp, inspanningsfysioloog bij zijn toenmalige ploeg Team Giant-Shimano, noteren. ‘Het is een talent dat ik zum Glück heb meegekregen en daarin verschil ik van de meeste andere sprinters’, reageert de nieuwe sprintsensatie.

2015 wordt echter een (eerste) rampseizoen voor de Duitser met het opvallende blonde kapsel. Na de Tour Down Under loopt hij een virus op dat hem lange tijd aan de kant houdt. Enkel een virus of is er meer aan de hand? In het peloton gonst het van de geruchten over een burn-out of depressie, maar bij zijn ploeg ontkennen ze met klem dat de problemen van hun snelle man van mentale aard zijn.

Zelf is Kittel niet bereikbaar voor commentaar. Voor het vierde jaar op rij trekt hij op hoogtestage naar de Sierra Nevada, in de hoop alsnog in vorm te geraken voor de start van de Ronde van Frankrijk. Team Giant-Alpecin besluit evenwel geen risico’s te nemen en neemt Kittel niet op in zijn Tourploeg. Op zijn website doorbreekt hij voor het eerst sinds lang de stilte. ‘Ik ben heel ontgoocheld, want de voorbije maanden heb ik al het mogelijke gedaan om weer in vorm te geraken’, klinkt hij gefrustreerd over de beslissing van zijn ploeg. ‘Op dit moment weet ik niet hoe ik met deze teleurstelling moet omgaan. Het is zonder twijfel het moeilijkste moment uit mijn carrière.’

Complete vernedering

Na respectievelijk 17, 13, 16 en 18 zeges in zijn eerste vier seizoenen voor de Nederlands-Duitse wielerformatie blijft Marcel Kittel in 2015 steken op één schamele overwinning in een UCI-wedstrijd. Wat na de niet-selectie voor de Tour al in de lucht hing, wordt in oktober ook officieel: de Duitse spurtbom en Giant-Alpecin besluiten een einde te maken aan het nog lopende contract.

Kittel vindt onderdak bij Ettix-Quick-Step, waar Patrick Lefevere niet twijfelt aan de kwaliteiten van zijn nieuwe aanwinst. ‘Hij heeft de voorbije jaren zijn mogelijkheden al getoond en we zijn ervan overtuigd dat we samen nog meer doelstellingen zullen bereiken. We moeten het beste van Marcel nog zien’, verwoordt hij zijn enthousiasme. ‘ Up to the next step in his cycling live‘ post de ploegmanager vol vertrouwen op zijn Instagramaccount.

Lefevere haalt zijn gelijk. Met een vierde keer winst in de Scheldeprijs wordt Kittel alleen recordhouder en hij knoopt ook weer aan met dagsuccessen in de grote rondes (tweemaal in de Giro, eenmaal in de Tour). Het tweede jaar bij Quick-Step is helemaal een voltreffer. In de Scheldeprijs stelt hij zijn record nog wat scherper en in de Ronde van Frankrijk staat er geen maat op Kittel. Van de eerste twaalf ritten wint hij er vijf. Na de vroege diskwalificatie van Peter Sagan lijkt hij bovendien op weg naar eindwinst in het puntenklassement, maar ziekte en een val dwingen hem in de 17e rit op te geven met het groen om de schouders. ‘Zo’n kans krijg ik misschien nooit meer’, sakkert de onfortuinlijke sprintkoning.

Alleszins (voorlopig) niet bij Quick-Step, want voornamelijk uit vrees voor de concurrentie met de opkomende Ferando Gaviria verruilt Kittel na twee seizoenen en 26 overwinningen de Belgische WorldTourploeg voor het nog kapitaalkrachtigere Katjoesja-Alpecin. In het voorjaar van 2018 zorgt hij voor dubbele sprintwinst in Tirreno-Adriatico, maar daarna stokt de motor. Desondanks speelt de ploeg hem in de Ronde van Frankrijk nog uit als speerpunt, maar zelf tempert hij de verwachtingen. ‘Na een jaar waarin ik er sinds Tirreno-Adriatico niet meer in slaagde om mijn doelen te halen, ben ik geen topfavoriet voor de massasprinten.’

Hij heeft het bij het rechte eind, want verder dan een derde en vijfde plaats komt hij niet, telkens in ritten gewonnen door – jawel – Fernando Gaviria. In de tweede Alpenrit naar La Rosière volgt de complete vernedering: bijna driekwart uur na etappewinnaar Geraint Thomas en 12 minuten na het verstrijken van de tijdslimiet bolt een leeggereden en zichtbaar ontgoochelde Marcel Kittel over de streep. In samenspraak met zijn ploeg beslist hij een goeie maand later om rust in te bouwen en vroegtijdig een punt te zetten achter zijn seizoen.

Aan de huidige campagne begint hij met een zege op zijn tweede wedstrijddag. Maar die overwinning in de Trofeo Palma krijgt geen navolging, de teller zal op één blijven staan.

Monnik zonder bier

Aan de vooravond van de Driedaagse Brugge-De Panne, hebben we een lang en openhartig gesprek met Kittel. Wat we dan nog niet weten, is dat het wellicht zijn laatste grote een-op-een-interview wordt van het wielerjaar. Zelf bevroedt hij op dat moment evenmin dat hij dit seizoen nog slechts twee koersen zal rijden. Op 9 mei, twee dagen voor zijn 31e verjaardag, maakt hij via een bericht op zijn website bekend dat hij zijn nog lopende contract bij Katjoesja-Alpecin met onmiddellijke ingang beëindigt.

Wat we eind maart in het Holiday Inn Hotel Gent Expo wél merken, is dat we niet dezelfde onbezorgde en vrolijke Marcel Kittel aantreffen als diegene die we vijf jaar geleden spraken in het Centro de Alto Rendimiento ofte High Performance Center Sierra Nevada. Dat kan moeilijk anders na anderhalf seizoen waarin geen enkele prestatie doet herinneren aan der König des Sprints.

Welke verklaring hij zelf heeft voor de magere resultaten sinds zijn vertrek bij Quick-Step, willen we van hem weten. ‘Vorig seizoen vond ik nooit het juiste gevoel. Allicht vrat de stress aan mijn lichaam. Want, ja, uiteraard had ik last van stress. Bij een nieuwe ploeg aan de slag gaan zorgt daar automatisch voor: je moet iedereen leren kennen, de verwachtingen zijn hooggespannen en je traint keihard om die in te lossen. Voor een renner is het belangrijk om de balans te vinden tussen goed trainen en voldoende rust inbouwen. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening. Op bepaalde momenten trainde ik meer dan mijn lichaam aankon.’

Het omgekeerde van wat sommige media beweerden dus. En ook het tegenovergestelde van ‘ik focus me nu volledig op mijn sport en leef als een monnik om op mijn beste niveau terug te keren’, een quote uit een interview dat hij in december gaf aan Cyclingnews. ‘Het impliceerde voor veel mensen dat ik vorig seizoen onvoldoende voor mijn vak leefde, ‘ beseft Kittel, ‘maar dat klopt niet. Wat ik bedoelde, is dat ik voortaan alle negatieve invloed rond mij wil bannen om me zo honderd procent te concentreren op mijn sport.’

En leven als een monnik? Sommige monniken drinken wel eens een biertje, Marcel. Kittel kan er (dan nog) smakelijk om lachen. ‘Daar kunnen ze mij niet van betichten, want in 2019 heb ik geen druppel alcohol gedronken. Dat was een van mijn goede voornemens voor het nieuwe jaar – niet dat ik voordien een alcoholprobleem had, hoor’, lacht hij. Twee weken na het interview insinueert oud-renner Jurgen Van den Broeck op de Facebookpagina van Sporza net dat Kittels onderpresteren een gevolg is van ’te veel pintjes en te veel wijn’. ‘De grootste nonsens die ik ooit gelezen heb’, zal Kittels manager Jörg Werner daarop reageren.

Het fysieke en mentale aspect

Nee, aan een gebrek aan beroepsernst ligt het niet, reageert Kittel categoriek. ‘Doordat mijn vorige seizoen vroeg eindigde, hervatte ik al begin oktober de trainingen. De meeste andere renners waren toen nog aan het uitkijken naar hun vakantie. Ik amuseerde me enorm op mijn fiets, ik vond het geweldig om te trainen. Het gaf me een heerlijk gevoel om op het eerste trainingskamp aan te komen in de wetenschap dat ik al een heel degelijk niveau haalde. Daar putte ik veel vertrouwen uit. Dat ik sterk uit de winter kwam, bleek meteen in Mallorca. Ook in de UAE Tour zat het gevoel goed, maar we slaagden er niet in om in een kansrijke positie aan de sprint te beginnen. De volgende afspraak was Parijs-Nice, maar door het spel van de wind kwam het daar zelden tot een echte massasprint.’

Het vertrouwen waarmee hij uit de winter kwam, bleek broos. ‘In topsport is er een honderd procent connectie tussen het fysieke en mentale aspect. Als je niet presteert zoals je verwacht, dan heeft dat een invloed op het mentale. Ik maak nu voor de tweede keer zo’n moeilijke periode mee. Het is menselijk en niet meer dan normaal dat ik niet gelukkig ben met deze situatie. Vertrouwen is superbelangrijk, zeker voor een sprinter. Omdat die leeft van succes, lijdt hij meer onder een nederlaag. Om dat lijden te compenseren heb je vertrouwen nodig en mensen rondom jou die je begrijpen en steunen. Succesvol zijn, hangt in het wielrennen niet alleen af van het individu, maar van het hele team. Die boodschap probeer ik hier de hele tijd over te brengen.’

Het moge duidelijk zijn, Marcel Kittel heeft zich bij Katjoesja-Alpecin nooit echt goed in zijn vel gevoeld. Dat blijkt eens te meer wanneer we hem vragen hoe het voelt om zijn vorige ploeg van de ene zege naar de andere te zien rijden. ‘Ik ben oprecht blij voor hen. Ik weet wat het is om voor zo’n goed georganiseerd en geolied geheel te rijden. De teamspirit is top bij Quick-Step. Daar begrijpen ze wat belangrijk is om succesvol te zijn, zowel voor het team als voor een renner individueel. Dat maakt – uiteraard samen met het talent waarover ze beschikken – waarom ze jaar na jaar sterk presteren. That’s where we have to be. Of ik probeer diezelfde flow er bij Katjoesja- Alpecin in te krijgen? ( kort) Ja, dat probeer ik.’

Nog altijd de snelste

Die poging heeft hij ondertussen gestaakt. Zijn seizoen zit erop, maar over het einde van zijn carrière wil hij het nog niet hebben. Het statement op zijn website sluit hij af met ‘In de toekomst wil ik opnieuw wielrenner zijn. Om dat doel te bereiken zal ik een plan uitwerken. Dit is de grootste uitdaging uit mijn carrière en ik zal de handschoen opnemen.’

Eenzelfde geluid krijgen we eind maart ook te horen. ‘Ik ga niet zomaar opgeven. Misschien niet op de manier waarop het nu voor mij loopt, maar ik hou nog steeds veel van deze sport. Ik weet dat het gek klinkt dat ik in 2017 vijf ritten won in de Tour en het volledige seizoen daarop amper twee wedstrijden, maar ik ben nog altijd even snel. Ja, ik geloof dat ik in de sprint nog even dominant kan worden als twee jaar geleden. 2015 was ook vreselijk voor mij, maar de twee daaropvolgende jaren deed ik het uitstekend. Ik heb dus al bewezen dat ik het kan en ik ben nog jong genoeg.’

Wie weet biedt zijn voormalige werkgever wel een reddingsboei? In een eerste reactie nadat Kittel zijn ontslag bij Katjoesja-Alpecin bekendmaakte, vertelde Patrick Lefevere alvast aan Cyclingnews: ‘Puur op basis van zijn kwaliteiten is hij volgens mij nog altijd de snelste renner die er is. Op zijn leeftijd kan en mag het nog niet gedaan zijn.’