Hoe kijken Mohamed Abdel Wahed en Mohamed Elgabas tegen de gebeurtenissen in hun land aan?

Met ‘Lierse feliciteert het Egyptische volk met zijn vrijheid’ en ‘Egypte is de toekomst’ op de ledboarding zaterdag maakte Lierse-eigenaar Maged Samy – op dat moment net terug uit Egypte – duidelijk hoe hij de gebeurtenissen van de afgelopen weken in zijn land interpreteert.

De twee Egyptische spelers in de kern van Lierse, Mohamed ‘Dodo’ Elgabas (23) en Mohamed Abdel Wahed (30), moesten niet nadenken wanneer hen tien dagen geleden gevraagd werd of ze over de situatie in hun land wilden praten. Afgelopen donderdag, wanneer het gesprek plaatsvindt, lijkt de toestand in Egypte in een impasse te zitten en is niet duidelijk of het protest een stille dood zal sterven. Een paar uur na het gesprek kondigt Hosni Moebarak aan dat hij niet van plan is voor september op te stappen, maar nog geen dag na het interview is de president weg, en heeft het leger de macht overgenomen. Wanneer Elgabas en Mohamed Abdel Wahed zich opwarmen voor Lierse-Germinal Beerschot, heeft Egypte al een uitzinnig volksfeest achter de rug.

Dodo Elgabas: “Dit hadden we een paar dagen geleden echt niet verwacht. Blijkbaar heeft de president toch beseft dat men het absoluut niet zag zitten dat hij nog zou aanblijven. Wat mij het meest verraste, is dat het leger hem heeft overtuigd om weg te gaan. Dat is tenminste wat wij hebben gehoord. Toen ik mijn familie aan de lijn had, hoorde ik dat ze alles aan het opruimen waren, nadat er een groot feest was, alsof Egypte de wereldbeker won. Wat er nu gaat gebeuren, weet niemand. Zeker is dat het Egyptische volk nauwlettend zal toekijken wie nu de macht neemt. Als hen dat niet bevalt, zullen ze meteen reageren en niet zwijgen, zoals vroeger.”

Hoe volgden jullie de afgelopen weken de gebeurtenissen in Egypte?

Dodo: “Via internet, de Egyptische tv, Al Arabiya en Al Jazeera. De eerste week kreeg je geen hoogte van wat er in het land gebeurde, de Egyptische tv toonde niets. Toen iedereen boos werd, hebben ze wel op de gebeurtenissen ingespeeld, maar de laatste dagen konden ze het omroepgebouw niet uit en bleef de verslaggeving beperkt. De laatste dagen moest je dus wel op Al Jazeera afstemmen, maar in Egypte heeft die zender niet de beste reputatie.”

Mo: “De emir van Qatar en Moebarak hebben al jaren een probleem met mekaar. Dus belicht Al Jazeera Egypte, wanneer het even kan, vanuit een negatief daglicht. Iedereen in Egypte weet dat.”

Dodo: “Het is allemaal zo zwart-wit op Al Jazeera. Toen de eerste dagen na de massademonstraties jonge mannen langs de straten gingen om alles schoon te maken en het vuilnis op te ruimen, kwam dat niet op Al Jazeera. Toen het een paar dagen later tot botsingen kwam, werden die beelden wel getoond.”

Hoe bezorgd waren jullie voor je familie die in Egypte was achtergebleven? En zijn jullie altijd in contact kunnen blijven?

Mo: “Vier dagen lang kregen we geen nieuws, konden we niet bellen. Mijn moeder was erg ziek, nu gaat het beter. Ik ben vooral opgelucht dat het in mijn geboortestad rustig bleef, dat er niet geplunderd werd.”

Dodo: “Een dag voor het internet daadwerkelijk afgesloten werd, hoorde ik dat het zou gebeuren, maar ik geloofde het niet. Het internet afsluiten is geen blijk van vrijheid. En dat is net wat we willen: vrijheid.

“Verder viel het mee. Mijn zus was met haar school op reis naar Luxor. Omdat er geen vliegtuigen waren om terug te keren, moesten ze de bus nemen naar Hurgada, en daar moest ze nog eens een paar dagen blijven omdat het leger geen transport naar Port Said toeliet. Dat was alles. In Caïro en Alexandrië was het erger. Toen het protest uit de hand liep, is mijn vader wel ’s avonds de straat op gegaan om te patrouilleren, samen met andere mannen uit de buurt, om mogelijke plunderaars en dieven weg te houden of af te schrikken. Die waren er wel, hoor. Mensen die bijvoorbeeld een politieauto afnemen om zich zelf voor politie te kunnen uitgeven.”

Tunesië

Geen twee maanden geleden, op 6 januari, vertrokken jullie bij je familie in Egypte naar het trainingskamp van Lierse, ook in Egypte. Voelden jullie toen al dat er iets in de lucht hing of kregen jullie op het thuisfront signalen van onvrede?

Mo Wahed: “Nee, we werden compleet verrast. Nog tijdens het trainingskamp was alles rustig in Egypte. Er was geen enkel signaal dat er wat aan de hand was. Tot die fameuze 25e januari.”

Dodo: “Het sein voor veranderingen was wat in Tunesië gebeurde. Toen zagen Egyptenaren dat je dingen kan veranderen in een land. In Egypte liep veel verkeerd. De economische situatie van veel mensen was rampzalig, velen voelden zich ellendig, maar hadden geen stem of geen kracht om dat te uiten. De Egyptenaren dachten dat protesteren toch niets zou uithalen. Toen ze zagen dat de gewone mensen in Tunesië hun president het land uit kregen, opende dat de ogen. Plots besefte men in Egypte: ‘Als zij dat kunnen, kunnen wij ook veranderingen afdwingen.’ Dat was het signaal om met acties te starten via Facebook. De eerste aanzet was vreedzaam protest. Niemand had de bedoeling om keet te schoppen, te vechten of dingen kapot te maken.”

Mo: “De eerste drie dagen was de sfeer gemoedelijk, van die 25e tot de 27e. Op vrijdag 28 januari is het omgeslagen.”

Dodo: “Omdat er de drie voorgaande dagen geen reactie kwam van boven. De mensen op straat en op het Tahrirplein protesteerden, maar ze hadden de indruk dat ze niet gehoord werden, omdat de overheid niet reageerde. Niet op het plein, niet op tv, niet op de radio.

“Mensen wilden verandering. Het leven werd alleen maar duurder, voedsel in het bijzonder. Het probleem in Egypte is dat je ofwel steenrijk bent, of straatarm. Zeventig procent van de Egyptenaren is arm, en dan bedoelen we: straatarm. Je hebt er amper een middenklasse. Hier in België, valt me op, is een groot deel van de bevolking middenklasse. De meeste mensen hebben een job en een degelijk inkomen. In Egypte is dat anders.”

Twee jaar geleden was dat toch ook zo? Waarom kwam die opstand er dan nu, en niet toen?

Dodo: “Het klopt dat ook de voorbije jaren het merendeel van de Egyptenaren straatarm was, maar het verschil is dat het dagelijks leven niet zo duur was. Zelfs als je geen geld had, kon je toen overleven. Nu alles duurder wordt, kan dat niet meer. Maar toch had niemand in Egypte verwacht dat er openbaar protest zou komen, zeker niet bij de overheid.

“Op een bepaald moment is de kruik vol en kan er geen druppel meer bij. Mensen zijn heel wat zaken beu. Als je voor je kinderen goed onderwijs wilt, moet je ze naar een privéschool sturen, en dat betekent: extra betalen. Wil je goeie medische zorgen, dan moet je naar een privédokter of een privéziekenhuis. Die zijn heel duur. Zelfs als je een goed man bent met een enorm doorzettingsvermogen en je investeert in een goeie opleiding om een diploma te halen, dan ben je afgestudeerd en … vind je geen werk. Veel mensen met een gewone job in bewakingsdiensten hebben een universitair diploma. Om in Egypte aan een goeie job te raken, moet je iemand kennen. Van iedereen die een baan heeft, is zeker 70 tot 80 procent aan die job geraakt via connecties, niet via een gewone sollicitatie of op basis van bekwaamheid.”

Mo: “Als je in België hard werkt, dan weet je dat je vooruit raakt in het leven. In Egypte is hard werken geen garantie om ergens te raken. Werk vinden is niet makkelijk. Mijn vader was in het leger. Hij had geluk. In het leger zit je goed, dan heb je een goed leven.”

Dodo: “Maar geen goed salaris. Je hebt er wel je eigen clubs, scholen, dat soort dingen. Dat is, naar Egyptische normen, erg goed. Al een paar jaar belooft men dat de minimumsalarissen zullen worden vastgesteld op 150 euro per maand. Maar dat is nooit gebeurd.”

Mo: “Als je in Egypte 300 tot 400 euro per maand verdient, heb je een heel goed salaris. In België stelt zo’n loon niets voor, maar het leven is hier ook veel duurder. Sommige dingen kosten in Egypte veel minder. Voor één euro krijg je daar vier liter benzine. Toen ik hier voor het eerst ging tanken, was al mijn geld op en moest ik naar de bank.”

Dodo: “Egypte hééft rijkdommen: olie, via de Nijl hebben we voldoende water, kunnen we elektriciteit opwekken, het toerisme zorgt voor extra inkomsten. Via de wereldhandel die langs het Suezkanaal passeert, int de overheid taks. Ik denk dat die taks 40 procent van de overheidsinkomsten vertegenwoordigt. België heeft die natuurlijke rijkdommen niet, en toch heeft iedereen hier een goed leven. Dat zijn vaststellingen waarbij je gaat nadenken.

“In de top honderd van de rijkste mensen ter wereld zitten Egyptenaren. Weet je dat in de vorige regering een stuk of vijf, zes succesvolle zakenlui zaten? Ze kregen gewoon een ministerpost. Natuurlijk gaan die in de eerste plaats aan zichzelf denken en zich verrijken …”

Jullie komen naar Egyptische normen uit een goed milieu.

Dodo: “Mijn familie heeft het niet slecht. Omdat mijn vader dokter is, behoren we tot de betere middenklasse. Maar toch klaagt mijn moeder elke keer als ze naar de markt gaat om eten te kopen. Stel je voor wat dat voor de mensen betekent die écht arm zijn …”

Mo: “Een paar jaar geleden kostte één kilo vlees 20 Egyptische ponden, dat is omgerekend 2,5 euro. Begin januari kostte diezelfde kilo vlees tien euro. Kan je je dat voorstellen, hier in België, dat eenzelfde stuk vlees op een paar jaar tijd vier keer duurder is geworden, terwijl de salarissen niet gestegen zijn?”

Dodo: “Het was niet alleen het economische aspect dat meespeelde. Er is zo veel frustratie in Egypte. Neem nu de verkiezingen. De laatste keer won de president met 99 procent van de stemmen. In welk land wint een president of een partij met 99 procent van de stemmen? De meeste mensen gingen niet eens meer stemmen – in Egypte heb je geen stemplicht. Van de 80 miljoen Egyptenaren zijn er bij de vorige verkiezingen misschien 5 miljoen naar de stembus gegaan. Omdat de mensen van tevoren wisten dat het allemaal niets uithaalde.”

Dodo: “Wat mensen nu hebben, en vroeger niet, is hoop. Hoop dat dingen gaan veranderen. In positieve zin.”

Mo: “Nu heeft men beloofd dat vanaf april alle salarissen met vijftien procent zullen stijgen. De Egyptische overheid hééft dat geld, hoor.”

Dodo: “Alleen die belofte om de salarissen op te trekken, zal niet volstaan. Er mogen ook geen zakenmensen meer in de regering zitten, de noodtoestand moet ook opgeheven worden. Die is al drie jaar in voege. Dat betekent dat de politie je zomaar kon oppakken als ze vermoedden dat er een probleem kon ontstaan. Daarnaast wordt de ambtstermijn voor de president beperkt tot twee termijnen. Geen dertig jaar meer, zoals nu. Ook wil men dat de rechtbanken toezicht krijgen op de resultaten van de verkiezingen. Tevoren was dat niet zo.”

Mo: “Men wil ook eerlijke informatie: hoeveel verdienen de ministers, bijvoorbeeld? In Egypte is nooit duidelijkheid. Als er iets gebeurt, kom je nooit precies te weten wat er aan de hand is.”

Moebarak

Jullie hebben wel gemengde gevoelens bij Moebarak.

Dodo: “Dat is zo. Moebarak heeft ook goeie zaken gedaan voor het land. Er is al dertig jaar vrede met de buurlanden, met de grote naties. Egypte telt mee in de wereld. Al die tijd kon je in Egypte veilig over straat lopen, je moest ook niet vrezen dat je zou worden opgeroepen om te gaan vechten. In een instabiele regio is dat al heel wat.”

“Maar nu is het tijd voor veranderingen. Het zijn niet alleen de mensen op het Tahrirplein die betoogden voor veranderingen. Hun eisen worden gesteund door het grootste deel van de bevolking. De mensen die vooropliepen, waren geen sukkelaars, maar goed opgeleide, jonge mensen. Ze komen op voor het algemeen belang. Ik kan me achter hun eisen stellen.”

Mo: “Ik ook.”

Dodo: “Het punt was dat mensen ongeduldig zijn geworden. De president had veranderingen beloofd. Sommigen wilden best een paar maanden wachten, anderen zegden: er is ons al zo vaak zo veel beloofd, en dit keer blijven we protesteren tot we de veranderingen ook effectief zien. Zij wilden niet alleen hoop, maar ook feiten. Maar intussen gaat het leven wel door.”

Hoe kijken jullie naar de toekomst?

Dodo: “Wij zijn optimistisch door wat we zien gebeuren. Men behandelt mensen anders, met meer respect. Tevoren keek men neer op de gewone man.”

Mo: “Ik ben ook optimistisch. Maar je kan niet alles op één dag of één week veranderen.”

In het westen vreest men dat de Moslimbroeders de revolutie gaan domineren.

Dodo: “Ik denk dat niet. Het wordt een evenwichtige beweging. De Moslimbroeders zijn het meest bekend en trekken daarom de aandacht, maar de dragers van de protestbeweging zijn jonge mensen van mijn leeftijd: twintig jaar, of zelfs jonger. Als ik hier geen voetballer was, zou ik ook gaan betogen zijn op het Tahrirplein.”

Mo: “Ik ook, maar ik weet niet of ik een paar weken zou blijven hangen zijn op het plein. Op een bepaald moment moet je weer aan de slag.”

Wat frappeerde jullie, toen je in België aankwam?

Dodo: “Dat alles hier de hele dag door supergeorganiseerd is, van ’s morgens tot zes uur ’s avonds: dan valt alles stil. In Egypte weet je nooit wanneer iets georganiseerd raakt. Jullie betalen 40 procent belastingen, maar je krijgt er veel voor terug: gratis, kwaliteitsvol onderwijs, een betaalbare, degelijke medische opvolging. In Egypte betaal je maar 20 procent belastingen, maar je ziet er niets van terug. Het geld is verdwenen. Dat maakt mensen kwaad. Misschien zijn sommige Belgen ontevreden omdat ze zo veel belastingen betalen, maar dan moeten ze maar eens in een ander land gaan kijken hoe het daar gaat. Jullie hebben, ondanks alles, een goed land, waar je veel krijgt.”

Mo: “Goed onderwijs, bijvoorbeeld, is in Egypte een probleem. Als je naar een goede universiteit wilt, kost je dat toch 20.000 euro per jaar. Een gewone universiteit kost 2000 euro per jaar. Naar Egyptische normen is dat duur, hoor.”

Dodo: “Waar zit het Egyptische talent? In het buitenland! Ahmed Zewail is een wetenschapper die de Nobelprijs kreeg, hij werkt in de VS. Een van de beste hartchirurgen ter wereld, Magdi Yacoub, werkt in Engeland. In Egypte hadden ze hun talent niet kunnen ontwikkelen tot het niveau dat ze nu halen. Dat maakt me zo kwaad. Dat zo veel mensen in Egypte hun potentieel niet kunnen ontwikkelen, maar daarvoor moeten uitwijken. Dat zou niet mogen …”

DOOR GEERT FOUTRÉ – BEELDEN: REPORTERS

“In een paar jaar tijd is de prijs van een kilo vlees verviervoudigd. Maar de salarissen bleven dezelfde. Kan je je dat in België voorstellen?”

Mo Wahed

“Het sein voor veranderingen was wat er in Tunesië gebeurde.”

Dodo Elgabas

“Wat Egypte vroeger niet had en nu wel, is hoop.”

Dodo Elgabas