Onderzoek jeugdvoetbal: ‘Donkere spelers worden meestal vooraan geplaatst, een keeper zal bijna altijd wit zijn’

Uit een onderzoek van de KU Leuven en het RBFA Knowledge Centre naar discriminatie in het jeugdvoetbal kwamen er ook andere bevindingen uit de bus.

37 procent van de jeugdvoetballers kreeg de afgelopen twee jaar discriminatie te verduren. Bij meisjes stijgt dat cijfer zelfs tot rond de 50 procent. Dat zijn de resultaten van een onderzoek van de KU Leuven.

‘Het is heel belangrijk dat duidelijk is dat we ons onderzoek baseerden op discriminatie en niet op racisme. In de media gaat het daar steeds over, maar zoals de jeugdspelers in ons eigen onderzoek aangeven gaat het veel vaker over lichaamsbouw, godsdienst, geslacht, lichamelijke of mentale beperkingen en seksuele geaardheid’, vertelt professor Jeroen Scheerder, sportsocioloog aan de KU Leuven.

Hoe ouder, hoe meer incidenten

Uit het onderzoek blijkt dat discriminatie vaker voorkomt bij jeugdwedstrijden waar competitie bij gemoeid is. De extra spanning van een klassement lokt soms vurige reacties uit bij spelers en supporters. Bij de jongere kinderen primeert de ontwikkeling op winst en verlies en is de competitie van minder belang.

‘Met deze resultaten moeten we opletten: we vergelijken onze resultaten met die van 2005 en dan gaat het echt over incidenten. Dat gaat van vloeken tot verontwaardiging en is niet altijd discriminatie’, waarschuwt professor Scheerder. ‘We merken wel op dat de 18- tot 20-jarigen het meest discrimineren.’

Gewicht en huidskleur

De meeste ouders stellen discriminatie op en rond het voetbalveld vast. Toch zijn niet alle ouders er zich bewust van dat hun kind gediscrimineerd wordt. Ouders zijn nochtans de eersten die op de hoogte worden gebracht door hun kind. De stap zetten om dat aan te geven aan de trainer, de teamgenoten of bestuurders lijkt veel groter te zijn voor kinderen.

Uit ondervraging bij ouders rond het voetbalveld, lijken de grootste slachtoffers van discriminatie jongeren met een donkere huidskleur of dikke jongeren te zijn. Volgens de jeugdspelers wordt er meer gediscrimineerd op basis van het spelniveau van de spelers.

Zes op de tien ouders zou reageren wanneer ze discriminatie herkennen. De helft spreekt de dader zelf aan. Toch doet een even grote groep niets omdat ze het hun taak niet vinden. 10 procent van de ouders doet niets omdat ze bang zijn voor repercussies naar hun eigen kind of om als ‘vervelend’ bestempeld te worden. ‘Die angst voor repercussies is groot bij ouders van wie het kind al slachtoffer werd. Ook wie geen klacht indient bij het bestuur of een vertrouwenspersoon omdat ze niet geloven dat het een impact zou hebben, heeft vaak kinderen die al gediscrimineerd werden’, aldus Jeroen Scheerder.

Stereotypen

Naast discriminatie diepten de onderzoekers van KU Leuven zich ook in op stereotyperingen. Zo blijkt uit hun onderzoek dat mensen met een donkere huidskleur of met Zuid-Amerikaanse afkomst meestal in de aanval worden geposteerd. Er wordt van die spelers uitgegaan dat ze een betere techniek hebben en sneller zijn. Dat is niet zo ernstig als discriminatie.

‘Daarom noemen we het ook niet zo. Niet alleen in voetbal, maar ook bijvoorbeeld in het basketbal zien we heel wat vaste patronen. In het voetbal worden donkere spelers meestal vooraan geplaatst en een keeper zal bijna altijd wit zijn’, vertelt Scheerder. ‘Jongere spelers zijn daar zelfs vragende partij voor. Donkere spelertjes verwachten dat ze in de aanval zullen geplaatst worden.’

Come Together

Bij problemen horen oplossingen. De onderzoekers pleiten voor een actievere rol voor de ouders die discriminatie detecteren en signaleren. Ook moet een voetbalclub een vertrouwenspersoon aanstellen waarbij de spelers en ouders terecht kunnen met hun verhalen.

‘Met ons Come Together-actieplan willen we die kloof tussen de spelers en de club verkleinen’, bevestigt Peter Bossaert, CEO van de KBVB. Het Come Together-initatief is een project van de Belgische voetbalbond waarin spelers, ouders en clubs nu ook hun verhaal kwijt kunnen via een meldpunt. Daarnaast willen ze alle scheidsrechters, trainers en verantwoordelijken bij jeugdvoetbal opleiden over het aanpakken van discriminatie en racisme, ook een aanrader van het onderzoeksteam van KU Leuven.

‘Zo’n actieplan tegen racisme en discriminatie is natuurlijk niet nieuw. Wat wel nieuw is, is dat er met Come Together ook specifiek op de jeugd wordt geconcentreerd. Chapeau dus’, besluit Jeroen Scheerder.