Een budget van 1 miljard euro en 425 miljoen volgers op sociale media? Geen club spreekt zo tot de verbeelding als FC Barcelona. Een aanzienlijke schuldenlast ten spijt.
Op 5 november speelt FC Barcelona in de vierde wedstrijd in de groepsfase van de Champions League tegen en op Club Brugge. Het wordt een confrontatie tussen twee totaal verschillende werelden. FC Barcelona is een voetbalkathedraal, midden jaren zeventig gebouwd door Johan Cruijff, de schepper van het moderne voetbal. ‘Barça’ groeide uit tot de populairste vereniging ter wereld, gedirigeerd door Lionel Messi, die van de club een miljoenenimperium maakte, met een omzet die meer gemeen heeft met een multinational dan met eender welke andere voetbalclub.
FC Barcelona zien voetballen is een lust voor het oog. Vooral vorig seizoen, toen de ploeg uitpakte met een mengeling van techniek, creativiteit, beweging en onvoorspelbaarheid — maar als het moest ook met een wisselend tempo. Barcelona beheerst de kunst van het vertragen en versnellen, maar speelt vooral heel direct en straalt veel plezier uit. Met dat wervelend spel pakte het vorig seizoen de Spaanse titel, beker en Supercup. Alleen in de Champions League struikelde de ploeg door die te grote aanvallende intenties, in de halve finale na twee spectaculaire wedstrijden tegen het koel en berekend spelende Inter Milaan.
Dit seizoen speelt Barcelona met dezelfde intensiteit en offensieve patronen, ook al leed het een paar weken geleden nog een 4-1-nederlaag op het veld van Sevilla, en was er een paar dagen eerder in de Champions League een 1-2-nederlaag thuis tegen titelverdediger Paris Saint-Germain. Dat heeft te maken met de risicovolle manier van voetballen, waarbij alles naar voren is gericht. Het maakt de verdediging bij momenten erg kwetsbaar.
Te vaak teerde FC Barcelona in het verleden op de klasse van vedetten als Lionel Messi, die met één actie een wedstrijd konden doen kantelen.
Te vaak teerde FC Barcelona in het verleden op de klasse van vedetten als Lionel Messi, die met één actie een wedstrijd konden doen kantelen. Er werd op training niet altijd hard gewerkt en in wedstrijden te weinig bewogen. Vooral het gebrek aan fysieke kracht viel op; sommige spelers gaven de indruk verzadigd te zijn. In de Spaanse competitie konden die mankementen nog verdoezeld worden, maar op het Europese podium niet meer.
Dat leidde in de zomer van 2024 tot een opmerkelijke koersverandering. Als opvolger van clublegende Xavi Hernandez werd Hansi Flick de nieuwe coach. De Duitser had in 2020 met Bayern München de treble gewonnen – titel, beker en Champions League – en had Barcelona dat seizoen in een memorabele wedstrijd met 8-2 verslagen. Voorzitter Joan Laporta zag in hem de ideale man om de Duitse voetbalschool in zijn club te introduceren.
Catalaanse feestdag
Op de eerste avond van zijn ambtsperiode in Barcelona ging Hansi Flick eten in een Catalaans restaurant. Hij wilde zich onderdompelen in de cultuur van de stad. Dat was slim bekeken. FC Barcelona is het uithangbord van Catalonië. Al tijdens het onderdrukkende regime van dictator Franco was de club een krachtig symbool van identiteit en het streven naar onafhankelijkheid. Nog altijd is er een diepgewortelde verbondenheid met de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Barcelona is een uniek sociaal, cultureel en politiek fenomeen.
Flick had zich in alle tradities en gebruiken verdiept. Zo was hij aanwezig bij een bloemenlegging op de Catalaanse feestdag, omdat hij vindt dat je je als trainer niet als een voorbijganger moet gedragen maar als iemand die deelneemt aan het leven in de stad.
Trainer Hansi Flick heeft zich in alle tradities en gebruiken van de stad Barcelona verdiept: als trainer ben je volgens hem geen voorbijganger.
Barcelona vaart nadrukkelijk op het kompas van Flick, die voor een opmerkelijke transformatie zorgde. Hij vernieuwde de technische staf en legde sterk de nadruk op het fysieke aspect. Trainingen werden anders ingevuld en zijn veel intenser, waarbij Flick de feeling heeft om harde trainingsarbeid af te wisselen met ontspanning. Door zijn empathisch vermogen slaagde hij erin alle spelers een goed gevoel te geven. In weerwil van zijn zachtaardige kant is de Duitser niet bang om beslissingen te nemen. Zo herrees FC Barcelona uit de puinhopen van de voorbije jaren.
Flick is niet iemand die zich nadrukkelijk wil profileren. Hij is bezig met de ontwikkeling van de ploeg. Daarom wil de zestigjarige trainer ook elke dag op het veld staan. Flick was tussen medio 2021 en april 2023 bondscoach van Duitsland, maar kon in die functie zijn ei niet kwijt: hij had amper impact op de spelersgroep. Daarom werd hij de laan uitgestuurd, met een ontslagpremie van 4,5 miljoen euro op zak. De houding van Flick is een verademing in een wereldje waarin trainers zich graag op de borst kloppen. Hij wordt vanwege zijn onbevangenheid erg gewaardeerd.
Buitensporige uitgaven
Nochtans is werken bij FC Barcelona niet gemakkelijk. De club is een vulkaan die elk moment kan uitbarsten. Bestuurders zorgden in het verleden voor chaos, die leidde tot een gigantische schuldenberg. Dat was aanvankelijk niet zo. Tot vijftien jaar geleden wilde de club zelfs geen sponsor, ze speelde met het logo van Unicef op het shirt. Het was een commerciële samenwerking waarbij Barcelona geld aan die organisatie doneerde in plaats van geld te ontvangen.
Dat veranderde toen de club zichzelf onder voorzitter Josep Bartomeu financieel begon te vergalopperen. Er werden buitensporige uitgaven gedaan. Op een gegeven moment kampte de club met een schuld van 1,75 miljard euro. Het vertrek van Lionel Messi in 2021 was een duidelijk teken dat er moest worden bezuinigd. Die schuld is intussen teruggebracht tot 449 miljoen euro. Dat is nog altijd veel, zeker in een land waarin La Liga, de organisatie die de twee hoogste Spaanse divisies vertegenwoordigt, strenge voorwaarden oplegt.
Op een gegeven moment kampte de club met een schuld van 1,75 miljard euro.
Maar Barcelona put zich uit in creatieve boekhoudkundige trucs om die allemaal te omzeilen. De club kan de afgelopen jaren wel aantonen dat de schulden worden afgebouwd en dat het economisch herstel is ingezet. Ze verkocht bijvoorbeeld haar toekomstige tv-rechten, en maakt duidelijk dat tal van factoren het streven naar een gezond financieel evenwicht verstoren. Zo wordt Barcelona in zijn expansie geremd door de verbouwing van het stadion Camp Nou, dat straks plaats moet bieden aan 105.000 toeschouwers.
Op dit moment wordt er in het Olympisch Stadion gespeeld, dat 40.000 plaatsen telt. In de eindafrekening gaat het om 74 miljoen euro verlies aan inkomsten, los van de lucratieve bezoeken die straks aan de nieuwe voetbaltempel kunnen worden gebracht. Bovendien blijft Barcelona een interessante club voor sponsors. Zo verlengde kledingsponsor Nike onlangs zijn contract tot 2038. Het is een deal waarmee 1,7 miljard euro is gemoeid – zo’n 127 miljoen euro per jaar. Het is een stabiele bron van inkomsten.
Een goudmijn
Het opmerkelijke aan Barcelona is dat het ook in woelige tijden populair bleef. De club is in de Catalaanse hoofdstad een levenshouding. In het straatbeeld tref je overal de clubkleuren aan. Barcelona draait dit seizoen met een budget van 1,07 miljard euro en heeft intussen wereldwijd ongeveer 1400 officiële supportersclubs, naast 425 miljoen volgers op sociale media. Maar de Catalaanse grootmacht heeft een belangrijke les getrokken uit het verleden, en pakt niet langer uit met een agressieve transferpolitiek.
Barça trekt meer dan ooit de kaart van de jeugd. Het vermaarde jeugdcomplex La Masia, vanwaaruit ooit het talent doorstroomde, werd opnieuw de levensader van de club. Hansi Flick overtuigde het bestuur om voor die koerswijziging te kiezen. Hij had veel video’s bekeken, en praatte over het talent dat in die goudmijn rondliep. Dáárop, sprak hij met overtuiging, kon worden gebouwd.
Barça heeft zelfs pedagogisch onderlegde taxichauffeurs in dienst.
De afgelopen jaren was de aanvoer vanuit de jeugdopleiding naar de eerste ploeg bijna drooggevallen. Jonge spelers hadden te weinig geduld of zagen geen perspectieven en vertrokken naar andere clubs. Nochtans wordt er op La Masia professioneler dan ooit gewerkt. In de gangen is het een komen en gaan van docenten, psychologen en voedingsdeskundigen. De jonge spelers wordt verteld hoe ze de weg naar boven moeten bewandelen en welke gevaren er om de hoek schuilen.
Barça heeft zelfs pedagogisch onderlegde taxichauffeurs in dienst. Sommige jongens en meisjes reizen elke dag op kosten van de club naar en van het trainingscomplex en zitten twee uur per dag in een taxi. De chauffeurs zijn erop getraind veranderde gedragingen op te merken en meteen te signaleren.
Argentijnse rapster
Aandacht voor de jeugd is de kern van de clubidentiteit. De exponent van deze lichting is de achttienjarige Lamine Yamal, die magie toevoegt aan het spel van Barcelona en met onverwachte bewegingen een match kan openbreken. Sinds Yamal vorig jaar een van de uitblinkers was in de Spaanse nationale ploeg die in Duitsland Europees kampioen werd, groeide hij uit tot een echte vedette. De Spaanse pers heeft evenveel aandacht voor zijn liefdesleven als voor zijn prestaties op het veld. En toen hij een paar weken geleden in de stemming voor de Gouden Bal pas tweede eindigde, na de voor PSG uitkomende Fransman Ousmane Dembélé, maakte zijn vader daar in de media veel misbaar over.
Yamal laat het allemaal van zich afglijden. Hij kan de druk van de Spaanse pers goed aan en verstopt zich niet. Op Instagram plaatste hij foto’s van zichzelf en zijn vriendin, een zeven jaar oudere Argentijnse rapster. Bij FC Barcelona hebben ze daar geen moeite mee, want Yamal is een voetballer die durft dribbelen en drijft op improvisatie. Hij is het nieuwe uithangbord van de club, de verpersoonlijking van het dominante voetbal waarnaar wordt gestreefd.
FC Barcelona blijft een club met een magnetische aantrekkingskracht. Zo had La Liga het plan om Spaanse competitiewedstrijden in de VS te laten spelen, om het Spaanse voetbal meer zichtbaarheid te geven en nieuwe inkomstenbronnen aan te boren. Op 20 december moest de eerste wedstrijd plaatsvinden, maar dat plan, waartegen clubs protesteerden, is na veel discussies uitgesteld. Niet toevallig is het FC Barcelona dat daarvoor werd aangezocht, voor een wedstrijd tegen Villarreal. De club krijgt er 6 miljoen euro voor. Maar vooral: Barça zet zich zo nog meer op de wereldkaart. ●
