Binnen- en buitenlandse media berichten bijna dagelijks over voetballers met kraakbeenproblemen bij wie ondanks de beste medische zorgen een operatie niet vermeden kon worden. Therapeuten bijten er zich de tanden op stuk, maar er is hoop, zegt Thomas D’havé.
Geschokt was ik toen ik vorig jaar een artikel las over Gabriel Batistuta, een van mijn jeugdhelden, met als harde titel: ‘Ik wilde mijn benen amputeren.’
Waarom Gabriel Batistuta na zijn carrière zijn benen wilde laten amputeren
In een interview met TyC Sports, dat zowat wereldwijd werd overgenomen, vertelde de ex-spits van onder meer AS Roma, Fiorentina en de Argentijnse nationale ploeg dat hij na een topcarrière van 17 jaar op zijn 36ste bijna niet meer in staat was om van zijn bed naar het toilet te gaan. ‘Nadat ik stopte met voetballen, voelde ik me zo slecht dat ik niet van mijn bed naar de badkamer kon, ook al was dat maar 3 meter verder’, verklaarde hij toen. ‘Zo scherp was de pijn in mijn enkels.’
De intussen 46-jarige Argentijn consulteerde zelfs een dokter om na te gaan of het mogelijk was om zijn benen te amputeren en te vervangen door gewrichtsprothesen zoals die van Oscar Pistorius. Die verklaarde hem gek en weigerde dat te doen. Uiteindelijk werden bouten de operatieve noodoplossing om de pijn te verlichten.
Het probleem van Batistuta is dat hij geen kraakbeen meer heeft in zijn gewrichten (artrose), in zijn enkels vooral, en daardoor bijna kapotging van de pijn.
De vraag is: hoe zijn kraakbeenproblemen te voorkomen?
Binnen- en buitenlandse media rapporteren bijna dagelijks over spelers bij wie ondanks de beste medische zorgen een operatie niet vermeden kon worden. Als therapeuten bijten we allemaal al een hele tijd onze tanden stuk op deze casuïstiek.
Maar er is hoop. In de wetenschappelijke literatuur vond ik een aantal studies die wel eens een baanbrekende impact zouden kunnen hebben (o.a. Seidlova-Wuttke et al., 2012).
Overgeactiveerd immuunsysteem
Bijna altijd blijkt dat een (over)geactiveerd immuunsysteem een doorslaggevend effect heeft op de ontwikkeling van kraakbeenletsels
In de manier waarop ik nu als kPNI-therapeut bij sporters kraakbeenproblemen behandel, is het immuunsysteem een belangrijke invalshoek. En bijna altijd blijkt dat een (over)geactiveerd immuunsysteem een doorslaggevend effect heeft op de ontwikkeling van kraakbeenletsels.
Het immuunsysteem kan worden geactiveerd door verscheidene mechanismen, zoals een verstoord bioritme, een foute maaltijdfrequentie, langdurig zitten (sedentarisme), … Er zijn als het ware verschillende ingangen, en het is onze taak als therapeut om de juiste ingang te vinden om de patiënt juist te kunnen behandelen.
Twee van de meest voorkomende mechanismen die leiden tot kraakbeenblessures en artrose zijn: (1) een ontsteking van de hypothalamus door verhoogde fructose-inname en (2) een te hoge consumptie van de probleemmolecule Neu5GC.
Te hoge inname van fructose
Een gevaarlijke sluipmoordenaar is een ontsteking van de hypothalamus (een onderdeel van de hersenen) als gevolg van een verhoogde inname van fructose. In de dagelijkse praktijk vormt dat bij de aanpak van heup-, knie- en enkelproblemen bij zowel sporters als niet-sporters vaak een belangrijk deel van de puzzel. De reden daarvoor ligt in onze evolutie.
Oorspronkelijk was het zo dat de mens alleen in de zomer en de herfst over fruit (fructose) kon beschikken. Door de overdosis aan fructose in die periode vond er in de hersenen (meer bepaald in de hypothalamus) een kortdurende ontsteking plaats. De belangrijkste voordelen daarvan waren de volgende:
1. We werden onverzadigbaar: de overdosis aan fructose ontregelde de hersenen en dat zorgde ervoor dat het gevoel van verzadiging werd uitgesteld. Daardoor konden we steeds meer eten. Dat deden we dan ook, zolang er fruit beschikbaar was.
2. We raakten in een hypometabole staat: ons metabolisme werd verlaagd, daardoor werden we vetter en gingen we minder bewegen.
De fructose uit het fruit werd omgezet in triglyceriden (vet) met als voordeel dat we een koude winter zonder veel voeding konden overbruggen. De ontsteking in de hypothalamus, veroorzaakt door de overdosis aan fructose in de zomer en de herfst, verdween in de winterperiode vanzelf omdat er dan weinig voedsel beschikbaar was en er dus weinig calorieën werden ingenomen.
Dat ‘natuurlijke’ systeem ligt tegenwoordig overhoop. Het probleem is dat we nu niet alleen het hele jaar door over alle fruit beschikken, maar ook dat we 365 dagen op een jaar alcohol, vruchtensappen, sportdranken, suiker et cetera (kunnen) consumeren. Daardoor is er een voortdurende ontsteking van de hypothalamus. Bijgevolg is het oorspronkelijke voordeel van bovenstaande evolutionaire strategie in de huidige maatschappij volledig uit de hand gelopen.
Een van de gevolgen van zo ’n voortdurende hypothalamusontsteking is dat mesenchymale stamcellen zich in de verkeerde richting gaan differentiëren. Deze basiscellen kunnen zich namelijk ontwikkelen tot zowel vetcellen als spiercellen, kraakbeen, bot et cetera. Doordat de cellen in ons lichaam zich continu vernieuwen, leidt een probleem in dat systeem ertoe dat er zich ‘verkeerde’ cellen gaan vormen. Spieren worden ‘vetter’ of organen ‘gespierder’ bijvoorbeeld. Botten ‘vervetten’ dan. Door de ontsteking verandert hun structuur op een slechte manier: ze worden ‘zachter’, minder belastbaar. Daardoor treden er bij sporters veel makkelijker kraakbeenblessures op, en bij niet-sporters artrose of bijvoorbeeld ook hernia.
Te hoge consumptie van Neu5Gc
Een andere vaak voorkomende immunologische stoorzender is Neu5Gc, een molecule die voornamelijk in zoogdieren terug te vinden is. Onderzoek duidt al langer de links aan tussen consumptie van rood vlees en de ontwikkeling van kanker, diabetes en andere aandoeningen. Ondertussen wordt de invloed van de probleemmolecule Neu5GC ook aangetoond door onder anderen Kuipers en Pruimboom.
Bij bovenstaande risicofactoren zal het beperken van de consumptie van zoogdierenvlees, melkproducten en fructose een belangrijke rol spelen. Hoe langer hoe meer topsporters houden daar rekening mee. Lionel Messi (Barcelona) gaf dat al aan in interviews en op 11 mei van dit jaar zei Sergio Aguëro (Manchester City), een andere landgenoot van Batistuta, in The Guardian:
‘I went to a doctor in Italy and he checked everything we did; and I had to change quite a bit – no more pasta, no more sugar and no meat, which I used to eat quite a bit because Argentinian meat is very good.’
Het fructose- en het Neu5GC-probleem zijn maar een paar van de mogelijke mechanismen met een verstorende impact op het immuunsysteem. Adviezen zoals bovenstaande zijn van een onmiskenbare preventieve waarde voor het vermijden van symptomen en dus ook van mogelijke operaties.
Maar ook in de revalidatie is deze kennis belangrijk. Daarom is het de taak van de kPNI-therapeut om de specifieke oorzaken van de ontsteking van het immuunsysteem in kaart te brengen en een plan op te stellen om de revalidatie te ondersteunen. Samen met het behandelende team als het gaat om topsporters.
Hopelijk helpen we zo helden als Batistuta aan een pijnloze nacarrière.
Opgetekend door Christian Vandenabeele
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier