Hoe Dick Advocaat zich tot redder van Rotterdam ontpopte

Feyenoord startte desastreus aan het seizoen, maar speelde dit weekend normaal gezien de Nederlandse bekerfinale. Het streed zelfs nog mee voor de titel. Met de welgemeende groeten van een kleine en flinke zeventiger: Dirk Nicolaas Advocaat (72).

Neen. Niemand in De Kuip die begin vorig jaar zat te wachten op Dick Advocaat. Het was eind januari en Giovanni van Bronckhorst zou er op het einde van het seizoen, na vier jaar, de stekker uittrekken. Het was mooi geweest. Een onverhoopte landstitel (2017), twee keer de KNVB Beker (2016, 2018) en de Johan Cruijff Schaal (2017, 2018). Geen Feyenoordtrainer die méér op het balkon van het stadhuis aan de Coolsingel had gestaan dan Gio, een kind van de stad, maar zijn eerste maanden als T1 waren heftig geweest. Na zeven opeenvolgende nederlagen flirt hij al in zijn debuutseizoen met een ontslag, maar technisch directeur Martin van Geel tovert een verrassing uit de hoed: Dick Advocaat zal Van Bronckhorst, met wie hij als speler samenwerkte bij Glasgow Rangers en Oranje, adviseren.

Een vriendendienst. Bijna gratis. ‘In ruil voor een platenbon’, grapte de Hagenees, die een imago van hebberige poenpakker met zich meesleurt. Maar: met Advocaat die over de schouders van de jonge T1 meekijkt, verliest Feyenoord geen wedstrijd meer en pakt het ook nog eens de KNVB Beker. Ze botsen af en toe, zeker wanneer Advocaat tijdens een training té nadrukkelijk aanwezig is, maar het is een sleutelmoment in de nog prille trainerscarrière van Van Bronckhorst én de basis voor een onwaarschijnlijk succesvolle periode. Vier jaar, vijf prijzen. ‘Het was goed om in die periode met iemand te stoeien over het vak. De klankbordfunctie paste Dick erg goed en daar ben ik hem nog altijd dankbaar voor’, klinkt het bij zijn afscheid, maar wanneer Advocaat dé kandidaat lijkt om hem in de zomer van 2019 op te volgen, wordt op sociale media en in praatprogramma’s met scherp geschoten. Een zwaktebod. Te oud. Passé. Niet vernieuwend genoeg. Tijd voor een leven achter de geraniums.

Advocaat, op dat moment bezig aan zijn laatste maanden bij FC Utrecht, schrikt van de zure reacties en legt de aanbieding naast zich neer. Maar houdt, ook na de verrassende aanstelling van Jaap Stam, de deur op een kier en de lijntjes open. Zoals hij dat zijn hele trainerscarrière heeft gedaan. Bezeten door en verslaafd aan voetbal en het trainersvak. Toen hij in november 2004, na zijn tweede passage bij het Nederlands elftal, voor 2,5 seizoenen bij Borussia Mönchengladbach tekende, begon hij aan zijn laatste opdracht. Tijd voor het pensioen. Hij was 57 en vastberaden. ‘Ik ben geen Bobby Robson die tot zijn zeventigste doorgaat.’

Na zijn vertrek bij Die Fohlen ging hij nog aan de slag bij de Verenigde Arabische Emiraten, Zuid-Korea, Zenit Sint-Petersburg, de Rode Duivels, Rusland, PSV, AZ, Servië, Sunderland, Feyenoord (adviseur), Nederland (assistent), Fenerbahçe, Nederland, Sparta Rotterdam én FC Utrecht: vijftien clubs in de vijftien seizoenen, met onder andere winst van de UEFA Cup (Zenit, 2008) en een degradatie (Sparta, 2018), nadat hij zijn afscheid had aangekondigd.

En toen Jaap Stam in oktober 2019 bij Feyenoord zelf de handdoek wierp, begon hij in De Kuip aan een nieuwe klus. Op de teller stond 72 jaar en er was nog altijd kritiek, maar Het Legioen had ook gezien hoe Feyenoord zich door de Eredivisie sleepte. Twaalfde plaats en geen hoop op beterschap. Op sterven na dood. Klaar voor de palliatieve zorgen en een lang rouwproces, zag ook hij na zijn eerste training op 1908, het oefencomplex. ‘Op donderdag stond ik voor het eerst op het veld en die training was open voor het publiek. Er stonden honderden mensen langs het veld, maar het was doodstil. Dat viel me echt op. Maar ook die spelers zeiden niks. Er was geen coaching, er werd niets gezegd. Een foute pass? Geen reactie. Een goal? Niks. Het leek wel of we met z’n allen bij een crematie waren’, vertelde hij aan Voetbal International, waar Advocaat verduidelijkte hoe hij Feyenoord wilde reanimeren. ‘Ik leg niet uit. Ik deel mede.’

Geen compromissen

De groep, had Stam al tot vervelens toe herhaald, was niet of nauwelijks fysiek belastbaar. Sommige jongens hadden het seizoen ervoor amper gespeeld en waren niet fit, anderen waren na lange blessures op de weg terug. Hij moest schipperen en liet half fitte spelers toch staan, Advocaat weigerde vanaf dag één om compromissen te sluiten. Ondervond ook Eric Botteghin, kapitein en vaste waarde in het centrum van de verdediging, die zich in de aanloop naar de eerste wedstrijd van Advocaat bij VVV-Venlo licht blesseerde aan de hamstrings. De Braziliaan wilde de opwarming afwachten, maar dat vond zijn trainer geen goed idee. ‘Wie niet honderd procent is, speelt niet.’

Wat hij daarvan vond, wilde de journalist van VI weten? ‘Geen idee, dat heb ik hem niet gevraagd.’ Wat zijn reactie was op de beslissing zijn aanvoerdersband af te pakken? ‘Hetzelfde, weet ik ook niet. Ik heb het die jongen verteld en dat was het dan.’ Of zo’n ingrijpende beslissing geen verdere uitleg moest krijgen? ‘Nou ja, ik denk Steven Berghuis, de nieuwe aanvoerder, elke week wel op te stellen. Bij Botteghin weet ik dat nog niet zo zeker, met alle concurrentie op zijn positie. Dus dat.’ Kordaat. Er was de voorbije maanden al genoeg gepraat, vanaf nu moest er gewerkt worden.

Feyenoord won in Venlo, met 0-3. De 176e overwinning van Advocaat als trainer in de Eredivisie, eentje meer dan Rinus Michels, zijn mentor die hem als beginnende coach van amateurclub DSVP (Door Samenwerking Verkregen Pijnacker) in 1984 als hulptrainer naar Oranje had gehaald. Zijn leermeester naar wie hij altijd had opgekeken en die hij uit ontzag, tot aan zijn overlijden in 2005, koppig en plichtbewust ‘mijnheer Michels’ bleef noemen. De trainer die, net als hij, een bijna maniakale drang naar organisatie en discipline had. De Generaal, 1m86 groot, Dick zou met zijn 171 centimeter als De Kleine Generaal door het leven gaan. En als Dagobert Dick, vanwege zijn extreme gierigheid, of Tricky Dicky, de man die de eigen carrière op alles en iedereen laat primeren, en als Crisis-Generaal die bij Feyenoord iedereen op zijn kompas liet varen en meteen de technische staf opkuiste. Jean-Paul van Gastel, Denny Landzaat en Roy Makaay – niet de minsten – mochten beschikken en werden vervangen door rustpunt Cor Pot en John de Wolf, een oer-Rotterdammer die in 1993 aan de zijde van T1 Willem van Hanegem op de Coolsingel stond.

Ze gingen samen aan de slag. De lange trainingssessies, vaak twee per dag én een vetloopje om half negen ’s morgens, werden vervangen door een korte maar intensieve training met meer onderlinge wedstrijdjes en veel duels. Pittiger, waarbij de nieuwe fysieke trainer de fitste spelers – en niet de zwakste schakels -, als norm hanteerde. Wie niet mee kon, viel af. Onverbiddelijk. Het bevestigde Advocaats imago van afstandelijke trainer, maar dat sprak hij tegen. ‘Ik praat veel met mijn spelers. Maar dan wel over hoe ze moeten spelen. Niet over hoe de kerstdagen waren. Ik hoef geen vrienden te worden met spelers. Ze moeten uitvoeren wat ik zeg, dan is er nooit een probleem.’

En toch ook een trainer met een klein hartje, die net voor de wedstrijd in Porto met tranen in de ogen aan de groep meedeelde dat de bloedwaarden van ex-speler en materiaalman Carlo De Leeuw tegenvielen en hij de strijd tegen kanker aan het verliezen was. Niet gespeeld, maar écht. Toen in de groepsapp enkele maanden erna het bericht verscheen dat de voormalige linksbuiten was overleden, knokten de spelers in het bekerduel in Heerenveen voor elke meter (0-1). ‘Verbonden in verdriet. Verliezen was geen optie’, keek Steven Berghuis terug op de kwalificatie. ‘Dit is Feyenoord. Een ontzettend hechte groep die met tegenslag kan omgaan.’ Één club als het écht moet.

Jonge talenten

De nieuwe T1 bouwde meer defensieve zekerheid in dan zijn voorganger, onder wie de ploeg te veel goals slikte (2 per match) en na elf wedstrijden was weggezakt naar een twaalfde plaats. Advocaat wil minder dominant voetballen en liet zijn ploeg lager druk te zetten – rond de middenlijn -, waardoor de ruimte in de rug van de verdediging kleiner werd en Feyenoord vanuit de omschakeling gevaarlijk kon zijn.

Kwaliteit was er bij het begin van het seizoen al, alleen kreeg de technische en medische staf ze nu pas allemaal fit. Marco Senesi, Argentijnse international en als ‘miskoop van zes miljoen’ het seizoen ingegaan, blijkt centraal in de verdediging naast Botteghin plots wél betrouwbaar. Een fitte Rick Karsdorp, gehuurd van AS Roma, bewijst nu weer wekelijks waarom de Italiaanse subtopper twee seizoenen geleden 16 miljoen voor de rechterflankverdediger aan Feyenoord betaalde. En toen Kenneth Vermeer midden januari naar Los Angeles FC kon, had Advocaat alle vertrouwen in Justin Bijlow (22), een Rotterdammer die op Varkenoord was opgeleid.

Orkun Kökcü, amper 19 en sinds 2014 bij Feyenoord, mocht centraal op het middenveld blijven staan. Een van de grootste talenten uit de jeugdacademie die de toekomst van Feyenoord kan bepalen: door nog even in De Kuip te blijven en de patronen op het veld uit te tekenen, of door de duurste vertrekker in de Feyenoordgeschiedenis te worden waardoor de club zich op verschillende posities kan versterken. In 2006 betaalde Liverpool 18 miljoen euro voor Dirk Kuijt, volgens de Daily Mail kreeg Arsenal te horen dat De Trots van Zuid goed 26 miljoen euro wil cashen voor de piepjonge middenvelder met amper 30 competitiematchen op de teller. Hij heeft nog een contract tot 2023 en zou het liefst nog een jaar in Rotterdam blijven, maar de jackpot lonkt voor de Turkse (jeugd)international. En voor de club.

De fundamenten lagen er en werden door Advocaat nog verstevigd. Nog voor Frank Arnesen officieel in dienst ging als technisch directeur en de langetermijnstrategie kon uitstippelen, had de kleine Hagenees zijn lijstje met versterkingen al klaar. Aleksandr Kokorin stond helemaal bovenaan, ‘die haal ik zelf op in Sint-Petersburg’, maar hij moest tevreden zijn met Róbert Bozeník, een Slovaaks international die voor 4 miljoen bij MSK Zilina werd losgepeuterd. Minder klasse dan de Russische spits, maar een harde werker. Volledig naar het beeld van club en stad.

Ook Ozguhan Özyakup, op zijn 15e vertrokken uit Nederland (AZ) om zijn voetbaldroom in Engeland (Arsenal) na te jagen, twijfelde niet toen Advocaat hem in januari naar De Kuip wilde halen. ‘Ik heb wat geld laten vallen, ja, maar dat was nu niet het belangrijkste. Het gaat om gevoel. Toen ik voor het eerst naar 1908 ( het trainingscomplex van Feyenoord, nvdr) reed, kreeg ik weer die kriebels’, zei de 27-jarige middenvelder (43 caps voor Turkije), ex-kapitein van Besiktas waarmee hij twee titels (2016, 2017) pakte.

‘Feyenoord is bezig de fouten uit het verleden te herstellen en dat kost tijd. Maar er loopt talent. Deze club moet elk jaar meedoen voor het kampioenschap. Ajax is nu weg, AZ ook. Dat mag natuurlijk nooit meer gebeuren’, zei Dick Advocaat tijdens de winterstop, toen hij pas vijfde stond en 13 punten achterop hinkte. Geen twee maanden later, na een ongeslagen reeks van 14 wedstrijden, bedraagt het verschil met de club uit Amsterdam en Alkmaar nog amper 6 punten en staat Feyenoord in de bekerfinale tegen FC Utrecht, nadat het NAC Breda in de halve finale met 7-1 verpletterde.

Met de groeten van Advocaat, een man van uitersten. Dicky, de man die houdt van de meezingers van Will Tura. Maar net zo goed ser Advocaat, de man die op audiëntie mocht bij de één centimeter kleinere Vladimir Poetin en daar een legendarische quote liet noteren. ‘Zie je wel dat kleine mannen ook succesvol kunnen zijn…’