Filip Joos: ‘Om te boycotten moet je zelf eerst moreel zuiver op de graat zijn’

Het WK 2022 zorgt voor controverse. Moeten we naar Qatar gaan of iets anders doen? Het antwoord van Filip Joos.

De vraag legt meteen de verantwoordelijkheid bij de voetballers, en dat kan volgens mij een stuk genuanceerder. Ik ben bijvoorbeeld verrast door de verklaringen van Amnesty International en de Internationale Werkgeversbond. Die zeggen niet dat alles ginder perfect is, maar wel dat er vooruitgang en verbeteringen merkbaar zijn op het veld in de werksituatie ginder sinds het WK aan Qatar is toegekend.

Ik vind nu ineens niet dat de FIFA destijds gelijk had om het WK aan Qatar toe te kennen, wel dat dat misschien in dat land tot een mentaliteitswijziging kan leiden waar het voetbal een rol kan in spelen. Want de waarheid is ook: ook zonder het WK was Qatar nu als een gek aan het bouwen geweest, en waren daar in die hitte doden bij gevallen. Misschien geen 6500 maar toch. Dat aantal zou zonder WK niet van 6500 naar 0 gegaan zijn.

Als je je afvraagt of we daar straks moeten gaan voetballen, moet je je ook afvragen waarom we daar aan een WK atletiek hebben meegedaan, en waarom er jaarlijks een grote wielerwedstrijd met onze Europese ploegen wordt betwist waar we allemaal naar kijken. Dat zegt gewoon veel over de impact en de kracht van voetbal, dat zo’n discussie gevoerd wordt die je bij andere topcompetities in dat land niet krijgt.

En over de impact die Qatar op het voetbal heeft. Ze houden PSG, Barcelona, AS Roma en zelfs KAS Eupen recht. En ze kopen de grote modehuizen op, en wij rijden nog altijd met auto’s met hun benzine. Of weigeren we dat allemaal? Dat is nu eenmaal de wereld van het grootkapitaal, waarin alles verweven geraakt. En dat brengt ons bij het basisprobleem: de enorme ongelijkheid in de wereld tussen rijk en straatarm. Die ongelijkheid is een pak kleiner dan 50 jaar geleden en nog veel kleiner dan 100 jaar geleden, maar nog altijd veel te groot.

Want ook al zijn er 6500 doden gevallen, en dat zijn er 6500 te veel, toch staan er nog honderdduizenden te trappelen om daar aan de slag te gaan. Moderne slaven, misschien, maar wel allemaal mensen die zelf willen naar daar gaan. Want de werksituatie en de financiële situatie in Qatar is nog tien keer beter dan in hun eigen land.

Mensen zoeken naar een beter leven, daarom komen ze ook naar hier. Ik kan me voorstellen dat de emir van Qatar het even hypocriet vindt dat wij hier met het vingertje naar hem wijzen terwijl we zelf mensen in bootjes op de Noordzee en de Middellandse zee laten verdrinken omdat we Fort Europa afgrendelen voor mensen die gewoon doen wat ook de arbeiders in Qatar doen: zoeken naar een beter leven, en door dat afgrendelen de aanpak van een Orban vergoelijken of delen. Om te gaan boycotten moet je zelf eerst moreel zuiver op de graat zijn, en dat zijn we niet helemaal, toch?

Dat maakt het moeilijk en een beetje hypocriet om tegen Lukaku gebiedend te zeggen: ga niet! Ik vind wel dat je als speler die naar daar gaat, als nationale ploeg, of met een paar nationale ploegen samen, kan nadenken over wat je ginder kan doen als eerbetoon voor die 6500 of als protest. LeBron James zou wel iets verzinnen. Als Messi in zijn laatste WK een zwarte band om de arm of een speciaal T-shirt draagt, gaan ze hem echt niet wegsturen, hé. Vandaag hebben de sterspelers meer macht dan de FIFA zelf. Ze hebben ook een luidere stem.

In het verleden was de geschiedenis van de oproepen tot boycots niet zo succesvol, herinner ik me ook, want het is niet de eerste keer dat je zo’n oproep krijgt. Ik zie dat in Nederland Freek de Jonge een petitie heeft opgestart. Die had vorige week al 9000 handtekeningen. Op een totaal van 17 miljoen Nederlanders lijkt me dat nog geen debat dat die samenleving verscheurt.

Ik snap ook de expansie van het voetbal wereldwijd. Zo’n toernooi mag best naar een land dat nog geen voetbaltraditie heeft. Het wordt sowieso een ecologisch WK, met stadions die niet verder dan 70 kilometer uit mekaar liggen, en waar je dus geen tientallen extra vluchten tussen speelsteden moet organiseren, al weet ik niet wat de impact is van airco in de stadions tegenover de kerosine van de vliegtuigen.

Ik kan me wel voorstellen dat de mannen die destijds, met steekpenningen betaald of niet, namens de FIFA voor Qatar hebben gekozen, ’s nachts niet slapen wanneer die 6500 doden mee komen door hun hoofd spoken, en terecht. Zij waren toen in de mogelijkheid om bijkomende eisen te stellen aan Qatar, bijvoorbeeld over de latere werkomstandigheden, maar hebben dat nagelaten, terwijl een eenvoudige zoekopdracht op internet hen wel had geleerd dat het daar in de zomer 50 graden warm is. Want Qatar wilde dat WK zo graag, die zouden alle bijkomende voorwaarden aanvaard en getekend hebben, om het toch maar te kunnen organiseren. Ze hadden bij die toekenning heel wat extra eisen moeten stellen. Dan hadden we nu deze situatie en deze cijfers niet gehad.