Als topschutter van de nationale ploeg van Bosnië-Herzegovina vindt hij sinds begin dit seizoen nu ook vlot de netten bij Manchester City. En toch blijft hij het kind uit Sarajevo, waar hij leerde voetballen vlak bij de frontlijn.

Vanuit het vliegtuig zie je een langwerpige kuil omringd door bergen van waaruit het Servische leger meer dan drie jaar lang mortieren afvuurde. De littekens die het belegerde Sarajevo tussen 1992 en 1995 heeft opgelopen, zijn nog niet uitgewist. Eenmaal op de begane grond herinnert de radio ons aan de reden voor ons bezoek. Een nieuwsflash meldt dat Edin Dzeko zich de volgende dag bij de Bosnische selectie zal voegen, die het in de kwalificaties voor Euro 2012 moet opnemen tegen Roemenië en Albanië. Dat nieuws is belangrijker dan al het andere nieuws over de zowat honderd ministers van de regering. In Sarajevo is Edin Dzeko koning. Een populaire koning, want in tegenstelling tot andere sterspelers zoals Miralem Pjanic of Zvjezdan Misimovic die naar Luxemburg en Duitsland uitweken, zat de aanvaller van Manchester City niet in het buitenland toen de hoofdstad van zijn land gedurende duizend dagen werd gebombardeerd en bestookt. De weken zonder stromend water en elektriciteit, de rondvliegende kogels van de scherpschutters, de ijskoude nachten,… Hij heeft het allemaal meegemaakt.

“Dzeko is speciaal omdat hij tijdens de oorlog hier is blijven wonen. Daarom is zijn band met zijn land en zijn stad zo sterk. Elke goal die hij maakt viert hij samen met het volk. Hij is trots om naar hier te komen”, getuigt ex-Monacospeler Muhamed Konjic, die tot de eerste generatie voetballers behoorde die in de jaren negentig voor de nationale ploeg van Bosnië-Herzegovina mochten spelen.

Grasveld ontmijnen

Dzeko groeit op in de wijk Otoka. Omdat zijn ouderlijke huis in het begin van de oorlog wordt vernield, brengt de toekomstige spits er zijn eerste levensjaren door in de kleine flat van zijn grootmoeder. Een dertigtal mensen zit er opeengepakt en dagelijks suizen de vijandelijke kogels voorbij. “Op een namiddag in 1993 waren we buiten aan het voetballen toen zijn moeder hem naar binnen riep. Hij wou niet, begon te wenen, maar ging toch. Een kwartier later sloegen drie granaten in op de plaats waar we hadden gespeeld”, vertelt Armin Colakovic, een van zijn jeugdvrienden. Bij het begin van de oorlog in 1992 was Dzeko zes jaar oud. Het enige wat hem interesseerde was de bal. “Een van de weinige keren dat we elektriciteit hadden, was op de dag van de WK-finale in 1994 ( Brazilië-Italië 0-0, nvdr). We waren de gelukkigste kinderen ter wereld.”

Dzeko leert voetballen bij FK Zeljeznicar. Het stadion ligt in de wijk Grbavica, vlak bij de frontlijn. De bewoners worden er tijdens de oorlog elke dag beschoten. Vijftien jaar later dragen de torens rond het stadion nog steeds de inslagen van mortieren en automatische geweren. In 1995 moest het grasveld worden ontmijnd voor er weer spelers op mochten. Dzeko was een van die spelers. “In 1995 kreeg ik de opdracht een team op te richten met de beste jongens van de wijk. Er waren 40 kinderen van wie we er 20 overhielden. Op die leeftijd zijn sommigen dol op verdedigen, anderen hebben inzicht en geven graag passes en nog anderen doen niets liever dan scoren. Edin zat in die laatste categorie”, herinnert JusufSehovic, zijn eerste coach bij Zeljeznicar, zich.

Jaarbudget

Ondertussen heeft Dzeko honderden doelpunten gemaakt. Hij liet het Slavische voetbal achter zich, kreeg de Bundesliga aan zijn voeten en was Manchester City 30 miljoen euro waard. Toch is hij Sarajevo niet vergeten. In de eerste plaats blijft Dzeko ook nu nog geld opbrengen voor het Bosnische voetbal. Niet slecht voor iemand die vroeger de bijnaam Kloc (lantaarnpaal) meekreeg omdat hij net zo lang en mager was als Peter Crouch, en in 2005 voor 30.000 euro werd versjacherd aan de Tsjechische club Teplice. “Het was idioot om hem voor dat bedrag te verkopen”, zegt Amar Osim, zoon van de legendarische Ivica Osim en ex-trainer van het eerste elftal van FK Zeljeznicar. “Alleen al als vergoeding voor zijn opleiding hadden we meer moeten krijgen. Maar goed, het bestuur dacht toen een uitstekende zaak te hebben gedaan: men kon er drie maanden lang de lonen mee betalen en voor een jongere die geen titularis was, was dat nog zo slecht niet. En als hij was gebleven, dan zou hij nu misschien niet zo ver hebben gestaan en zouden wij geen miljoen euro hebben opgestreken van City voor zijn transfer, oftewel evenveel als ons jaarbudget. En het is nog niet gedaan, want hij is pas 25 en zal dus zeker nog naar een andere club trekken: ooit zal hij naar Real of Milaan gaan en zullen wij weer ongeveer drie procent van het transferbedrag innen.” ( Woordje uitleg: de opleidingsvergoeding bedraagt vijf procent van het transferbedrag en wordt overgemaakt aan de clubs die de speler tussen zijn 12e en zijn 23e hebben opgeleid. FK Zeljeznicar Sarajevo heeft recht op zestig procent van die vijf procent, ofwel drie procent van het totale transferbedrag. )

Maar bovenal is Dzeko een soort van onzichtbare weldoener geworden voor Sarajevo, iemand die iets doet aan uitzichtloze situaties. “Hij helpt heel wat mensen persoonlijk, mensen in nood, zieken en kinderen. Hij wil ook altijd op de hoogte blijven”, getuigt Armin. Toen Sehovic in 2009 zwaar ziek werd, deed Dzeko er alles aan om hem in de beste omstandigheden te laten verzorgen. Vlak voor de barragematch voor het WK 2010 tegen Portugal bracht hij hem met de hele selectie een bezoekje in het ziekenhuis …

Ooit zou Dzeko zelfs een auto hebben geschonken aan de taxichauffeur die hem als jongen gratis naar de trainingen voerde. “Als je daar met Edin over praat, zal hij zeggen dat het niet waar is. Maar het is wel degelijk echt gebeurd”, lacht Jasmin Ligata, nog een zeer goede vriend van de speler. “Maar ja, als je van de daken schreeuwt wat je allemaal doet, wat voor weldoener ben je dan?”

Als hij in Sarajevo is, bezoekt Dzeko ook de plaatselijke scholen. Florence Bauer, Unicef-directrice in Bosnië daarover: “Op school worden de kinderen gescheiden naargelang van hun etnische afkomst. Wij hadden het idee om ze samen te zetten en Dzeko te laten vertellen over zijn leven in het buitenland, over hoe verrijkend het is om andere culturen te leren kennen. Hij stemde direct toe en is er enorm bij betrokken. We hebben soms moeite om hem weg te krijgen, want de kinderen willen hem niet laten gaan en hij voelt er zich prima. Telkens als hij nu naar Bosnië komt, verwittigt hij ons en dan organiseren we iets.”

Brad Pitt

Edin Dzeko is bijzonder populair bij de jeugd van zijn land. De bewijzen daarvan zijn niet moeilijk te vinden. Je hoeft maar naar het veld van Hrasnica te gaan waar vierdeklasser FK Famos speelt. Op de dag van ons bezoek oefent de nationale ploeg van Bosnië er vooraleer ze naar Roemenië vertrekt. Aan het eind van de oefensessie stort een tienermeisje zich bijna in tranen op Miralem ‘ Justin Bieber‘ Pjanic, terwijl de andere kinderen zich, zonder uitzondering, naar Dzeko reppen. Hij lacht.

Na zijn moeilijke start bij Manchester City is hij verrezen zoals hij dat destijds ook bij Wolfsburg deed, waar hij in 2007 was beland via Alen Augustincic, een in Duitsland gevestigde makelaar. “Toen hij daar aankwam, heeft Edin er tot december niet gespeeld”, weet Jasmin Ligata nog. ” Felix Magath wou hem doen beseffen op welk hoog niveau Edin nu zat en wou hem niet voor de leeuwen gooien, maar Edin belde mij en zei dat hij het niet begreep. Het seizoen daarna kwam Misimovic erbij en toen is alles veranderd.” Met zijn vriend als steun scoort Dzeko in twee jaar eerst 26 en dan 22 keer. “Hier is Edin Brad Pitt! Echt maf, want zijn moeder is enorm bang dat hij in Engeland omringd zal worden door ‘lichte’ meisjes. Zij wil niet weten van een WAG, zij wil dat haar zoon omgaat met een deftig meisje”, lacht zijn vriend Armin.

Edin Dzeko is een publiek figuur tegen wil en dank die in het dagelijkse leven zeer bescheiden blijft. “Hij praat niet graag over dat soort zaken”, weet Armin. Vooral ook omdat Manchester City hem heeft opgedragen niet in te gaan op aanvragen van buitenlandse media. Het gevolg wellicht van lekken waaruit werd opgemaakt dat hij in de recentste wintertransferperiode liever bij Juventus had getekend dan in Engeland. Lekken die trouwens onbetrouwbaar waren, aldus Mirza Dautbegovic, een andere vriend van de speler. “Dat verhaal over Juventus is bullshit. De enige mogelijkheid die hij in Italië had, was AC Milan in de zomer van 2009. Adriano Galliani ( algemeen directeur van AC Milan, nvdr) is naar Sarajevo gekomen; ( wijst) hij zat dáár, met Edin en het bestuur van Wolfsburg. Maar dat bestuur bleek te gulzig. In ieder geval betekent in Italië spelen voor Edin spelen bij AC Milan en nergens anders.”

DOOR LOÏC TREGOURES

Ooit zou Dzeko een auto hebben geschonken aan de taxichauffeur die hem als jongen gratis naar de trainingen voerde.

“Drie granaten sloegen in op de plaats waar we hadden gespeeld.” jeugdvriend Armin Colakovic