Met geprogrammeerd en geschema-tiseerd voetbal zorgde Griekenland voor een stunt op het EK. En ontvluchtte het een sinistere werkelijkheid.

Als Griekenland met evenveel inzet de euro had verdedigd, dan zou de toestand in het land er nu veel beter uitzien”, merkte iemand op nadat de Grieken met passie en engagement Rusland uit het toernooi gooiden. Het was zaterdagavond halfelf in Warschau en terwijl het stadion in tien minuten was leeggestroomd, stonden nog enkele duizenden Griekse supporters na te genieten. Het begon te bliksemen en de lichtstralen hadden zowaar een symboliek: de Grieken zagen het als lichtflits in de duisternis.

Het is precies één jaar geleden dat de Griekse bondsvoorzitter Sofoklis Pilavios een pathetische oproep deed nadat zijn land kreunde onder een eindeloze reeks gemanipuleerde wedstrijden. “Willen we ons voetbal overlaten aan leugenaars en bedriegers of willen we het ethische fundament van deze sport respecteren?”, sprak hij. Nu, na de overwinning tegen Rusland, kwam de geplaagde natie terecht in een delirium, en haastte uitgerekend een Rus met Griekse wortels zich om het team een hart onder de riem te steken: hij schonk de selectie een premie van één miljoen euro. Er wenkt meer als vrijdag Duitsland wordt verslagen.

Elf doelpuntenmakers

Het bereiken van de kwartfinales deed Griekenland dromen van 2004, toen in Portugal de Europese titel werd behaald. Het voetbal dat toen onder de Duitser Otto Rehhagel werd geserveerd heeft niets te maken met het huidige spel: het was puur destructief, ballen werden op goed geluk weggejaagd in de hoop dat ze goed vielen. Mensen die daar nu raakpunten in zien, vertellen onzin. Griekenland trekt nog altijd graag een muur op, maar gebruikt de ruimte om met combinaties naar voren te gaan.

Het is het handschrift van de Portugese trainer Fernando Santos, die de ploeg via een defensieve zekerheid rust en vertrouwen wil geven. De gediplomeerde ingenieur trad in augustus 2010 aan. Hij denkt logisch en handelt emotieloos. Balbehandeling en techniek, zo verklaarde hij al vaker, zijn bij hem ondergeschikt aan organisatie. Hij programmeert zijn voetballers en schematiseert het spel. Sterren zijn er niet, het grote wapen is de tactiek.

Het levert vaak klinisch voetbal op, al bleef Griekenland onder zijn regie al eens zeventien wedstrijden ongeslagen, de langste reeks zonder nederlaag in de historie. Toch schuilt er meer offensief talent in het elftal dan in 2004. Juist daarom zijn er andere accenten. Alleen ontbreekt het aan een pure afwerker. In de kwalificatiewedstrijden voor dit EK had Griekenland elf doelpuntenmakers nodig voor veertien goals. Ook daarom werd met de 32-jarige Theofanis Gekas een aanvaller teruggehaald die al een punt had gezet achter zijn carrière. Gekas, een echte wroeter, is de enige voetballer in het Griekse team met vrijheden.

Alle anderen moeten mee terugplooien in een team dat minimaal zes defensief ingestelde spelers telt. De ruimtes moeten voor de tegenstander klein gehouden worden, bij balverlies dient er meteen een scherm te staan. Dat Griekenland in de tweede wedstrijd van het EK binnen de tien minuten 0-2 achter kwam tegen Tsjechië, beschouwde Fernando Santos als een aanfluiting.

Maar de ex-speler van onder meer Benfica is geen man van woede-uitbarstingen. In alle rust bouwde hij zijn ploeg op. Om zo tegen de met weinig overtuiging voetballende Russen voor een stunt te zorgen. Slim van de ruimte gebruikmakend en rustig opbouwend. De omschakeling van de verdediging naar de aanval verloopt bij de Grieken nochtans niet te snel. Doorgaans wordt de tegenstander zo niet verrast. Maar de Russen lieten het zaterdag gebeuren. Na een fel begin zakte het tempo. Dat speelde perfect in de kaart van Griekenland. Vreemd dat Dick Advocaat hier niet op anticipeerde.

Fotomodel

Na het EK 2004 wilden verschillende Griekse voetballers hun status verzilveren. Maar de meeste buitenlandse avonturen eindigden op een ontgoocheling. Parallel daarmee volgden decepties op het EK 2008 en het WK 2010. Griekenland sneuvelde telkens voortijdig.

De huidige ploeg bestaat uit een reeks naamloze voetballers. Slechts 6 van de 23 geselecteerde spelers staan in het buitenland onder contract. Onder hen de voor Celtic Glasgow uitkomende Georgios Samaras, met zijn 1m93 en wapperende haren een opvallende verschijning. Hij was zaterdag een gesel voor de Russische defensie. Samaras koppelt een groot loopvermogen aan dribbelvaardigheid en fysieke kracht. Vreemd genoeg heeft hij nooit in de hoogste afdeling van de Griekse competitie gevoetbald. Hij werd al op zijn zestiende naar het Nederlandse Heerenveen getransfereerd, waar hij nooit echt overtuigde. Vervolgens ging het naar Manchester City en Celtic. Samaras, op Kreta geboren, is in zijn land enorm populair. De vrouwen liggen aan zijn voeten en telkens weer wordt hij als fotomodel gevraagd om de nieuwste collectie van de nationale ploeg voor te stellen.

Desinteresse

De Griekse nationale ploeg stond goed tien jaar geleden aan de rand van de afgrond. Bij gebrek aan resultaten was er voor de wedstrijden van Hellas nauwelijks nog belangstelling. Ze vonden plaats in macaber lege stadions, de desinteresse van de spelers groeide. Zeker toen in de wandelgangen werd gefluisterd dat vooral bestuurders het elftal opstelden.

Toen Otto Rehhagel in 2001 bondscoach werd, vormde hij nieuwe structuren en maakte hij uit een aantal middelmatige voetballers een slagvaardig team. Zo bouwde hij in Griekenland een heilige status op. Fernando Santos trok de lijn gewoon door. Sinds hij in augustus 2010 Rehhagel opvolgde, selecteerde Santos 55 spelers, onder wie 17 debutanten. Verfrissing en verjonging is volgend hem noodzakelijk om anderen scherp te houden. Het blijkt het succesrecept dat voor heel even een band van samenhorigheid smeedt en de mensen, zoals Fernando Santos het met veel gevoel voor dramatiek vertelt, iets geeft waardoor ze de ellende vergeten.

Want de situatie in dit ontredderde land, vol zelfbeklag en mensen die zich economisch achtervolgd voelen, blijft zeer duaal. Er zijn twee groeperingen en twee tendensen. Heel anders dan in de Griekse nationale ploeg. Daar trekt iedereen aan hetzelfde zeel.

DOOR JACQUES SYS – BEELDEN: IMAGEGLOBE

“Hadden de Grieken maar met evenveel overgave de euro verdedigd.”