Lukasz Teodorczyk heeft het naar zijn zin in Brussel, maar zijn hart ligt duidelijk nog in het Poolse Zuromin. Bij elke stap die hij zet, lijkt het alsof heel zijn geboortestad over zijn schouders gluurt. Portret van de Poolse bomber van Anderlecht.
‘Dankzij Lukasz Teodorczyk weet iedereen in Polen en nu zelfs in het buitenland waar Zuromin ligt. Op termijn kan de stad er enkel voordeel uit halen.’ Burgemeester Aneta Goliat zegt het in gebrekkig Engels, maar ze is er niet minder trots op. De geboorteplek van Teo is nochtans niet meer dan een godvergeten gat dat diep weggeborgen ligt in een van de zestien administratieve regio’s van Polen. Naar de hoofdstad Warschau is het 140 kilometer bollen. Wie geen familie of vrienden heeft wonen in Zuromin – een stad met nog geen 10.000 inwoners – zal er wellicht nooit een voet zetten. Of je moet 35 kilometer verderop per ongeluk gesukkeld zijn van de E77, een Europese autosnelweg die zich voortsleept van het Russische Pskov aan de grens met Estland tot in Boedapest. Kippenboeren zwaaien de plak in Zuromin. ‘Je vindt er de modernste kippenkwekerijen van Europa. Het productieproces is bijna volledig geautomatiseerd’, klinkt het trots bij een inwoonster van Zuromin die liever anoniem wenst te blijven. ‘De eigenaar van zo’n bedrijf wordt al slapend rijk, maar het stuit veel mensen tegen de borst dat ze amper werkkrachten nodig hebben om de boel te doen draaien. En er is veel protest wegens de geuroverlast. Op sommige dagen kan het hier heftig stinken.’
De kippenboeren hebben niet half de godenstatus die Teodorczyk in Zuromin geniet. Een slecht woord over hem en je krijgt de hele gemeenschap over je heen. Niemand die eraan twijfelt dat Teo half februari tot sportpersoonlijkheid van 2016 zal worden uitgeroepen door de plaatselijke krant Kurier Zurominski. Zijn enige serieuze concurrent is Piotr Malachowski, discuswerper en tweevoudig olympisch zilverenmedaillewinnaar die geboren is in Zuromin, maar vijftien kilometer zuidwaarts opgroeide in het stadje Biezun. Later dit jaar zal Teodorczyk tot ereburger gekroond worden voor zijn verdiensten als sportman en gulle weldoener. De kinderen van Zuromin dromen intussen maar van een ding: de nieuwe Teodorczyk worden. ‘MKS Wkra Zuromin telt nu 140 jeugdspelers, maar de club kan de inschrijvingen nauwelijks bijhouden’, weet Goliat. ‘Wat moet dat straks worden als Polen zich voor het WK 2018 in Rusland plaatst en Lukasz tot de selectie behoort?’
JOODSE ERFENIS
Bij de parlementsverkiezingen van 2015 trok de nationalistische katholieke partij Recht en Rechtvaardigheid aan het langste eind in de regio. Behalve in Zuromin. Veel heeft wellicht te maken met het Joodse verleden van de stad. De begraafplaats aan de ulica Zeromskiego, gelegen op enkele honderden meters van Teodorczyks eerste voetbalclub MKS Wkra Zuromin, herinnert de inwoners er dagelijks aan dat hier ooit een bloeiende Joodse gemeenschap woonde. Tweeduizend man sterk vóór de blitzkrieg van het Duitse leger in september 1939. Op 8 november werden ze allemaal zonder pardon uit de stad verdreven – geen enkele zou levend terugkeren naar zijn heimat. Ook de begraafplaats moest eraan geloven onder het nazibewind. Alle grafstenen werden weggenomen, in het beste geval werden ze gebruikt voor de aanleg van een nieuwe binnenkoer voor het Duitse legerhoofdkwartier. In 2009 werd het kerkhof in ere hersteld. Nu ja, het is niet meer dan een lap grond omringd door een muur met een gedenkplaat aan de ingang.
In Zuromin zijn de sporen van de door de nazi’s begane wreedheden intussen helemaal uitgewist. Wellicht heeft Teodorczyk van die zwarte bladzijde weinig meegekregen. Zijn aandacht ging voornamelijk uit naar het voetbal en het welzijn van zijn broers Tomasz en Czarek en moeder Teresa. Zij is de reden waarom hij tot zijn achttiende in Zuromin bleef hangen. Normaal trekken jongeren hier snel weg: ze studeren in het kosmopolitische Warschau en reizen dan door naar het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Duitsland en zelfs de VS. Maar Teodorczyk beloofde zijn ongeruste moeder om tot zijn achttiende verjaardag bij haar te blijven. In januari 2010 verhuisde hij voor 6000 euro van MKS Wkra Zuromin naar Polonia Warschau. Daar komt de Pool zijn huidige manager Marcin Kubacki tegen. Nu, zeven jaar later, vormen ze nog altijd een goede tandem. ‘Ik zag hem vaak aan het werk op training en tijdens wedstrijden bij de jeugd van Polonia omdat ik twee andere spelers van de ploeg onder mijn hoede had’, vertelt Kubacki. ‘Je zag toen al dat hij een bepaalde feeling had om te scoren. Hij had geen spitsentrainer nodig om hem aan te leren waar hij moest staan, bij hem was dat aangeboren. En hij had toen al een eigen willetje. Twee weken nadat hij een overeenkomst met mij had getekend, lag zijn eerste contract klaar. Toen de sportdirecteur van Polonia hem daarover aansprak, zei hij gedecideerd: ik wil het niet met u hebben over mijn contract, regel dat maar met mijn makelaar. Vanaf dag één was er een klik tussen ons en nu vertrouwen we elkaar omzeggens blindelings.’
STRAATRAT
Zijn vertrouwensband met René Weiler blijkt ook de sleutel tot de geslaagde integratie van Teodorczyk op Anderlecht. Weiler wilde de Pool er héél graag bij en voor hem hoefde er zelfs geen doublure aangetrokken te worden. Alsof het systeem dat Weiler in zijn hoofd had opgeslagen, precies gemodelleerd werd voor Teodorczyk. ‘Ik ken Lukasz een beetje en ik weet dat hij alles op zijn weg wil verpletteren’, vertelt Michel Thiry, een Belg die al 25 jaar in Polen woont, in het verleden bij een aantal Poolse voetbalclubs heeft gewerkt en vooral de man achter de transfer van Marcin Wasilewski naar Anderlecht. ‘Je hebt spelers die tegen hun zin bij een club tekenen en die daardoor niet echt de drive hebben om te slagen. Maar Anderlecht en Lukasz, dat is een fantastisch liefdesverhaal. De affiniteit tussen de twee is mooi om naar te kijken. Anderlecht is de ploeg die hij nodig had en omgekeerd. De twee zijn extreem compatibel aan elkaar. Messi en Ronaldo kunnen zich toch ook maar uitleven omdat het systeem het toelaat? Lukasz heeft het zichzelf natuurlijk gemakkelijk gemaakt door in zijn eerste match te scoren en een assist te geven. Daarna is alles aan het rollen gegaan: hij werd meteen aanvaard door zijn ploegmakkers en hij werd op het veld ook vaak aangespeeld. Blijft dat eerste doelpunt lang uit, dan word je in een hoekje gelaten of wordt er over jou geroddeld. Je mag de goedkeuring van een kleedkamer niet onderschatten.’
De supersonische snelheid waarmee de Pool zich heeft aangepast aan zijn nieuwe leven in België verbaast niemand. Alle puzzelstukken vielen op de juiste plaats, maar Teodorczyk beschikt ook over sociale en emotionele vaardigheden die hoger liggen dan het gemiddelde. Hij weet wat de club van hem verwacht en wat hij moet doen om aan die verwachtingen te voldoen. Hij doet verder gewoon zijn ding. Op Neerpede wordt hij omschreven als een straatrat die overal zijn plan zou trekken. ‘Klopt’, zegt Kubacki. ‘Zijn vriendin, die in Warschau studeert, en ik komen hem vaak opzoeken, maar voor de rest is hij hier op zijn eentje. Lukasz weet dat er een grote Poolse diaspora in Brussel is gevestigd – hij wordt al eens door landgenoten aangeklampt voor een handtekening – maar hij voelt niet de behoefte om met die mensen op te trekken. Met het drukke programma bij Anderlecht en de nationale ploeg heeft hij de voorbije maanden trouwens geen tijd gehad om zich te vervelen of om Brussel te gaan verkennen.’
Op Anderlecht weten ze zich goed raad met Oost-Europeanen. Poolse voetballers – denk maar aan Michal Zewlakow en Marcin Wasilewski – en in mindere mate Tsjechische spelers vinden snel hun draai bij paars-wit. Vooral de raakpunten tussen Teodorczyk en Wasilewski zijn frappant. Ze kwamen beiden als nobele onbekenden naar Anderlecht, hadden geen moeite om zich te settelen in een nieuw milieu en ze hebben zich met hun werklust tot publiekslieveling opgewerkt. Thiry: ‘Wasilewski mocht in januari mee naar La Manga en hij moest zich gelijk bewijzen in een oefenmatch tegen Kaiserslautern. Hij werd een beetje geholpen door Daniel Zitka die het Pools machtig is, maar het was vooral zijn ingesteldheid die het verschil maakte. Van bij de eerste minuut ging hij als een wildebras tekeer. Ik herinner mij dat ik naast Herman Van Holsbeeck zat en dacht: die gast gaat zich blesseren. Maar Wasilewski lag niet wakker van een buil meer of minder. Hij zag in Anderlecht een opportuniteit om sportief en financieel een stap vooruit te zetten. Wasyl scoorde in een van zijn eerste wedstrijden en was vertrokken. Teo deed hem dat met succes na.’
Thiry heeft een theorie over Poolse voetballers. ‘Je kan Poolse spelers die in het buitenland slagen bij benadering als volgt omschrijven: ze zijn introvert, ambitieus, taai, onbuigzaam en houden van eenzaamheid. Het leitmotiv is: hoe pas ik mij het snelst aan? Maar of dat nu typische Poolse karaktertrekken zijn… Je kan zelfs niet zeggen dat Poolse voetballers goede exportproducten zijn. De meeste internationals spelen in het buitenland, maar het zijn vooral de doelmannen die het goed doen. LukaszFabianski, Artur Boruc en WojciechSzczesny hebben elk op hun manier naam gemaakt in Europa. Over het algemeen zijn Poolse voetballers en de Bundesliga een goede match. Bij Dortmund had je op een bepaald moment het trio Lukasz Piszczeck, Robert Lewandowski en Jakub Blaszczykowski. Misschien is de context in Duitsland gunstig voor een Pool om open te bloeien: de familie is dichtbij, er wonen veel landgenoten en de taal gaat hen makkelijk af.’
GRIMMIGE FAÇADE
Het imago van Teodorczyk is dringend aan een update toe. Na elke wedstrijd van Anderlecht voltrekt zich in de coulissen hetzelfde scenario: hij wandelt onverstoord de persmeute voorbij, de rug in loodrechte houding, met zijn blik op het oneindige. Hij gunt de quotejagers geen knipoog, geen handdruk, geen glimlach. Waarom zou hij ook? Met die stuurse houding kan hij makkelijk de naar zijn eigen aanvoelen te opdringerige pers op een afstand houden. Zijn totale afkeer van de media dateert wellicht van oktober 2012. Toen werd zijn tumultueuze jeugd – een aan alcohol verslaafde vader met losse handjes en een moeder die drie kinderen moest voeden met een karig verpleegsterloontje – breed uitgesmeerd in de grootste Poolse krant. Teodorczyk is die vreselijke episode bijlange niet vergeten. Niet zo lang geleden probeerde een Poolse journalist bij Frank Boeckx te vissen naar een geestig verhaal over Teodorczyk. Daarop gaf Boeckx zijn telefoon door aan zijn kompaan, die in het Pools een allesbehalve hartelijke sms teruggestuurd zou hebben.
De 25-jarige spits laat niet in zijn ziel kijken. Uit schrik dat hem dat schade zou kunnen berokkenen? Goed mogelijk. Wat uit de kleedkamer doorsijpelt over Teodorczyk strookt dus niet met het beeld dat de buitenwereld van hem heeft. Door zijn ploegmaats wordt hij geroemd om zijn jovialiteit, vriendelijkheid, uitstekende mentaliteit en practical jokes. Zijn afwijzende blik is maar een façade. ‘Hij is altijd druk in de weer om grapjes te maken met zijn ploegmaats’, bevestigt zijn makelaar. ‘Hij is een ontvankelijke persoon, maar vertrouwt niet zomaar iemand. Hij neemt zijn tijd om iemand te vertrouwen.’
Met Frank Boeckx heeft Teodorczyk de perfecte sidekick gevonden. Beiden zijn een beetje gek. Beiden doen zich bewust dommer voor dan ze in werkelijkheid zijn. Een beeld van het olijke duo zal nog een tijdje blijven hangen: na de 1-3-zege op Kortrijk feliciteren de twee elkaar met een opgestoken middelvinger. Een ritueel, zo blijkt.
Op het veld zijn zijn intenties wel duidelijk. Als een roofdier bijt hij zich vast in een tegenstander, maar hij blijft in alle omstandigheden stoïcijns kalm. Geef je hem een klap, dan zal hij eerder zijn andere wang aanreiken dan terug te slaan. Het mooiste compliment kwam van Clubverdediger Benoît Poulain na het 0-0-gelijkspel in Brussel. ‘Teodorczyk is de beste spits tegen wie ik ooit in België gespeeld heb. Hij is intelligent, kan zich technisch goed behelpen en duikt altijd goed op voor doel. Hij heeft het mij fysiek erg zwaar gemaakt.’
DOOR ALAIN ELIASY – FOTO PHOTONEWS
‘Hij had geen spitsentrainer nodig om hem aan te leren waar hij moest staan, bij hem was dat aangeboren.’ – MARCIN KUBACKI
