Michel D’Hooghe keek met zorg naar het opspattend racisme in Oekraïne. Maar hij vindt niet dat het EK uit dat soort landen had moeten wegblijven: ‘Ik zie veel analoge dingen met Zuid-Afrika.’

Midden in het hart van Warschau ligt het prachtige Sheratonhotel. Voor de deur blinken limousines in de zon, stappen heren in maatpak op en neer en zoemt het van de bedrijvigheid. Het hotel ademt grandeur uit. Dit is de wereld van de UEFA. Als voorzitter van de medische commissie van de wereldvoetbalbond kent Michel D’Hooghe die als geen ander. Hij neemt ons mee naar de zesde verdieping, waar de bobo’s resideren. In een hoekje zitten de erevoorzitter van de Turkse voetbalbond en de voorzitter van de Spaanse voetbalbond te discussiëren.

Het contrasteert fel met de eerste dagen van dit EK. Hooliganisme en racisme, vooral Oekraïne liet zich van zijn meest rauwe kant zien. En de zo gevreesde wedstrijd tussen Polen en Rusland groeide uit tot een veldslag die zelfs met het grootste machtsvertoon niet te stoppen viel. Het opent nog maar eens de vraag of je dat soort toernooien in dergelijke risicovolle landen moet organiseren.

Michel D’Hooghe vindt, ofschoon hij soms twijfelde, van wel. Hij ziet veel positieve punten en prijst de bereidwilligheid van alle mensen met wie hij werkte. “Want”, zegt D’Hooghe, die zich altijd al graag voedde aan de bron van de geschiedenis, “Warschau is een stad met veel littekens uit een huiveringwekkend verleden. Dat drukt nog steeds op het gemoed.

“Als je door Warschau wandelt, dan word je overvallen door een apart gevoel. U mag één zaak niet vergeten: deze stad is tijdens de Tweede Wereldoorlog plat gebombardeerd. De gruwel valt niet te beschrijven, hetgeen de nazi’s hebben aangericht is weerzinwekkend. Er waren meer dan 200.000 joden in Warschau, in 1945 waren het er nog 200. Weet u dat er zelfs een tendens is geweest om Warschau zo te behouden als het door de Duitsers achtergelaten is, als een soort getuigenis voor de hele wereld? Maar gelukkig hebben ze dat niet gedaan. Ze hebben de stad heropgebouwd zoals die voordien was.

“De toren van het parlement, op het centrale plein, werd door de Duitsers gebombardeerd op 17 september 1939, het uurwerk is blijven staan om kwart over elf. Toen alles opnieuw werd gebouwd hebben ze dat uurwerk weer in gang gestoken en dit op hetzelfde uur. En elke dag om kwart over elf speelt er een trompet vanuit de toren. En zo zit het hier vol van de symbolen en de verwijzingen naar de geschiedenis van een van de steden die in de Tweede Wereldoorlog het meest leden onder de wreedheden. Maar het is natuurlijk niet daarvoor dat u naar hier bent gekomen.”

Niet echt, al is het best interessant.

Michel D’Hooghe: “Een beetje cultuur kan nooit kwaad. Weet u, toen ik naar hier kwam zei de taxichauffeur me dat hij maar één zaak vreesde: rellen voor de wedstrijd tussen Polen en Rusland. Dat het gebeurde, heeft niemand verrast. Je hebt te maken met een maatschappelijk conflict met historische achtergrond. Polen is lang bezet geweest en een aantal agressieve, rijke Russen denken zich alles te kunnen permitteren. Hooliganisme is een maatschappelijk probleem. Toen ik voorzitter was van de KBVB heb ik daar vijftig procent van mijn tijd aan besteed.”

De vraag die niettemin steeds luider klinkt: moet het EK eigenlijk wel in dit soort landen worden georganiseerd? En dan gaat het niet zozeer om Polen maar vooral om Oekraïne.

“Ja en neen. Niet als je bedenkt of die landen het niveau hebben van de topnaties. Niet als je bedenkt dat er in Oekraïne meer dan vijfentwintig procent van de mensen onder de armoedegrens leeft. Maar wél als je niet altijd in dezelfde cirkel wilt blijven draaien van de grote vijf organisatoren. Er is zowel bij de FIFA als bij de UEFA een tendens om te gaan naar landen waar voetbal nog een promotie kan krijgen. De burgemeester van Kaapstad heeft me twee jaar geleden gezegd dat de wereldbeker zijn stad twintig jaar vooruit heeft geholpen. Alleen is dat natuurlijk een investering op vijftig jaar. Wat dat betreft zie ik hier veel analoge dingen.

“Dat neemt niet weg dat je in die landen op een aantal problemen stuit. En dat de inspanningen die gevraagd worden disproportioneel zijn met de algemene toestand van de bevolking. Van de andere kant: als je de wereldkaart bekijkt, dan zijn er natuurlijk blinde vlekken. Dat heeft uiteindelijk ook de doorslag gegeven om het WK in 2018 in Rusland te organiseren, er bestaat de neiging om die toernooien naar landen te brengen waar voetbal nog een opwaardering kan krijgen. Daarom is het WK in 2010 ook in Zuid-Afrika georganiseerd. Daar was ook veel kritiek op, over de onveiligheid, maar tijdens het toernooi is de criminaliteit wel met tachtig procent gedaald. En de maatregelen die toen zijn genomen, die bestaan nu nog. Ik heb altijd gezegd: als we zo voortdoen en we hebben het hele wereldgebied bespeeld, dan moeten we het WK in 2026 naar de maan brengen. ( lacht) Maar dan is het natuurlijk geen wereldbeker, maar een planetaire beker.”

Sterkere standpunten

Er is wel een groot verschil tussen Oekraïne en Polen.

“Polen is aan het verwesteren, laten we zeggen dat het IJzeren Gordijn is opgeschoven. Terwijl Oekraïne nog altijd beïnvloed blijft door de vroegere structuren, dat merk je bijvoorbeeld heel goed in de ziekenhuizen. Toch brengt dit EK ook dit land dichter bij de wereld. Als je ziet dat in een stad als Charkov nu een nieuwe luchthaven is gebouwd, de mensen zijn daar ongelooflijk blij mee, die hebben plots een ander contact met de wereld.”

Toch zal Oekraïne door het racisme niet goed uit dit EK komen.

“Ik probeer het altijd positief te bekijken: misschien is het goed dat men dit nu weet. Het is tijd voor hen om die zaken aan te pakken en als het voetbal daarbij kan helpen, dan is dat alleen maar goed. Racisme is een basispunt voor de UEFA. En ik denk dat zo’n toernooi de hefboom kan zijn om dat probleem aan te pakken door de internationale wereld. Maar ook dat is geen sportprobleem, maar een maatschappelijk probleem.”

Maar moeten de internationale bonden, UEFA, FIFA, Michel Platini bijvoorbeeld, toch geen sterkere standpunten innemen, duidelijker zijn, afstand nemen van een aantal dingen.

” Michel Platini doet dat wel. Anderzijds blijf ik zijn visie steunen: laat de sport de sport zijn en laat de politiek de politiek zijn. We moeten proberen de mensen via de sport dicht bij elkaar te brengen. Het mooiste voorbeeld zijn toch Amerika en China geweest, die op een gegeven moment zijn beginnen te pingpongen tegen elkaar nadat ze eerst niet tegen elkaar spraken. Dat is het begin geweest van een betere relatie tussen beide landen.”

Dat neemt niet weg dat je een regime in een land toch kunt afkeuren in plaats van je daarvan te distantiëren.

“U mag niet vergeten dat je met die landen moet samenwerken. Als je te veel afstand neemt, dan kun je niet verwachten dat je de steun gaat krijgen voor alle inspanningen die je doet. Je bent daardoor verplicht om een zekere relationele houding aan te nemen zonder dat je akkoord gaat met hetgeen ze uitsteken.”

Boodschap

Is juist dat dan geen reden om uit dat soort landen weg te blijven? Nu moet je samenwerken met corrupte regeringen.

“Regeringen veranderen dusdanig snel dat je nooit weet hoe de structuur van een regering zal zijn op het moment dat je met de voorbereiding van het toernooi begint. De beslissing om in Polen en Oekraïne te organiseren is vijf, zes jaar geleden genomen. Ik had aanvankelijk ook wat vragen, maar nu ik hier ben, denk ik echt dat het goed is dat dit toernooi hier plaatsvindt. We kunnen een aantal zaken kenbaar maken en verbeteren. Je moet toch zo’n toernooi niet afschaffen?”

Er is wel een verschil tussen afschaffen en op de vlakte blijven. Is het niet vreemd dat Michel Platini in de hele zaak rond Joelija Timosjenko geen enkel standpunt innam. Waardoor hij de kans miste om de democratie een voorzet te geven.

“Ik ben het daar niet mee eens. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het erg wat er gebeurt. Maar is dat de boodschap die wij moeten brengen? De boodschap is dat wij ervoor moeten zorgen dat de sport vooruitgaat.”

Maar je doet nooit aan sport in het luchtledige.

“Dat is juist.”

Zodra je voor dat land stemt, heb je een probleem. Want je bent verplicht om samen te werken, je hebt geen andere keuze.

“Dat is een moeilijke evenwichtsoefening, dat is delicaat. U merkt dat ik twijfel, ik ben niet beschaamd om dat te zeggen. Over de vraag of we een boodschap moeten brengen aan de politiek of dat we ons tot de sport moeten beperken. Maar ik leun dicht tegen dat laatste aan.”

Er is een land waar het nog erger is qua racisme en waar er een verwerpelijk regime aan de macht is en dat is Rusland. Daar gaat de FIFA in 2018 naartoe…

“Ik heb in Azië ook veel racisme gezien. Het is een verwerpelijk wereldprobleem. Er is geen mens op de wereld die moet denken dat hij meer is dan een ander. De domste mens is de pretentieuze mens. Een racistische kreet is een kreet van pretentie.”

Moet je er als voetballeider ook geen rekening mee houden dat de supporters niet komen naar landen als Oekraïne? En dat gaat zich in 2018 herhalen.

“Het is zo dat de inkomsten niet daar liggen, dat is maar een kleine markt. Die inkomsten liggen in de televisierechten, in de marketing. Op den duur zou je ernaar moeten streven dat je de tickets gratis geeft.”

Belasting

Iets heel anders: u staat aan het hoofd van de medische afdeling. Onlangs is uit een studie gebleken dat 39 procent van de spelers tijdens het WK in Zuid-Afrika beweerden dat ze voor de wedstrijd pijnstillers namen.

“Dat is nog het ergste niet. Mijn zorg is dat de tendens meer en meer bestaat om ontstekingsremmende middelen in te nemen. Voltaren en Feldene bijvoorbeeld, producten die uiteindelijk na langdurig gebruik repercussies hebben op het maag- en darmstelsel. En op de nieren. Het gebruik van dergelijke producten neemt duidelijk toe, dat merken we. En een van de redenen is dat de spelers allemaal overbelast zijn omdat er te veel prestaties gevraagd worden. Ze denken dat ze niet meer zonder kunnen. Daar moeten we op wijzen: dat zoiets niet kan.

“Ik voer al lang een strijd om de belasting van de spelers te verminderen. In mijn jaren als jonge clubarts hadden wij 35 prestaties per jaar, nu zijn er spelers die 90 prestaties halen. Velen gaan nog links en rechts een toernooi spelen, dat is de eeuwige strijd tussen de economie en de geneeskunde. En meestal wint de economie.”

U hebt ooit ook aan de bel getrokken wat betreft de tackles langs achteren. De arbitrage is op dit EK goed, maar rode kaarten worden daarvoor ook hier niet gegeven.

“Ik ben blij dat u dat aanhaalt. Ik zeg al lang dat de scheidsrechter, ook al heeft hij geen medische kennis, de eerste dokter op het veld is. Omdat hij zo belangrijk is voor de preventie van blessures. Er is geen enkele sport, zelfs het boksen niet, waarin je je tegenstrever langs achteren mag aanvallen. Ik vind dat de scheidsrechters daarin veel kordater moeten optreden.

“Er zijn voetballers, zoals bijvoorbeeld Marco van Basten, wier enkels kapot zijn geschopt door tackles lang achteren. Het mag nooit dat tegenspelers je in je beroep vermoorden, want dat is het uiteindelijk. Als je ziet hoe ze soms met hun voeten omhoog erin vliegen, dat is erg. Ik heb eens beelden getoond op een congres en ik heb het halverwege moeten stilleggen omdat ik zag dat er te veel emotie was in de zaal.”

DOOR JACQUES SYS EN FRANÇOIS COLIN

“Ik heb al eens gezegd: als we zo voortdoen, moeten we het WK in 2026 naar de maan brengen.”