Marathonloper Koen Naert: ‘Mijn levensmissie is niet snel lopen, maar voor mensen zorgen’

© ID/ Thomas Sweertvaegher
Jonas Creteur
Jonas Creteur Sportredacteur bij Knack

Marathonloper Koen Naert, gewezen verpleegkundige in het brandwondencentrum van Neder-Over-Heembeek, heeft zijn visie op gezondheid veranderd. ‘Zorgen doe je door mensen gezond te houden, niet alleen door hen te genezen.’

Op 15 oktober verschijnt de 45 minuten durende documentaire Nurse at the Startline (Verpleger aan de Startlijn) op YouTube. Centrale figuur is marathonloper Koen Naert (36). In opdracht van zijn sponsor Asics volgde productiehuis Meta Endurance, gespecialiseerd in loopgerelateerde content, de West-Vlaming tijdens zijn voorbereiding op het jongste WK in Tokio, tot en met de wedstrijd zelf. De film belicht Naerts levensfilosofie en persoonlijke parcours, met unieke archiefbeelden uit zijn jeugd, en gesprekken met oud-collega’s en mensen uit zijn entourage.

‘Ze kozen mij omdat ik als verpleegkundige naast het lopen iets wil betekenen in de maatschappij’, zegt Naert. De documentaire toont hoe hij zijn passie voor zorg combineert met zijn sport, gezin en studie – niet vanzelfsprekend voor een topatleet. Het vereist een strakke planning, maar die beheerst de Oostkampenaar perfect. ‘Mijn dagen zijn zorgvuldig ingedeeld: twee uur training ’s ochtends, een uur ’s middags, en de rest van de tijd voor studies en gezin. Mijn ouders en schoonouders springen bij waar nodig, maar een bruisend sociaal leven hebben we niet. Dat is een keuze. De tijd die we hebben, besteden mijn vrouw en ik aan elkaar en de kinderen.’

Vroeger plande Naert tot in het extreme, tot op de vijf minuten nauwkeurig. ‘Ik heb al mijn trainingen sinds 2013 in een Excelbestand, met details over hoe ik me voelde en alle fysieke parameters.’ Sinds de komst van zijn kinderen en de coronaperiode is hij flexibeler geworden. ‘Vroeger zou ik panikeren als mijn schema veranderde. Nu neem ik een rustdag als het nodig is. Dat geeft me gemoedsrust.’

‘Jongeren moeten op hun zestiende al alles geven. Steeds meer lopen ze het risico op een burn-out.’

Ook meditatie helpt hem daarbij. Naert beoefent al dertien jaar transcendente meditatie, tweemaal per dag twintig minuten. ‘Met een mantra breng je je zenuwstelsel in een toestand van diepe rust. Dat helpt om beter te recupereren, stress te verminderen en een heldere mentale toestand te creëren. Sinds ik ermee begon, heb ik geen dag overgeslagen.’

Ook het vaderschap heeft ervoor gezorgd dat Naert minder dwangmatig zijn planning volgt. ‘Met kinderen moet je wel flexibel zijn. Een zieke zoon of een tandartsafspraak gooit je planning om. Dat heb ik leren aanvaarden.’

Tot het uiterste gaan

Die flexibiliteit hielp Naert ook om teleurstellingen te verwerken, zoals op het jongste WK in Tokio. Tijdens de wedstrijd liep hij na twintig kilometer een scheurtje in de kuit op. ‘Ik had kunnen opgeven, maar ik heb een switch gemaakt: ik heb mijn loopstijl aangepast en kon op het einde zelfs nog heel wat atleten inhalen. Dat ging alleen omdat ik mijn lichaam en geest jarenlang heb getraind om tot het uiterste te gaan.’

Vorige zomer, op de Olympische Spelen in Parijs in 2024, voelde Naert zich vanaf het begin slecht. ‘Ik was conditioneel top, maar heb mogelijk een infectie opgelopen. Ook toen was de gemakkelijkste oplossing gewoon uitstappen. Maar ik dacht: potverdikke, ik ben nog nooit uitgestapt in mijn leven. Als je je voet breekt en niet meer kúnt lopen, dat is iets anders. Ik wilde ook aan mijn kinderen en de jeugd tonen dat je kunt blijven doorzetten, ook al loopt het anders dan gepland.’

© BELGA

Volgens Naert past die houding ook bij zijn bredere levensles als marathonloper: niet je hele bestaan aan topsport wijden. ‘Ik geef me 110 procent voor mijn sport, maar als ik alleen maar zou lopen, zou ik niet gelukkig zijn.’ Hij verwijst naar wielrenner Arnaud De Lie, een Waalse boerenzoon die een mentale dip overwon door tijd door te brengen met zijn koeien. De immense druk op jonge sporters baart Naert zorgen. ‘Ze moeten er te vroeg bij zijn om gezien te worden. Ik heb als atleet geluk gehad dat ik tijd had om te groeien. Nu is het niveau zo hoog dat jongeren op hun zestiende al alles moeten geven. Steeds meer lopen ze het risico op een burn-out.’

Naert zelf vindt niet alleen afleiding bij zijn gezin, maar ook bij zijn studie. ‘Ik train als afstandsloper vaak alleen, maar zit ook graag tussen de mensen. Ik had daarnaast iets extra’s nodig.’ Die zoektocht leidde naar verpleegkunde, een roeping die hij ontdekte via de verhalen van zijn schoonouders, beiden verpleegkundigen. ‘Als kind en als tiener studeerde ik niet graag. Maar toen ik met verpleegkunde begon, voelde dat als een hobby. Dat interesseerde me wel.’

Gezondheidsfondsen

Na zijn basisopleiding werkte Naert zes jaar in het brandwondencentrum van Neder-Over-Heembeek, gevolgd door postgraduaten in wondzorg en diabeteseducatie. Vooral die laatste studie opende hem de ogen. ‘Ik zag hoe diabetes iemands leven volledig beheerst. Daar werd soms te licht over gegaan. Dat wekte mijn interesse in preventieve gezondheidszorg.’

Die interesse groeide uit tot een passie, die hij verder verdiepte met een master in gezondheidsbevordering aan de UGent. ‘Dat gaat niet alleen over diëten of stoppen met roken, maar over maatschappelijke verandering: hoe zorgen we dat mensen zo weinig mogelijk met chronische ziekten in het ziekenhuis belanden?’

Naert pleit voor een fundamentele verschuiving in de gezondheidszorg. ‘Er gaat zo veel geld naar curatieve geneeskunde. Maar wat baat het om nog meer ziekenhuisbedden te creëren als je er het personeel niet voor vindt? Als je een deel van dat geld in preventie investeert, behaal je een veel groter rendement. Doordat ik het hele traject van curatief naar preventief heb doorlopen, weet ik goed waar de schoen wringt. Ik wil helpen om die omslag te maken.’

‘Er gaat zo veel geld naar curatieve geneeskunde. Als je een deel van dat geld in preventie investeert, behaal je een veel groter rendement.’

Zijn droom is een systeem waarin ziekenfondsen evolueren naar gezondheidsfondsen, die mensen begeleiden naar een gezonde levensstijl. ‘Wie moeite doet om gezond te blijven, met een sportabonnement of gezonde gewoontes, kun je bijvoorbeeld meer terugbetalen, en zo belonen.’

Volgens Naert zijn meer investeringen in preventie essentieel, ook al zijn de resultaten pas op lange termijn zichtbaar. ‘Het is wetenschappelijk aangetoond dat één euro investeren in preventie drie euro oplevert. Politici investeren helaas te weinig omdat misschien een andere partij, na volgende verkiezingen, met de vruchten kan gaan lopen. Jammer, want projectfinanciering (financieren van specifieke zorgprojecten waarbij de terugbetaling afhangt van de inkomsten die het project oplevert, nvdr) verandert niets fundamenteels.’

Concrete plannen houdt Naert voorlopig voor zichzelf, maar zijn visie is duidelijk: structurele verandering is nodig. Die begint voor hem met netwerken – ‘alleen kun je niets veranderen’ – en met kruisbestuiving, over de landsgrenzen heen. ‘Scandinavië loopt voorop in preventie. Ik wil daar gaan kijken hoe ze het doen. Bijvoorbeeld in Denemarken en Finland, waar gezondheid wordt geïntegreerd in het schoolsysteem.’

Gezond leven begint thuis

Preventie begint volgens Naert immers bij de jeugd. ‘Volwassenen van veertig of vijftig hun levensstijl nu laten omgooien is moeilijker. Maar als je kinderen van jongs af aan gezonde gewoontes aanleert, groeit dat mee. Projecten zoals ‘Oog voor Lekkers’, dat gezonde voedingsgewoonten bij kinderen promoot, zijn initiatieven in de goede richting, maar het kan verder gaan.’

In zijn eigen gezin past Naert dit principe toe met zijn vrouw Elise en hun twee kinderen. ‘Tachtig procent gezond, twintig procent mag je zondigen. Mijn kinderen mogen snoepen, maar met mate. We willen hen niet weghouden van suikers, maar het gaat om gewoontes creëren, niet om verbieden.’

Zijn zoon Finn draagt een wearable om zijn slaappatroon te volgen, een speelse manier om hem bewust te maken van gezondheid. ‘Ouders spelen een cruciale rol. Kinderen kopiëren wat ze zien. Als papa en mama altijd water drinken in plaats van cola, volgen zij dat voorbeeld.’

Naert gelooft dat kleine aanpassingen een grote impact kunnen hebben. ‘Ken je Just Bite? Dat zijn jonge ondernemers die Mars en Snickers vervangen door gezondere alternatieven. Dat is een perfecte tussenstap. Ik zou alle snoepautomaten in sporthallen vervangen door zulke automaten.’

Culturele gewoontes die ongezonde voeding normaal doen lijken, stuiten Naert tegen de borst. Zoals altijd met alcohol klinken of frieten eten, als er iets te vieren valt. ‘Waarom kan dat niet met iets gezonds?’ Toch is hij geen gezondheidsgoeroe die alles verbiedt. ‘Mijn pa kreeg te horen dat hij zijn voedingsgewoontes moest aanpassen. Ik zei hem: “Dat wil niet zeggen dat je nooit meer gehakt mag eten, maar vervang het soms door kip. Of ga eens fietsen, in plaats van de hele dag in de zetel te zitten.” Het gaat om kleine stappen.’

Naerts visie op gezondheid is geworteld in zijn ervaringen als atleet. ‘Hoe beter ik mezelf verzorg, hoe beter mijn prestaties. Dat besef mag ik niet voor mezelf houden.’ Hij wijst op het belang van slaap, het onderwerp van zijn masterproef. ‘Mensen beseffen te weinig hoe belangrijk dat is. Als je elke nacht drie uur voor de tv hangt in plaats van te slapen, kom je in een vicieuze cirkel terecht.’

‘Ik heb van jongs af altijd graag met kinderen gewerkt. Bij hen ligt ook het grootste potentieel om dingen te veranderen.’

Engagement naast de piste

De passie van Koen Naert voor zorgen hangt ook nauw samen met zijn sociaal engagement. Toen hij in maart 2016 op de radio hoorde van de aanslagen in Zaventem en de metrostations Maalbeek en Kunst-Wet, was hij onderweg naar Leuven. Wetende dat alle mogelijke mankracht en expertise nodig zouden zijn, zegde hij een afspraak af en meldde hij zich bij zijn oud-werkgever in Neder-Over-Heembeek om mee te helpen.

Met zijn manuele therapeut Leo Wouters richtte hij ook de ngo ‘Durable Sustainable Initiatives Kenya’ op in het Afrikaanse land waar hij vaak gaat trainen. ‘Het begon met een kleinschaliger project rond verzorging en preventie van brandwonden. Nu richten we ons op het optimaal benutten en faciliteren van natuurlijke elementen – aarde, water, zon – voor de huidige en toekomstige generaties in Kenia.’

Ook lokaal, in zijn gemeente Oostkamp, heeft Naert zich geëngageerd. Vorig jaar werd hij verkozen als gemeenteraadslid voor CD&V. Daarnaast is hij peter van de Diabetes Liga en is hij lid van de Atletencommissie van het BOIC.

Hoewel hij nog niet klaar is om te stoppen, denkt de voormalige Europees kampioen na over wat volgt na zijn carrière als topatleet. Hij wil dicht bij het sportterrein blijven, bij de mensen, en vooral bij de jeugd. ‘Ik heb van jongs af altijd graag met kinderen gewerkt. Bij hen ligt ook het grootste potentieel om dingen te veranderen.’

Naerts droom is een rol waarin hij zijn ervaring als atleet en zijn kennis over gezondheidsbevordering kan combineren. ‘Mijn levensmissie is niet lopen, maar zorgen. Ik wil mensen motiveren om te bewegen, om te investeren in hun gezondheid. Niet enkel met geld, maar met tijd en aandacht. Als je je goed voelt, mentaal en fysiek, komt het resultaat vanzelf.’

Koen Naert

1989: Geboren in Roeselare.

Belgische langeafstandsloper, gespecialiseerd in de marathon.

2018: Verovert de Europese titel marathon in Berlijn.

2021: Wordt tiende op de olympische marathon van Tokio.

2023: Loopt een persoonlijk record van 2u06’56’’ in Rotterdam.

2023: Eindigt als vijfde in de marathon van New York.

Werkte zes jaar als verpleger in het brandwondencentrum van Neder-Over-Heembeek. Volgde postgraduaten in wondzorg en diabeteseducatie en behaalde een master in gezondheidsbevordering.

Gemeenteraadslid in Oostkamp, peter van de Diabetes Liga en lid van de Atletencommissie van het BOIC.

Richtte de ngo ‘Durable Sustainable Initiatives Kenya’ op.

Lees meer over:

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Expertise