door Jacques Sys

Misschien was dit wel ‘het’ beeld van het EK: na zijn tweede goal in de halve finale tegen Duitsland trok Mario Balotelli zijn shirt uit, ging onbewogen aan de rand van het strafschopgebied staan, pompte zijn spieren op en nam vervolgens de pose aan van een bodybuilder. Aan de zijlijn balde de anders zo ingetogen Cesare Prandelli de vuist.

Samen met de geniale Andrea Pirlo, de door andere middenvelders goed afgeschermde koning op het schaakbord, is de Italiaanse bondscoach een van de meest markante figuren van dit EK, de nederlaag in de finale tegen een ontketend Spanje ten spijt. Niet alleen omdat hij een defensief bolwerk omvormde tot een attractief geheel, maar ook omdat hij het trainerschap een andere dimensie gaf: veel meer dan een coach is Prandelli een leraar. Die zich niet alleen heeft verdiept in de evolutie van het voetbal, maar vanuit een psychologische invalshoek ook in de omgang met moeilijke spelers. Dat Prandelli ongeleide projectielen als Mario Balotelli en Antonio Cassano in het gareel kreeg, is een knap staaltje vakwerk.

De passionele manier waarop Italië op dit EK speelde leek bij momenten wel een terugkeer naar de wilde natuur van het voetbal. Het contrasteerde met de wijze waarop Spanje zich inspireert aan de betoverende stijl van Barcelona, het verfijnde en in één tijd uitgevoerde combinatiespel. Dat viel op dit EK niet altijd te aanschouwen bij de wereldkampioen, al was het in de zogenaamde mindere wedstrijden nog steeds indrukwekkend om zien hoe de bal werd rondgetikt. Vaak in de breedte, hetgeen soms wat saai oogde, maar dan weer met splijtende dieptevoorzetten en verschroeiende bevliegingen, zoals in de finale tegen Italië, waarin de titelverdediger bij momenten als een tornado over de Italianen raasde.

Met dat technische surplus pakte Spanje uiteindelijk een derde titel op rij. Aan de hand van de rustige Vicente del Bosque die uiteenlopende clubbelangen verder onder één noemer krijgt en alle pressie van buitenaf pareert. Dat is niet gemakkelijk in een tijd dat de verbaal wild om zich heen slaande José Mourinho de eeuwige rivaliteit tussen Barcelona en Real Madrid met nieuwe controverses overgiet.

Het Spaanse model blijft voor vele trainers een bron van inspiratie. Voor de Duitse bondscoach Joachim Löw is het al langer een handleiding om de voetbalcultuur in zijn land om te gooien. Ondanks de pijnlijke uitschakeling heeft de jongste ploeg op dit EK nog altijd veel potentieel. De voortdurende wissels die de als tacticus geprezen Löw deed, moeten hem niettemin aan het denken zetten. In een maatschappij die veel meer neigt naar zelfoverschatting dan naar zelfkritiek, is het niet altijd gemakkelijk om het hoofd koel te houden. En donder je heel snel van je voetstuk: dat Löw gevraagd werd of hij in de volgende interland van Duitsland, op 15 augustus tegen Argentinië, nog op de bank zou zitten, is daar een indicatie van.

Dit EK stond bol van de contrasten en dat past in landen als Polen en Oekraïne waar de schrijnende tegenstellingen deel uitmaken van het dagdagelijkse leven. De groepswedstrijden leverden veel doelpunten op en echt destructief voetbal viel nauwelijks te zien, Griekenland misschien buiten beschouwing gelaten. Naarmate het toernooi vorderde, verzandde hier en daar het spektakel, maar vooral Italië zorgde in de kwart- en halve finale opnieuw voor attractiviteit. Om vervolgens te constateren dat een zeer gemotiveerd Spanje uiteindelijk nog altijd veel meer te bieden heeft.

Met de uiteindelijke afloop van dit toernooi kan niettemin iedereen leven. Al past het wel binnen de aparte wetten van de sport dat er met Spanje en Italië twee landen in de finale stonden die de afgelopen maanden op economisch vlak zware deuken kregen. De sport zorgt op dat soort momenten altijd voor een vlucht uit de werkelijkheid.

Dat geldt ook voor Polen en Oekraïne die in een zoektocht naar een nieuwe identiteit tegen een totaal verschillende politieke achtergrond ieder op hun manier probeerden te genieten van het voetbalfeest. Nu de lichten in de stadions zijn gedoofd zal de toekomst uitwijzen wat daar op termijn van overblijft.

Cesare Prandelli gaf het trainerschap een nieuwe dimensie