Op donderdag 2 december wordt in Zürich beslist of België en Nederland in 2018 de wereldbeker voetbal mogen ontvangen.
Op 2 december kiest het uitvoerend comité van de FIFA waar in 2018 en in 2022 de wereldbeker voetbal wordt georganiseerd. België is samen met Nederland kandidaat in een gezamenlijk bod voor de eerste, Europese, manche van het WK-tweeluik. De concurrentie bestaat uit Rusland, Engeland en Spanje-Portugal. Bij de stemming voor 2022 zitten Australië, Japan, de Verenigde Staten, Qatar en Zuid-Korea in de pot.
België en Nederland mogen als eerste, om negen uur ’s ochtends, hun organisatie voorstellen. De premiers Yves Leterme (CD&V) en Mark Rutte (VVD) zijn daarbij de sprekers van dienst. Daarna volgen Rusland en Engeland. Omstreeks 13.00 uur moeten Spanje en Portugal hun presentatie afronden, en om 16.00 uur wordt er gestemd.
De kandidaat met de minste stemmen valt af. Er komen nieuwe stemmingen tot uiteindelijk een van de organisaties een absolute meerderheid heeft. ‘Dé uitdaging zal zijn om meteen vijf à zes stemmen te krijgen, zodat we naar de tweede ronde kunnen. In de volgende stemrondes kan immers alles nog’, zegt Alain Courtois, MR-senator en bestuurslid van het HollandBelgium Bid, dat in grote mate zijn idee was.
Dat de kandidatuur überhaupt tot op de stemformulieren van het uitvoerend comité is geraakt, noemt Courtois al een overwinning: ‘In het begin stond ik alleen. Wie niet zei dat ik gek was of dat ik het alleen uit eigenbelang deed, lachte mij uit. Maar nu steunt de hele sportwereld mij, en zelfs de grootste critici nemen onze kandidatuur nu serieus. Dat betekent iets. Er zijn maar drie planetaire evenementen: het WK voetbal, de Olympische Spelen en de Wereldtentoonstelling. Het WK is veruit het interessantste. Vijf keer meer mensen volgen het evenement op tv dan bij de Olympische Spelen. En bij de Wereldtentoonstelling blijf je zelfs helemaal verstoken van commerciële inkomsten. Dit is een unieke kans om iets te doen voor de uitstraling van onze twee landen. En we zouden er nog aan verdienen ook!’
De keuze wordt gemaakt door de 24 stemgerechtigde leden van FIFA’s uitvoerend comité, al zou het kunnen dat er daar twee van worden geschorst vanwege hun vermeende betrokkenheid bij een omkoopschandaal. Van welke stemmen bent u zeker?
Alain Courtois: Iedere politicus weet dat je bij een anonieme stemming nergens zeker van kunt zijn, al denk ik dat ik mag zeggen dat we op één stem, die van Michel D’Hooghe, wel mogen rekenen. (lacht) Uit wat ik her en der opvang, maak ik op dat het HollandBelgium Bid zeker zal meedoen. We hebben 30 procent kans, schat ik.
Het HollandBelgium Bid is de kleine, sympathieke kandidaat.
Courtois: Misschien, dat oordeel laat ik aan anderen over. Wat voor mij telt, is dat we een goede kandidaat zijn. Ons dossier mag op alle terreinen gezien worden. Echte zwakheden zitten er niet in. Ja maar, zult u zeggen, België moet zijn stadions nog bouwen. Dat klopt, maar zodra die er staan, beschikken we wel over topstadions die 100 procent klaar zijn voor een WK.
Mogen we aannemen dat we de Franssprekende landen in onze zak hebben?
Courtois: Niet dat die automatisch op ons stemmen, maar de francofonie is zeker een element dat in ons voordeel speelt. Een verkiezing van zo’n belangrijk evenement is onvermijdelijk ook een beetje topdiplomatie. Dat sommige landen elkaar kennen uit de Europese Unie telt mee. Dat andere landen graag EU-lid willen worden ook. Alles hangt samen met alles, weet u. Om een WK te kunnen organiseren, moet men sterk staan in de wereldpolitiek. En we hebben toch enkele wapens, met belangrijke topfunctionarissen in de diplomatie en de sportwereld.
Bedreigt de huidige politieke instabiliteit van België de kansen van de kandidatuur?
Courtois: Nee, want er is een continuïteit van de staat en je kunt moeilijk beweren dat het leven in België is stilgevallen. In het buitenland is de Belgische politieke crisis geen thema, ik word er zelden op aangesproken. En wanneer het toch gebeurt, heb ik een simpel antwoord klaar: landen als Frankrijk, Duitsland of Italië moesten eeuwen wachten op institutionele stabiliteit. België is een relatief jonge democratie, na amper 180 jaar is het niet abnormaal dat een staat nog een beetje naar zijn evenwicht moet zoeken.
Zodra er een nieuwe federale regering komt, wordt sterk bezuinigen haar eerste werk. Kan ons land zich op dit moment wel een WK permitteren?
Courtois: Het Planbureau becijferde dat we aan het WK meer dan 1 miljard euro zouden verdienen, wat ongeveer overeenkomt met wat Duitsland overhield aan 2006. Wat zou dan het probleem zijn?
Niet alle economen geloven dat een WK winst kan maken. Hoe dan ook moet men nu investeren terwijl dat geld er eigenlijk niet is.
Courtois: Maar zo veel hoeft er niet geïnvesteerd te worden! De infrastructuur voor mobiliteit en gezondheidszorg staat er bijvoorbeeld al. Het enige wat we nog missen, zijn stadions, maar die moeten er sowieso komen, anders mag er over anderhalf jaar in België niet meer Europees worden gespeeld. En ook die kosten hoef je niet te overschatten, want de privésector betaalt mee.
Tegenover al met al beperkte investeringen staat een onbetaalbare imagowinst. De wereld kijkt heel anders naar Duitsland sinds 2006, of naar Zuid-Afrika sinds 2010. Via het WK kunnen wij België en Nederland een nieuw elan bezorgen, en daar profiteren we nog jaren van.
De Britse krant The Sunday Times onthulde dat FIFA-leden uit Tahiti en Nigeria hun stem wilden verkopen.
Courtois: Ik heb dat ook gelezen. Maar in mijn positie zou het niet verstandig zijn om daar uitgebreid commentaar op te leveren.
Stel nu dat u de mogelijkheid had gehad om een stem te kopen, bijvoorbeeld door kunstgrasvelden te financieren in Nigeria, had u daar nee tegen gezegd?
Courtois: Natuurlijk. Zoiets kun je moreel niet verantwoorden. We zouden daar trouwens ook de middelen niet voor hebben. Zo werkt onze campagne niet.
Met alles wat er nu naar buiten komt, mogen we ons stilaan de vraag stellen: is de FIFA corrupt?
Courtois: Dat vind ik een gratuite uitspraak, want tot op heden werd er niemand veroordeeld. En dat terwijl de Wereldvoetbalbond met een vergrootglas wordt gevolgd.
Voorzitter Sepp Blatter is allerminst onbesproken.
Courtois: Is Blatter veroordeeld? Naar mijn weten niet.
Gelooft u dat de stemming eerlijk zal verlopen?
Courtois: Ik hoop het. Ik hoop dat men stemt op basis van de waarde en het gewicht van de ingediende bid-boeken. Dan hoort het HollandBelgium Bid zeker bij de betere kandidaten. Maar wat de uitslag ook wordt, we zullen hem sereen aanvaarden, dat zeg ik al op voorhand.
Er wordt gezegd dat grote sponsors hun keuze al gemaakt hebben en die in stilte ook opdringen aan de FIFA. McDonalds en Coca-Cola zien meer brood in de groeimarkt Rusland dan in de kandidatuur van België en Nederland.
Courtois: Wij openen inderdaad geen nieuwe markt, en ik wil gerust geloven dat de multinationals liever naar Rusland gaan. Maar de tijd is voorbij dat een bedrijf als Coca-Cola zo’n evenement simpelweg kon kopen, zoals dat gebeurde voor de Olympische Spelen van Atlanta in 1996.
Als men op basis van die argumentatie stemt, maken wij, Engeland, en Spanje en Portugal geen kans. Maar als toch al besloten is dat het Rusland wordt, waarom moesten wij dan een technisch dossier indienen? Waarom is hier dan een visitatiecommissie op bezoek geweest? Voor de show? Nee, ik weiger te geloven dat de wereld zo in elkaar zit.
In 2008 zei u in Knack dat u niet in de kandidatuur van Rusland geloofde, omdat de Russen onmogelijk hun logistiek in orde kunnen krijgen.
Courtois: Ik spreek niet graag over de concurrentie, maar iedereen kan vaststellen dat Rusland alles nog moet bouwen. Je raakt in tweeënhalf uur van Parijs naar Amsterdam. Zal Rusland even mobiel zijn in 2018? Over die vraag gaat het evenzeer op 2 december.
Hun mobiliteit is virtueel, zoals onze stadions virtueel zijn.
Courtois: Iedere kandidaat heeft zaken die nog verwezenlijkt moeten worden. Hoe sterk zijn de garanties dat het ook daadwerkelijk in orde komt, daar draait het in feite om.
Er zouden illegale stemafspraken bestaan tussen Spanje/Portugal en Qatar. De Qatari’s laten hun aanhangers op Spanje en Portugal stemmen. In ruil daarvoor steunen Spanje en Portugal de Qatarese kandidatuur voor het WK van 2022.
Courtois: Ik heb dat ook gelezen. En ik hoop dat het niet waar is.
Door tegelijkertijd te stemmen over de toewijzing van de WK’s van 2018 en 2022 heeft de FIFA het er wel naar gemaakt. En bewijs maar eens dat er stemafspraken bestaan.
Courtois: Het is niet mijn gewoonte om commentaar te hebben op de FIFA, maar die gezamenlijke stemming vond ik geen goed idee. Vooral omdat je niet weet hoe de wereld er over twaalf jaar zal uitzien. Wie verwachtte drie jaar geleden dat Griekenland het zo moeilijk zou krijgen? Acht jaar valt nog te overzien, twaalf jaar vind ik ver weg.
Dat België en Nederland niet in opspraak zijn gekomen, moet in ons voordeel spelen.
Courtois: Dat zullen we zien op 2 december. Wij hebben van bij het begin een heel correcte, professionele en ethische campagne gevoerd. Het HollandBelgium Bid heeft de FIFA-richtlijnen gevolgd en heeft een degelijk, goed onderbouwd dossier ingediend, geschraagd rond één simpele boodschap: als jullie voor ons kiezen, dan steun je de toekomst van de middelgrote staten. Grote evenementen mogen niet het alleenrecht worden van de grote landen. De meerderheid van de stemgerechtigde leden komt uit een middelgroot land, en ik vermoed dat die boodschap hen wel zal aanspreken.
Als het WK naar België en Nederland komt, dan eist de FIFA een vrijstelling van belastingen. Andere organisatoren hebben de macht niet om hun eigen regels op te leggen. Hoe voelt u zich daarbij, als liberaal?
Courtois: De FIFA betaalt in Zwitserland al belastingen en wil gewoon vermijden dat ze twee keer bij de fiscus passeert. Dat lijkt mij logisch, bekeken vanuit het standpunt van de Wereldvoetbalbond. Aangezien de sponsors hun bijdrage ook in Zwitserland betalen en dus daar belast worden, heeft de Belgische fiscus trouwens hoe dan ook geen recht op dat geld.
Het enige waarover je eventueel kunt twisten, is de btw op tickets. De FIFA vraagt inderdaad dat die wegvalt of wordt terugbetaald. Aangezien de fiscus dat geld later recupereert via andere wegen, kan ik daarmee leven. Zo gaat het wel vaker bij grote organisaties. De Ronde van Frankrijk krijgt ook dingen gedaan die voor een andere koers niet mogelijk zijn.
Er is al veel onzin verschenen over de zogezegd onmogelijke eisen van de FIFA. Neem nu de ‘aparte rijstroken voor officials’. Is het echt onredelijk dat men een escorte vraagt voor de spelersbussen of voor de voorzitter van de FIFA en zijn gevolg? We zouden toch niet willen dat ze een match missen omdat ze in de file staan?
Nog een kwakkel: de FIFA zou strafrechtelijke immuniteit hebben geëist. Dat is niet waar en dat kan ook niet; daar zouden we de grondwet voor moeten wijzigen. Waar halen de mensen zoiets toch? Voor het WK hoeft geen enkele wettekst te worden aangepast, alles kan perfect binnen het wettelijke kader van onze twee landen. Wat men wel kan doen – verplicht is het niet -, is de wet op de administratieve aanhouding herbekijken. Die is er gekomen met het oog op Euro 2000, en naar mijn mening kunnen we hier en daar nog zaken stroomlijnen.
De brief die de FIFA naar het HollandBelgium Bid stuurde, klonk bijzonder dreigend: ‘Indien niet wordt ingegaan op onze vraag om alle garanties onverwijld te tekenen, zullen we dit moeten meenemen in ons evaluatierapport.’ De Wereldvoetbalbond laat niet met zich sollen.
Courtois: Dat is uw interpretatie. Zulke brieven zijn niet ongewoon. Je moet bovendien begrip hebben voor het belang van het WK voor de FIFA. Het is haar enige bron van inkomsten, uiteraard wil ze die beschermen. Ik verzet me tegen het beeld van ‘de inhalige, gulzige FIFA’. De Wereldvoetbalbond verdient veel geld, maar deelt ook veel uit. De opbrengst van de wereldbeker stijft de kas van de kleinere voetbalbonden en dient om verliesposten zoals de wereldbekers voor vrouwen en jongeren te bekostigen. Dat komt allemaal op de helling te staan zonder de fondsen van het WK.
Stel dat het niet lukt op 2 december, proberen we het dan opnieuw voor 2026?
Courtois: Wat mij betreft is het nu of nooit. Want na 2018 gaat het initiatief voor lange tijd naar andere continenten, en naar voetballanden die nu nog klein zijn: China, India of Indonesië, bijvoorbeeld. Wanneer het toernooi terugkeert naar Europa, zal de groeilanden in het voormalige Oostblok een inhaalbeweging worden gegund. Nee, als het WK in 2018 niet naar België komt, dan komt het nooit, daar ben ik zeker van. Ik ben niet zeker of wij in de toekomst nog bij machte zullen zijn om zelfs maar te kandideren, want de criteria zullen nog een stuk strenger worden.
Als we het WK missen, zie ik nog één kans voor ons land om een sporttoernooi van wereldwijde schaal te ontvangen. Een Belgische en een Nederlandse stad – Antwerpen en Amsterdam, bijvoorbeeld – kunnen samenspannen om de eerste Olympische Spelen te organiseren die verspreid worden over twee landen. Voor één land en zeker voor één stad zijn de Spelen immers onbetaalbaar geworden, duo-organisaties worden vroeg of laat onvermijdelijk. Het is een stille wenk, hopelijk leest Jacques Rogge mee. (lacht)
België en Nederland moeten het hebben van hun pioniersrol. Met Euro 2000 hebben we de deur geopend voor kleinere landen en voor duo-organisaties; nadien werden er EK’s toegewezen aan Zwitserland en Oostenrijk, en aan Polen en Oekraïne. Met die boodschap, die voor veel FIFA-leden aantrekkelijk is, hopen we nu het WK binnen te halen.
Bent u tevreden over hoe de stadiondossiers evolueren?
Courtois: Premier Leterme beloofde dat de stadions zeker op tijd klaar zullen zijn als we het WK toegewezen krijgen, en ik zie geen reden om aan zijn woord te twijfelen. Een race tegen de klok zal het hoe dan ook worden, maar dat is telkens zo bij een groot toernooi. Bouwen is niet vanzelfsprekend, maar dat is het bijna nergens ter wereld nog. Het EK 2016 vindt plaats in Frankrijk. In Saint-Etienne wordt nu nog altijd geruzied over waar het stadion zal worden gebouwd, en daar zitten ze toch al een stuk dichter bij de deadline dan wij. Die stadions moeten er komen, WK of geen WK. Ik wil daarover vóór 2 december nog enkele garanties op papier. Het zou zonde zijn om vier jaar politiek werk weg te gooien.
Als het WK niet naar België komt, valt de hoogdringendheid weg.
Courtois: Dat gevaar bestaat. Na de stemming wil ik hoe dan ook een discussie op gang brengen over de toekomst van het Belgische voetbal. Qua stadions zijn we de laatste van de klas, idem qua trainingsfaciliteiten. En alle clubs hebben financiële problemen. Eigenlijk beweegt er momenteel níéts: het hele Belgische voetbal wacht op 2 december en op de onderhandelingen over het nieuwe tv-contract. Dat zijn dus externe, onzekere factoren. Het kan niet dat je daar je werking op baseert.
Ik meen ook dat men onvoldoende beseft hoe ernstig de situatie is. Ons voetbal doet het ten gronde niet goed: het lidgeld voor jonge voetballers is bijvoorbeeld overdreven hoog. En niemand praat daarover. Willen we een maatschappij waar de jeugd niet meer aan sport kan doen? En moeten we het normaal vinden dat bijna geen enkele school over douches beschikt, en er dus niet ernstig gesport kan worden? Dat debat wordt zelfs niet gevoerd.
Stel dat het op 2 december misloopt, hebt u dan al een ander project in gedachten?
Courtois: Ja, ik geef u een primeur: ik wil een Guggenheimmuseum naar Brussel halen. Je moet de wereld naar jou laten komen, zo tel je mee. Een Guggenheimmuseum betekent minstens 1 miljoen buitenlandse bezoekers per jaar. Een locatie is er nog niet, maar er zijn al wel besprekingen aan de gang. U hoort er binnenkort meer van.
DOOR JEF VAN BAELEN
‘De uitdaging wordt om de tweede stemronde te halen. Daarna kan alles.’
