Zien voetbalfans komend weekend beelden van de Belgische competitie of een zwart scherm? Nu DAZN het contract met de Pro League heeft opgezegd, wachten tienduizenden abonnees in spanning af. Volgens professor sportrecht Frank Hendrickx (KU Leuven) is één ding duidelijk: zij hebben vrijwel zeker recht op terugbetaling als DAZN effectief de live-uitzendingen stopzet.
1. De abonnees: van jaarabonnement naar zwart scherm?
Tienduizenden fans sloten de voorbije maanden een abonnement af bij DAZN, vaak na stevige promoties om vooraf te betalen. Dinsdag volgde een korte, weinigzeggende e-mail: het contract met de Pro League is opgezegd en ‘de komende dagen wordt meer gecommuniceerd’. Over terugbetaling, kosteloze opzegging of een mogelijk zwart scherm dit weekend werd niets gezegd.
Minister van Consumentenbescherming Rob Beenders (Vooruit) benadrukt dat hij wél over een schriftelijke toezegging van DAZN beschikt: zodra het Belgische voetbal niet langer wordt uitgezonden, moeten abonnees onmiddellijk worden geïnformeerd en kunnen ze kosteloos en vroegtijdig opzeggen, mét pro-rataterugbetaling van het niet-genoten deel. ‘Fans hebben betaald voor voetbal, niet voor een zwart scherm’, zegt Beenders.
Volgens professor sportrecht Frank Hendrickx (KU Leuven), zelf abonnee, laat de mail van DAZN te wensen over: ‘Een essentiële eigenschap van de dienst – de live-uitzendingen van de Jupiler Pro League – dreigt weg te vallen, en toch laat men klanten in totale onzekerheid. Dat is in strijd met de informatieplicht en de goede trouw die het Wetboek van Economisch Recht oplegt.’
Over het vermeende schriftelijke akkoord met de minister is hij voorzichtig optimistisch: ‘Als dat klopt, is dat een stevig engagement. Bij niet-naleving kan de economische inspectie boetes opleggen, terugbetaling afdwingen of prijsvermindering opleggen. De consumentenwetgeving is daarover heel duidelijk: de verkoper, in dit geval DAZN, moet de consument die mogelijkheid aanbieden. Test-Aankoop of individuele abonnees kunnen ook naar de rechter trekken.’
Zolang DAZN nog productiecontracten met cameraploegen, regie en andere onderaannemers heeft, kan de zender technisch verder uitzenden, zelfs al draait hij daarbij verlies. Als de rechten door de opzegging meteen vervallen, volgt onvermijdelijk een zwart scherm en treedt de terugbetalingsplicht onmiddellijk in werking.
Hendrickx: ‘We weten niet of DAZN nog de rechtstitel heeft om wedstrijden te produceren en uit te zenden. Dat blijft een groot vraagteken.’
2. De kern van het geschil met de Pro League
In december 2024 kocht DAZN de exclusieve rechten van de Jupiler Pro League voor vijf seizoenen (2025-2030) voor 84,2 miljoen euro per jaar – een forse daling ten opzichte van de vorige cyclus (103 miljoen euro). Een contractuele voorwaarde was dat DAZN sublicentieakkoorden moest sluiten met minstens twee grote telecomoperatoren (Proximus en Telenet/VOO) om voldoende bereik te garanderen.
Na zes maanden onderhandelen kwam er geen akkoord. DAZN zegt een marktconforme prijs te hebben gevraagd; de operatoren vonden die veel te hoog. Afgelopen dinsdag zegde DAZN het contract eenzijdig op: de resterende facturen worden niet betaald, en in principe stopt de uitzending.
Volgens DAZN restte er ‘geen andere keuze dan vast te stellen dat het contract met de Pro League eindigt volgens de Belgische wetgeving. Geen enkel bedrijf kan worden gedwongen om met verlies te werken.’
Maar mag dat zomaar volgens het Belgische recht? Kan een partij een contract eenzijdig opzeggen omdat een belangrijke voorwaarde – in dit geval het sluiten van commercieel leefbare sublicentieovereenkomsten met twee telecomoperatoren – niet vervuld raakt?
Hendrickx: ‘Pacta sunt servanda blijft het basisprincipe: verbintenissen moeten worden nagekomen, ook als ze moeilijker uitvallen. Overmacht, een onvoorzienbare en onoverkomelijke gebeurtenis, is hier duidelijk niet van toepassing.’
‘Er bestaat wel de leer van de onvoorziene omstandigheden: die laat in uitzonderlijke gevallen toe het contract te heronderhandelen of te beëindigen als een onverwachte wijziging de uitvoering buitensporig bezwarend maakt.’
Maar dat is heel moeilijk, zegt Hendrickx. ‘Je moet bewijzen dat de wijziging écht onvoorzienbaar was, dat ze je niet kan worden verweten en dat je het risico niet contractueel hebt aanvaard. Dat lijkt weinig waarschijnlijk: DAZN kende de marktpositie van de telecomoperatoren. Moeizame onderhandelingen met Proximus en Telenet waren te voorzien en vallen binnen de risicosfeer van DAZN.’
Cruciaal wordt de exacte formulering van de sublicentieverplichting in het contract met de Pro League. ‘Is het een resultaatsverbintenis, waarbij een akkoord móét worden bereikt? Dat lijkt onwaarschijnlijk. Waarschijnlijker is een inspanningsverbintenis waarbij DAZN zich ernstig moet inspannen. Dan wordt de vraag: heeft DAZN alles gedaan wat redelijk was? Of kunnen Proximus, dat volgens bronnen dicht bij een akkoord met DAZN stond, en Telenet aantonen dat de vraagprijs buitensporig was?’
Lorin Parys, ceo van de Pro League, noemt zijn dossier ‘waterdicht’ en dreigt met gedwongen nakoming of een zware schadeclaim. Hendrickx nuanceert: ‘De Pro League heeft de plicht haar schade te beperken. Zodra er een nieuwe rechtenhouder is, valt een deel van de schade weg. Een volledige uitbetaling van het resterende contract lijkt dus onwaarschijnlijk.’
In Frankrijk kocht DAZN in 2024 de rechten op de Ligue 1 voor 1,6 miljard euro over vier jaar. Na één seizoen werd het contract beëindigd tegen 100 miljoen euro boete plus 140 miljoen euro voor het lopende seizoen – veel minder dan de oorspronkelijke som. ‘Economisch onhoudbare rechtencontracten eindigen bijna altijd in een pragmatische schikking, niet in jarenlange procedures’, zegt Hendrickx.
3. Mededingingsrecht: geen rood licht, maar wel een schaduwspeler
Naast het contractenrecht speelt ook het mededingingsrecht een rol, zij het voorlopig een sluimerende. De collectieve verkoop van voetbalrechten is in Europa een uitzondering op het kartelverbod en moet voldoen aan strenge voorwaarden: toegang voor consumenten tot een kwalitatief en betaalbaar sportaanbod, en onderhandelingen te goeder trouw.
Volgens Hendrickx kan het argument dat DAZN niet met verlies kan werken niet zomaar worden weggewuifd: ‘Dat maakt deel uit van de vraag of de onderhandelingen economisch aanvaardbaar waren. Alleen als DAZN buitensporig hoge sublicentieprijzen vroeg – zoals operatoren beweren – kan dat een mededingingsprobleem opleveren. Maar we kennen de exacte cijfers niet.’
Opvallend: de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) heeft nog geen formeel onderzoek geopend. ‘Er zijn momenteel geen aanwijzingen van misbruik van machtspositie of marktverstorend gedrag. Dat is een belangrijk signaal’, zegt Hendrickx.
‘Als de BMA nu geen elementen ziet, is de kans klein dat later alsnog een bom ontploft – tenzij nieuwe feiten opduiken. Voorlopig beschouwt men dit vooral als een contractuele kwestie. Als het tot een juridische veldslag komt tussen de Pro League en DAZN, kan het uitblijven van een onderzoek door de BMA wel een factor worden.’
Het mededingingsrecht blijft hoe dan ook in de toekomst belangrijk. ‘Bij een nieuwe rechtenverkoop – dit seizoen of later – zal de BMA scherp toezien dat de markt niet wordt verstoord en dat de consument niet de dupe wordt.’
Wat nu? Drie realistische scenario’s volgens Hendrickx
Noodovereenkomst: ‘DAZN blijft uitzenden tot de winterstop (of langer) terwijl naar een structurele oplossing wordt gezocht, eventueel via heronderhandeling.’
Last-minute sublicentiedeal: ‘DAZN bereikt toch nog een akkoord met Proximus en/of Telenet.’
Totale breuk: ‘Een zwart scherm dit weekend, terugbetalingen aan abonnees en een Pro League die vanaf nul nieuwe rechten moet verkopen.’ ‘Dit kan geen weken aanslepen’, zegt Hendrickx. ‘Het is een kwestie van dagen. Onder hoogspanning komen partijen bijna altijd snel tot een pragmatisch compromis – zoals in Frankrijk.’
(Nog) geen formeel onderzoek van de Belgische Mededingingsautoriteit
De Belgische Mededingingsautoriteit (BMA), die waakt over vrije en eerlijke concurrentie, stond de voorbije weken in nauw contact met alle partijen. Een topman van de BMA – die anoniem wil blijven – reageert:
‘Wij zijn heel actief geweest om een oplossing te faciliteren. Dit is niet de uitkomst die we verwachtten. Beide partijen weten dat we ter beschikking blijven om de belangen van fans en consumenten te beschermen. Dat blijven we doen.’
Andere bronnen zijn duidelijker: de BMA beschouwt dit vooralsnog als een contractueel conflict, geen mededingingsprobleem. Omdat er geen ernstige aanwijzingen zijn van misbruik van machtspositie, wordt geen formeel onderzoek opgestart.
Een onderzoek blijft mogelijk als nieuwe feiten opduiken, maar op dit moment is daar geen aanleiding toe. De BMA zal de komende dagen – en zeker bij een nieuwe rechtenverkoop – nauw blijven toezien op de belangen van de kijker.
Sporteconoom Wim Lagae over het stopzetten van het tv-contract door DAZN: ‘De profclubs gaan dit financieel voelen’