Rafael Benitez moet van stalen pantser gemaakt zijn. Probeer het je maar eens in te beelden: je bent nieuw in een bedrijf en zowat om de week word je op de werkvloer beschimpt of roepen omstaanders om je voorganger. En je werknemers dragen je grootste rivaal (Mourinho) op handen.
Amsterdam, woensdagavond 23u15. Aan de hoofdingang van de Arena, het schitterende decor van de Europa Leaguefinale, gaat een horde uitgelaten Engelse fans feestend de nacht tegemoet. Ze scanderen de naam van José Mourinho. Pijnlijk. Zelfs nadat hij hun geliefde net aan een Europa Leaguebeker heeft geholpen, krijgt Rafa Benitez (53) geen plekje in de harten van de Chelseafans. Sterker: ze scanderen al maandenlang de naam van zijn gedoodverfde opvolger en nemesis. Of die van Roberto Di Matteo, die in november door Roman Abramovich – zeer tegen de zin van de supporters – de laan werd uitgestuurd.
Benitez moet van stalen pantser gemaakt zijn. Probeer het je maar eens in te beelden: je bent nieuw in een bedrijf en zowat om de week word je op de werkvloer beschimpt of roepen omstaanders om je voorganger. En je werknemers dragen je grootste rivaal (Mourinho) op handen. Dan moet je mentaal sterk staan om niet elke dag met hangende pootjes huiswaarts te keren. Akkoord, de vele nulletjes op zijn contract zullen de pijn enigszins verzachten, maar bevorderlijk voor de feestvreugde is een dergelijke behandeling door de eigen achterban allerminst.
Over feestvreugde gesproken: het was opvallend hoe weinig de spelers van Chelsea Rafa Benitez betrokken in hun vieringen na de gewonnen Europese finale tegen Benfica in de Arena. Nu is Benitez sowieso niet van de uitbundigste types, maar het voelde allemaal toch wat onwennig aan. We hielden de Spanjaard vanuit de perstribune nauwgelet in het oog na het laatste fluitsignaal van scheidsrechter Bjorn Kuipers en meer dan hier en daar een tikje op de schouder of een korte knuffel kon er niet van af. Neen, dan kreeg Paolo Ferreira meer eer toebedeeld. De Portugese rechtsachter – die dit seizoen amper nog aan spelen toekwam – nam afscheid van het Chelseapubliek, hij kreeg een staande ovatie en werd door zijn medemaats in de lucht gegooid. We zien het komende zondag nog niet gebeuren met Benitez wanneer hij met een wedstrijd tegen Everton afscheid neemt op Stamford Bridge.
Al van bij zijn aanstelling werd er in alle media onder de naam van Benitez interim caretaker geschreven. Dat frustreerde de Spanjaard enorm, maar iets aan veranderd werd er nooit. Een tussenpaus, dat was het stigma dat hij zou dragen. Voor de eerzuchtige ego’s die het topvoetbal bevolken, ook Benitez dus, bestaat er wellicht geen grotere vernedering. De band met het Chelseapubliek was van in het begin al slecht, en dat alles te maken met de geschiedenis van Rafa Benitez bij Liverpool. Hij nam toen Mourinho – nog steeds God in Londen – geregeld op de korrel. Dat zijn ze bij Chelsea niet vergeten en daar kan geen enkel sportief succes tegen op.
Want zeg nu zelf: slecht heeft Benitez het niet gedaan in zijn tijdelijke ambt bij Chelsea. De club netjes op een Champions Leagueplaats geparkeerd in de Premier League, tussendoor de finale van Intercontinentale Cup gespeeld (en weliswaar verloren van Corinthians), halve finale in de FA Cup, halve finale in de League Cup en nu winst in de Europa League. Waarmee Chelsea de eerste club wordt die het seizoen na de Champions Leaguetriomf ook de Europa League wint.
Maar als we dan toch ergens de kant van de Chelseasupporters moeten kiezen: wild van de voetbalfilosofie van Benitez worden we niet. De verdienste van de interim caretaker was in de Europese triomf minder bepalend, wel de individuele klasse van zijn spelers. Benitez is een defensieve coach (maar dat is Mourinho ook) die organisatie en de omschakeling als hoogste goed propageert. De wedstrijden van Chelsea onder zijn bewind waren dan ook zelden onder de categorie ‘opwindend’ te plaatsen. Ook in de finale van de Europa League was Benfica de ploeg die het meeste indruk maakte.
Hoe contrasterend was het om de charismatische Jorge Jesus langs de lijn bezig te zien. Hij liet Benfica, zoals steeds, hoog druk zetten en met veel bewegingsvoetbal al combinerend tot in de zestien van Chelsea stormen. Bij wijlen wisten ze bij Chelsea niet meer hoe te lopen, Benitez zag het met lede ogen aan en kwam amper uit zijn dug-out. Maar de precisie bij de laatste pass en de efficiëntie voor doel ontbraken voor de Portugezen, anders stond het aan de rust al 2-0. Dat dat niet gebeurde, heeft niets met uitstekende defensieve coaching van Benitez te maken, maar met geluk. Dat zal Jan Mulder ongetwijfeld beamen.
Toen het in de zestigste minuut tegen de gang van het spel in 0-1 werd voor Chelsea – na een counter via Torres – deed Jorge Jesus twee wissels. Hij ging zowaar in een 4-2-4 spelen, waarbij flankaanvaller Nico Gaitán zowaar linksback werd, met voor hem de Nederlandse offensieve vleugel Ola John. Dat is hetzelfde als Milan Jovanovic linksachter zetten met voor hem Matí Suárez. Gedurfd of dom, daar valt over te twisten, maar het levert wel spektakel op en daar zaten de 45.000 toeschouwers in het stadion toch op te wachten. Van Chelsea zou het niet komen.
Benfica keerde dankzij een strafschop terug, 1-1, maar kreeg in de toegevoegde tijd het deksel op de neus door een onoplettendheid op een standaardsituatie. Ivanovic kopte de hoekschop van Mata – het moet gezegd – heerlijk binnen. Sterk van de Serviër, de inbreng van Benitez lijkt ons daarin eerder gering (het was geen ingestudeerd nummertje).
Neen, geef ons dan maar Jorge Jesus, die zijn ploeg offensief laat voetballen, met korte combinaties. De Portugese coach die Benfica altijd en overal pressing laat spelen, waar je duidelijk automatismen ziet in het samenspel én bij balverlies, waar je zelfs ingestudeerde nummertjes ziet bij standaardsituaties. Het mag duidelijk zijn: Jorge Jesus is geen one trick pony. Hij en Benfica verdienden meer. Maar voetbal is niet eerlijk. Dat maakt ook deel uit van de charme ervan. En daar profiteren cynische coaches à la Benitez, Mancini en Mourinho van.
En toch, en toch. Een behandeling zoals Benitez de afgelopen maanden kreeg bij Chelsea verdient niemand. Uiteindelijk bezorgde hij The Blues wat ze beoogden: Europees succes. Hoongelach en een klein klopje op de schouder, het is het eenzame lot van de interimtrainer.
Matthias Stockmans