Eén op de tien mensen heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS). Dat betekent buikpijn, maar ook diarree of verstopping – of allebei. Tot voor kort wist niemand wat precies de oorzaak van de klachten kon zijn. Vaak kregen patiënten te horen dat PDS ‘tussen de oren’ zit. In al minstens de helft van alle gevallen is dat niet zo, ontdekte een team van Leuvense onderzoekers onder leiding van professor Guy Boeckxstaens.
Kennis kent geen einde: 600 jaar Wonderzoek
KU Leuven viert 600 jaar en Knack feest mee: een heel jaar lang vind je regelmatig op knack.be een artikel over een thema waarrond onderzoekers van KU Leuven sterk wetenschappelijk werk leverden.
Wanneer krijg je de diagnose PDS of prikkelbaredarmsyndroom?
Bij mensen boven de vijftig die voor het eerst klachten krijgen, moet bijvoorbeeld darmkanker worden uitgesloten; bij jonge mensen wordt nagegaan of er al dan niet een inflammatoire darmziekte in het spel is, zoals de ziekte van Crohn. Verder worden patiënten getest op onder meer lactose-intolerantie en coeliakie, een auto-immuunziekte die het lichaam overgevoelig maakt voor gluten.
Als er geen oorzaak voor de klachten wordt gevonden, krijgen patiënten te horen dat ze lijden aan het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en vaak dat ze ermee moeten leren leven. Dat nieuws is niet makkelijk te verwerken, want de pijn en klachten zijn heel reëel. PDS kan dan ook behoorlijk wegen op de levenskwaliteit. Vrouwen lopen twee keer zoveel risico op PDS als mannen.
Kan je genezen van PDS?
PDS is vooralsnog niet te genezen. Sinds een paar jaar zit er wel eindelijk wat beweging in de wetenschappelijke inzichten, mede door het onderzoek van professor Guy Boeckxstaens en zijn team binnen TARGID, het centrum voor translationeel onderzoek naar gastro-intestinale aandoeningen. Het team ontdekte dat bij ongeveer één op de twee PDS-patiënten sprake is van een lokale allergische reactie in een stukje van de darm op voedingsstoffen als tarwe, gluten, soja of koemelk – allemaal bekende allergenen. Het leidde tot een publicatie in Nature, één van de meest prestigieuze internationale wetenschappelijke tijdschriften, en was meteen wereldnieuws.
Is PDS hetzelfde als een voedselallergie?
Er is geen zogenaamde ‘systemische’ allergie in het spel. Met zo’n allergie beland je op de spoeddienst met ademhalings- en bloeddrukproblemen. Een huidpriktest of een bloedonderzoek bij mensen met PDS leveren geen antistoffen tegen voedselallergenen op.
Hoe heeft PDS dan te maken met allergie?
Bij PDS blijkt er sprake te zijn van een lokale allergische reactie. Tijdens een gastro-intestinale infectie wordt een lokale immuunreactie opgewekt tegen de voedingsstoffen die op dat moment in de darm zitten, met antistoffen in de darm – enkel in de darm – en een blijvende gevoeligheid tot gevolg, ontdekte het Leuvense onderzoeksteam. Ook al hebben PDS-patiënten geen voedselallergie, hun darm reageert toch allergisch op bepaalde voedingsmiddelen, en dat veroorzaakt hun klachten.
Wat is er precies aan de hand?
Al een hele tijd was er het vermoeden dat de zogenaamde ‘mestcellen’ die betrokken zijn bij allergische reacties ook een rol spelen bij het prikkelbaredarmsyndroom. Die mestcellen, een type witte bloedcellen, zijn een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. Ze bevinden zich onder meer in de darm, de huid, de longen en de neus, en worden geactiveerd na contact met allergenen, zoals pollen bij mensen die last hebben van hooikoorts. Dan geven de mestcellen stoffen vrij die het lichaam moeten beschermen, maar die tegelijk ongewenste verschijnselen veroorzaken, zoals jeuk of niezen. Eén van de belangrijkste van die stoffen is histamine. Mensen met hooikoorts nemen daarom antihistaminica, die hun allergische symptomen moeten onderdrukken.
Kunnen antihistaminica helpen?
Dat histamine zo’n belangrijke rol speelt bij PDS, verklaart natuurlijk waarom antihistaminica de symptomen kunnen verlichten of zelfs doen verdwijnen. Recent hebben de onderzoekers een studie afgerond waarbij ruim tweehonderd PDS-patiënten behandeld werden met een middel tegen hooikoorts. Bij 40 tot 50 procent van hen namen de pijnklachten sterk af. Intussen werd een nieuwe studie gestart, waarin patiënten een dubbele dosis krijgen, omdat er aanwijzingen zijn dat de resultaten dan nog een stuk beter zijn. Boeckxstaens en zijn team willen verder onderzoek doen naar verschillen tussen de mestcellen van mensen mét en mensen zonder PDS.
Meer lezen?
stories.kuleuven.be/nl/verhalen/prikkelbare-darmen-geven-geheimen-prijs