Een nieuwe stap in de zaak rond de Libische miljoenen van prins Laurent zet druk op de diplomatieke relaties met Libië.
In januari stelde België een duidelijke vraag aan de VN-Veiligheidsraad: mag ons land een beroep doen op de Libische tegoeden in België om de voormalige vzw Global Sustainable Development Trust van prins Laurent te vergoeden?
Even terugspoelen naar 2015. Een Brusselse rechter oordeelde toen dat prins Laurent recht heeft op een schadevergoeding van de Libische overheid. Laurent had in 2008 met zijn vzw Global Sustainable Development Trust een contract afgesloten voor een herbebossingsproject in Libië, maar dat was in 2010 door de toenmalige Libische leider Muammar Khaddafi eenzijdig opgezegd.
Voor de al gemaakte kosten eist prins Laurent inmiddels 50 miljoen euro van het Noord-Afrikaanse land. De vraag is: hoe komt hij aan dat geld?
Of prins Laurent nog welkom is in Libië? Daar kan ik nu geen antwoord op geven.
Aan Libisch geld is er geen gebrek in België. Sinds het uitbreken van de Arabische Lente en de val van Khaddafi in 2011 staat zo’n 14 miljard euro geblokkeerd bij de Brusselse bank Euroclear. Laurent vraagt al jaren dat men dat geld zou gebruiken om zijn schadevergoeding te betalen. Het was de VN-Veiligheidsraad die indertijd de internationale tegoeden van het Khaddafi-regime liet bevriezen en dus moest België toestemming vragen aan het Sanctiecomité van de VN.
Dat besliste begin februari evenwel dat het geld bij Euroclear toebehoort aan het investeringsfonds Libyan Investment Authority (LIA). Dat fonds valt niet volledig samen met de Libische staat en kan dus niet dienen om de broer van koning Filip te vergoeden.
Het dossier krijgt nu een diplomatiek staartje. Libië is immers niet ingenomen met de vraag van België. Dat zegt Taher El-Sonni, de Libische ambassadeur bij de Verenigde Naties.
Waarom bent u teleurgesteld in België?
Taher El-Sonni: De Libische autoriteiten werden volledig in het ongewisse gelaten. Uiteraard hebben we onze bronnen en wisten we dat de Belgische vraag zou komen. Maar door de vraag te stellen vóórdat we konden samenzitten, leek het alsof België ons in een hoek wilde duwen. Daarnaast kwam het verzoek bij het Sanctiecomité op hetzelfde moment dat een nieuwe Libische regering werd voorgesteld in Genève. Alsof België het geld wilde grijpen terwijl alle ogen op Genève waren gericht. Dat heeft de geloofwaardigheid van uw land geen goed gedaan.
U noemt de beslissing van het Sanctiecomité een overwinning voor Libië. Waarom?
El-Sonni: Voor alle duidelijkheid: wij betwisten niet dat een Belgische rechtbank heeft geoordeeld dat de prins recht heeft op het geld. Wij zeggen wél dat dit een zaak is tussen regeringen. Men kan niet zomaar een beroep doen op de soevereine fondsen van het Libische volk. De beslissing van het Sanctiecomité is dan ook een waarschuwing voor andere landen waar Libisch geld geblokkeerd staat. Iedereen die de basisregels een beetje kent, wist trouwens dat die vlieger niet zou opgaan in de Veiligheidsraad.
Heeft dit de diplomatieke banden tussen Libië en België beschadigd?
El-Sonni: We willen dit probleem zo snel mogelijk oplossen. In januari hád de Libische regering een onderhandelingsteam opgezet om deze zaak bilateraal te beslechten, maar zonder reactie. En het moet gezegd dat het niet de eerste keer is dat België in opspraak komt.
U verwijst naar de 2 miljard euro aan interesten op de geblokkeerde Libische fondsen bij Euroclear die tussen 2012 en 2017 zijn uitbetaald, tegen de regels van de VN in. Onder meer voormalig minister van Financiën en nu Eurocommissaris Didier Reynders (MR) kwam daarbij in opspraak. De vrees bestaat dat het geld bij Libische rebellen is beland. Kunt u dat bevestigen?
El-Sonni: Dat is heel moeilijk te onderzoeken, maar uiteraard heb ik die verhalen ook gehoord. Ons onderhandelingsteam zou graag onderzoeken wat er precies is gebeurd met dat geld. Vergeet niet: wij kunnen België makkelijk voor de rechter dagen omdat wij nog geld van jullie tegoed hebben.
Wil Libië die stap echt zetten?
El-Sonni: Geloof me, dat is best mogelijk. Maar we kunnen zoveel meer bereiken als we samenwerken.
Wat verwacht u nu van België?
El-Sonni: De bal ligt in het kamp van de Belgische regering. We zullen wel een oplossing vinden voor de schadevergoeding van de prins. Maar eind 2021 zijn er al verkiezingen in Libië, dus de regering heeft nu wel andere prioriteiten.
Is prins Laurent nog welkom in Libië?
El-Sonni: (twijfelt) Daar kan ik nu geen antwoord op geven.
Jan Wouters (KU Leuven): ‘Ambassadeur heeft een punt’
Tussen 2012 en 2017 vloeiden interesten ter waarde van zo’n 2 miljard euro weg uit de bevroren Libische tegoeden bij de Brusselse bank Euroclear. Op die manier heeft België de sancties van de VN-Veiligheidsraad van 2011 overtreden, zo oordeelde een expertenpanel van de VN in 2018.
Parlementaire hoorzittingen met hoofdrolspelers in 2019 leverden meer vragen dan antwoorden op. Ook de Brusselse onderzoeksrechter Michel Claise houdt zich met de zaak bezig. Eind 2018 viel het parket de diensten van de schatkist en de FOD Financiën binnen om hun rol te onderzoeken.
Maar is het dreigement van de Libische VN-ambassadeur om België voor de rechter te dagen dan ergens op gestoeld? Professor internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven) denkt van wel. ‘De ambassadeur heeft een punt. Het is pijnlijk dat er miljarden zijn weggevloeid. We weten dat er betalingen zijn gebeurd aan banken in onder meer Luxemburg, maar we weten niet wie de uiteindelijke begunstigden waren. We hebben wel de aanwijzing dat dat niet het Libische volk was, en dat is schandalig.’
Volgens Wouters zou Libië ons theoretisch gezien kunnen dagvaarden bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Dat is de belangrijkste gerechtelijke poot van de VN. ‘In ieder geval zou het een blamage zijn als België door een land als Libië voor het hof wordt gedaagd.’
