Zit het coronavirus in onze diepvriezer?

© getty
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

China is er steeds meer van overtuigd dat het coronavirus kan overleven in diepgevroren voeding. Is SARS-CoV-2 na airborne, nu ook foodborne?

In juni bleek een enorme groothandelsmarkt in het zuiden van Peking de bron te zijn van een golf van nieuwe besmettingen door geïmporteerde diepgevroren zalm. Het ging om een oude variant van een Europese stam van het coronavirus. Hoewel het virus mogelijk al langer op de Xinfadimarkt aanwezig was en er kon overleven in een donkere en vochtige omgeving, krijgt de hypothese dat het vanuit Europa via diepgevroren voedsel naar China gekomen is, steeds meer bijval.

Dat komt omdat de voorbije weken het virus ook steeds meer in en op verpakkingen van diepgevroren voeding aangetroffen wordt. Dat was onder meer het geval voor diepvriesgarnalen afkomstig uit Ecuador en diepgevroren kippenvleugeltjes uit Brazilië. Ook de nieuwe golf in Nieuw-Zeeland zou terug te leiden zijn naar een fabriek waar geïmporteerde diepvriesvoeding verwerkt wordt.

De Chinese overheid waarschuwt haar bevolking voor de consumptie van geïmporteerde diepvriesproducten. Peking heeft ook buitenlandse producenten die in aanraking zijn gekomen met het virus gebannen zoals onder meer het Amerikaanse pluimveebedrijf Tyson Foods en het Duitse vleesbedrijf Tönnies.

Het is niet zo dat de garnalen en kippen zelf de ziekte kunnen opgelopen. Vissen, vogels, varkens en runderen zijn immers niet vatbaar voor SARS-CoV-2. Alleen nertsen kunnen het virus krijgen en doorgeven aan mensen. Het virus kwam wellicht op de verpakkingen van de diepgevroren vis- en vleesproducten terecht omdat iemand die besmet was ze heeft aangeraakt tijdens de verwerking of het transport. Ook bij groenten en fruit zou dat in principe kunnen, maar de kans is een stuk kleiner omdat deze voedingsmiddelen niet verwerkt worden in gekoelde, vochtige ruimtes zoals slachterijen en viskwekerijen, waar het virus goed gedijt.

Souvenir van het virus

SARS-CoV-2 overleeft op oppervlaktes zoals karton (1 dag) en plastic (3 dagen). Bovendien is het goed bestand tegen de koude, en wellicht nog beter tegen vriestemperaturen. Uit eerdere studies blijkt dat andere leden van de familie van de coronavirussen normaal twee jaar overleven in de diepvriezer. SARS (SARS-CoV) en MERS (MERS-CoV), ook twee coronavirussen, houden het in een koelkast dan weer 72 uur uit. Er is geen reden om aan te nemen dat SARS-CoV-2 andere eigenschappen zou vertonen. Daarom is het volgens virologen bijvoorbeeld geen goed idee om een mondmasker te bewaren in de diepvries in de veronderstelling dat dit het virus zou doden. Integendeel.

Maar het feit dat de virussen overleven bij – 20 °C, betekent nog niet dat je er ziek van kunt worden. Een virus heeft een levende gastheer nodig om zich te vermenigvuldigen en besmettelijk te blijven. Wanneer rna-moleculen ergens worden vastgesteld, betekent dit nog niet dat het virus besmettelijk is. Rna is het erfelijk materiaal van een virus, vergelijkbaar met ons dna, dat kan achterblijven ook al is het virus zelf al lang vernietigd. Het betekent dat het virus ergens is langsgeweest en een souvenir heeft achtergelaten. Rna is ook de oorzaak van vals positieve coronatesten bij genezen patiënten en zogenaamde ’tweede besmettingen’.

Maar om echt ontegensprekelijk te bewijzen dat SARS-CoV-2 op diepvriesvoeding al dan niet besmettelijk is, moeten wetenschappers het virus uit de verpakkingen isoleren en via dierproeven in een lab aantonen dat het virus zich nog steeds kan vermenigvuldigen. Deze experimenten zijn tot op de dag van vandaag nog niet uitgevoerd.

Niet helemaal uitgesloten

In theorie zou je dus besmet kunnen raken door diepvriesproducten, maar dan moeten alle puzzelstukjes wel heel goed in elkaar vallen. Het virus moet ten eerste zijn overzese avontuur en daaropvolgende ontdooiingsproces overleven, het moet vervolgens nog steeds infectueus zijn en niet verzwakt door de droge omstandigheden en het gebrek aan een levende gastheer, daarna moet het de weg vinden naar iemands handen die dan ook nog eens zijn of haar neus of mond aanraakt.

Daarnaast wordt diepgevroren vlees of vis verhit bij consumptie. En daar is het coronavirus al helemaal niet tegen bestand. Aangeraden wordt om voedsel op te warmen tot 70 °C. Het coronavirus is een zogenaamd geënveloppeerd virus. Het heeft een fragiel jasje dat kwetsbaar is voor allerlei soorten omgevingsfactoren zoals snelle temperatuurswisselingen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijft er ondertussen bij dat de kans dat je ziek wordt door het nieuwe coronavirus via (diepgevroren) voeding of de verpakking ervan ‘hoogst onwaarschijnlijk’ is. De voedselketen is niet de motor van deze pandemie. ‘China heeft bijna honderdduizend verpakkingen getest en minder dan tien ervan blijken positief’, liet de WHO deze week weten. Het coronavirus mag dan mogelijk airborne (overdraagbaar via de lucht) zijn, het is niet foodborne, aldus de gezondheidsorganisatie.

Het maag-darmstelsel is niet de primaire weg voor de verspreiding van het virus. Die weg loopt nog steeds van mens op mens via rechtsreeks hoesten, niezen, spreken of zelfs ademen. Oppervlaktetransmissie is mogelijk wanneer iemand een oppervlak aanraakt waar een besmet persoon pas op heeft gehoest of geniesd, en daarna zijn hand naar zijn neus of mond brengt. Het blijft dan ook zaak om altijd goed de handen te wassen, ook wanneer je met voeding in aanraking komt. Maar dat advies geldt ook in niet-coronatijden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content