Wetenschapper die vals speelde: ‘Ik heb enorm veel spijt’

De Nederlandse wetenschapper die in het nieuws kwam met compleet verzonnen onderzoeken als ‘Vleeseters zijn hufters’ heeft in minstens 55 publicaties gefraudeerd. Diederik Stapel heeft over wellicht de grootste wetenschappelijke oplichting ooit zijn ‘diepe spijt’ uitgedrukt.

Diederik Stapel erkent dat hij heeft gefaald en voelt ‘diepe spijt’ voor de pijn die hij anderen heeft aangedaan. ‘Ik heb collega’s die in het volste vertrouwen met mij samenwerkten een rad voor de ogen gedraaid. Dat is verschrikkelijk.’

Dat zei Stapel in een verklaring die werd uitgezonden door verschillende Nederlandse televisiezenders. De reactie van Stapel komt na de persconferentie van de commissie die fraude van Stapel heeft onderzocht.

Pijn
Het is de eerste keer dat Stapel publiekelijk reageert nadat bekend werd dat hij op grote schaal heeft gefraudeerd. ‘Ik voel diepe, diepe spijt voor de pijn die ik anderen heb aangedaan. Ik voel veel verdriet, schaamte en zelfverwijt. De waarheid was beter afgeweest zonder mij.’

Stapel fraudeerde in zeker 55 van de 130 onderzochte artikelen en bij tien proefschriften die hij begeleidde. Hij liet bepaalde experimenten weg als zij niet het verwachte resultaat opleverde en liet ook onterecht grote aantallen proefpersonen uit analyses.

Gedrag
‘Ik heb een wereld gecreëerd waarin nauwelijks iets mislukte en alles een inzichtelijk succes was. De wereld was perfect: precies zoals verwacht, voorspeld, gedroomd.’ Stapel dacht dat hij mensen hiermee een plezier deed. Hij heeft het afgelopen jaar geprobeerd zijn gedrag te doorgronden en aan te pakken.

‘Ik heb professionele hulp gezocht, ik ben dagboeken gaan schrijven en dankzij gesprekken met vrienden, familie en dankzij chemie en therapie leer ik stukje bij beetje mijn kwelgeesten in de ogen te staren en te temmen.’

KritiekDe onderzoekscommissie concludeert dat Stapel wegkwam met fraude omdat hij door collega’s nauwelijks werd gekritiseerd. De Universiteit Tilburg onderzoekt momenteel nog het werk van drie wetenschappers op mogelijke onzorgvuldigheden.

Diederik Stapel was hoogleraar sociale psychologie en decaan aan de universiteit van Tilburg. Hij publiceerde meer dan 200 artikels in wetenschappelijke tijdschriften. Daaruit werd wereldwijd veelvuldig geciteerd vanwege het gezag van de tijdschriften.

Samengeraapt
Na klachten van collega’s over mogelijke fraude, moest Stapel toegeven dat vele van zijn onderzoeken gewoon bij elkaar gefantaseerd waren of samengeraapt op basis van dubieuze statistieken zonder dat er enig echt onderzoek aan te pas kwam.

Een onderzoekscommissie stelt nu vast dat minstens 55 publicaties van Stapel gebaseerd zijn op fraude. Meteen na de bekendmaking daarvan betoonde de omstreden wetenschapper zijn diepe spijt in een verklaring op de Nederlandse televisie. (Shari Deira / Elsevier / EE)