Is Ivermectine een ‘wondermiddel’ tegen covid-19?

Of het middel doeltreffend is tegen covid-19 is nog niet afdoende bewezen. © GF

Bepaalde artsen en actiegroepen bejubelen al maanden online het medicijn Ivermectine als een ‘wondermiddel’ tegen covid-19. Hun campagne raakt vermengd met die van coronasceptici en antivaxers, en is niet ongevaarlijk.

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet.

Bij onlinediscussies over coronavaccinatie is het meestal slechts een kwestie van tijd voor iemand op de proppen komt met Ivermectine. Dat geneesmiddel wordt al 40 jaar gebruikt voor de behandeling van uiteenlopende ziektes veroorzaakt door parasieten, mijten en insecten: schurft, rosacea en zelfs schaamluizen, maar ook ernstige tropische wormziekten zoals rivierblindheid. Tegen die kwalen is Ivermectine zeer doeltreffend. Het middel staat op de WHO-lijst van essentiële geneesmiddelen, en de ontdekkers ervan kregen in 2015 de Nobelprijs voor Geneeskunde. In de dierengeneeskunde wordt het eveneens courant gebruikt als antiparasitair middel.

Maar, zo beweren fans van Ivermectine, het is ook een wondermiddel tegen het coronavirus. Voormalig journalist Alain Grootaers zong onlangs de lof van het middel in een recente column voor PAL NWS, de onlinepoot van ’t Pallieterke. Hoe zit dat nu precies?

Geplagieerd

De ontwikkeling van vaccins is niet het enige pad dat de medische wereld het voorbije anderhalf jaar heeft bewandeld om de coronapandemie in te dijken. Vanaf het prille begin ging ze ook op zoek naar geneesmiddelen tegen corona: zowel nieuw ontwikkelde medicijnen als bestaande therapieën die men retroactief op covid-19 probeerde toe te passen. Ivermectine is er daar eentje van. In maart 2020 bleek dat het een antivirale werking vertoonde als het in een labcontext in hoge dosissen werd losgelaten op het coronavirus. Ook enkele zogenaamde observationele studies van toediening bij patiënten rapporteerden aanvankelijk een gunstig effect. Maar die werkzaamheid raakte tot nog toe niet bevestigd via de gouden standaard van het geneesmiddelenonderzoek: dubbelblind gerandomiseerd klinisch onderzoek, met een controlegroep die een placebo toegediend krijgt.

In afwachting van meer betrouwbare onderzoeken raden daarom zowel de Wereldgezondheidsorganisatie, het Europees Genees- middelenagentschap als Sciensano het gebruik van Ivermectine af buiten de context van klinische studies. Niemand sluit voorlopig uit dat Ivermectine, al dan niet in combinatie met een andere behandeling, gunstig zou kunnen uitpakken voor preventie, thuisbehandeling van milde gevallen, of behandeling van ernstige coronabesmettingen. Om dat definitief te bepalen, lopen nog verscheidene kwalitatieve studies, onder andere de prestigieuze Britse PRINCIPLE-studie, geleid door Oxford University.

Criminele netwerken investeren in de verkoop van tabletten via de zwarte markt en via het internet, vaak tegen woekerprijzen.

Wat Alain Grootaers in zijn column beweert, is overigens een misvatting: er is helemaal geen verbod op Ivermectine uitgevaardigd ‘na een alarmerende publicatie in The Lancet’, dat later zou zijn ingetrokken. Waarschijnlijk verwart Grootaers met Hydroxychloroquine, een ander geneesmiddel (tegen malaria) dat in 2020 vaak genoemd werd als een mogelijke behandeling voor covid-19. Twee studies over de negatieve effecten van Hydroxychloroquine – eentje in The Lancet – werden in 2020 inderdaad in- getrokken na publicatie, omdat ze gebaseerd waren op een externe dataset die niet alle auteurs onafhankelijk hadden gecheckt. Maar met Ivermectine heeft dat weinig te maken.

Voor Ivermectine is recent eigenlijk het omgekeerde gebeurd. Een Egyptische studie met veelbelovende resultaten over de werkzaamheid van Ivermectine bleek – zo ontdekte een Britse geneeskundestudent – deels geplagieerd en deels gebaseerd op onmogelijke cijfers. De studie was nog niet gepubliceerd en enkel als ‘preprint’ verspreid op een onlineplatform, maar is daar uit ethische overwegingen nu offline gehaald.

Big Pharma

Aanhangers van Ivermectine zijn van diverse pluimage. Er zitten artsen tussen die oprecht menen dat het middel kan helpen om de pandemie in te dijken, maar evenzeer antivaccinatieactivisten die het voorspiegelen als een alternatief voor de coronavaccins. Ivermectine- fans durven ook aanschurken tegen complottheorieën over ‘Big Pharma’: de ‘bewezen’ effectiviteit van coronageneesmiddelen zou onderdrukt en gecensureerd worden om mensen richting vaccinatie te pushen. ‘Er valt immers veel meer te verdienen met een vaccin voor een hele wereldbevolking dan met een medicijn voor een beperkt aantal zieken’, schrijft ook Alain Grootaers in PAL NWS.

De kwestie is ook doorgesijpeld naar de politiek. Zo voerde de Amerikaanse senator Ron Johnson al in december 2020 bij een hoorzitting een arts op die Ivermectine bestempelde als coronawondermiddel. In de tweets van Nederlandse ‘vaccinatiesceptische’ politici als Thierry Baudet en Wybren van Haga lees je ook vaak pleidooien voor het medicijn.

De fabrikant van Ivermectine, het internationale farmabedrijf Merck, is zelf geen voorstander van het gebruik van hun middel voor het bestrijden van de coronapandemie. Het bedrijf stelt dat het de lopende studies nauw opvolgt, maar voorlopig geen wetenschappelijke basis ziet voor een bewezen therapeutisch effect. Toch zien factcheckers zich met de regelmaat van de klok verplicht om berichten te ontkrachten dat het al zou vaststaan dat Ivermectine een effectief geneesmiddel is tegen covid-19, of dat het middel in bepaalde landen of regio’s zou zijn goedgekeurd of zijn werking zou hebben bewezen. Diverse overheden lieten het voorbije jaar wel degelijk toe om Ivermectine voor te schrijven als behandelmethode, maar verschillende landen zijn daar ondertussen alweer op teruggekomen, waaronder Peru en India.

Zwarte markt

Wanneer misleidende informatie over geneesmiddelen zich via het internet verspreidt, kan dat gevaarlijk zijn. De medicijnen krijgen soms een sektarische aanhang op sociale media. Die deinst er zelfs niet voor terug om wetenschappers bedreigingen te sturen wanneer ze negatieve onderzoeksresultaten publiceren over de werkzaamheid van hun favoriete middeltje. Individuele opportunisten en zelfs criminele netwerken spelen ondertussen in op de hypes rond Hydroxychloroquine en Ivermectine en hebben geïnvesteerd in de verkoop van tabletten via de zwarte markt en via het internet, vaak tegen woekerprijzen. Ze spelen ook in op de vraag van wanhopige burgers die zich willen beschermen tegen het virus in landen waar vaccins amper voorhanden zijn. De Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA waarschuwde dat patiënten in het ziekenhuis moesten worden opgenomen nadat ze uit eigen beweging grote dosissen Ivermectine innamen die bedoeld waren voor het ontwormen van paarden. En toch vind je ook in ons land onlinegetuigenissen terug van mensen die uitleggen dat ze dagelijks een preventieve dosis Ivermectine innemen.

Conclusie? Het is best mogelijk dat Ivermectine werkzaam is tegen een besmetting met het coronavirus, maar het is eenvoudigweg nog niet afdoende bewezen. Wie het tegendeel beweert, of aan Ivermectine een verhaal koppelt over een groots complot, heeft meestal een andere agenda.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content