Eerste private maanlanding ooit: ‘Dit is ruimtevaart in ware Uber-stijl’

Een illustratie van de Israëlische maanlander Beresheet. © SpaceIL

De eerste privaat gefinancierde sonde maakt zich op voor een historische maanlanding. Wat mogen we verwachten?

Bijna twee maanden na de lancering van 21 februari heeft een private Israëlische onbemande sonde zich in een elliptische baan rond de maan gemaneuvreerd om er donderdag te proberen een zachte landing te maken. Israël zou daarmee het vierde land ooit zijn dat daarin slaagt, na de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en China. Ter vergelijking: Europa heeft één satelliet in een baan rond de Maan gebracht, maar heeft er nog geen sondes laten landen. Het Israëlische tuigje landt trouwens in precies dezelfde regio waar Neil Armstrong als eerste mens ooit op de maan liep.

Nog belangrijker is dat het hier om de eerste private maanlanding in de geschiedenis van de ruimtevaart gaat, indien de hele missie zou slagen. SpaceIL, een nonprofitorganisatie gelieerd aan de universiteit van Tel Aviv, en het bedrijf Israel Aerospace Industries ontwierpen en bouwden sinds 2011 de robot met de naam Beresheet (Hebreews voor “Genesis”) met zo goed als enkel privébudget van zo’n 100 miljoen dollar. Het geld kwam vooral van techbedrijven, universiteiten en enkele filantropen, onder wie 88-jarige Israëlische miljardair Morris Kahn, die 40 miljoen dollar bijdroeg.

In de jaren 60 had de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa nog 469 miljoen dollar nodig om zeven gelijkaardige sondes om de maan te zetten. Aangepast aan de inflatie van vandaag zou dat zo’n 3,5 miljard dollar zijn (zo’n 500 miljoen per missie).

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

SpaceIL was in 2011 opgezet voor de Google Lunar X Prize. Google beloofde een tijdlang 20 miljoen dollar aan de eerste particuliere organisatie die een onbemand voertuig op het maanoppervlak kon afzetten. De deadline, aanvankelijk 2015, werd verlengd naar 31 maart 2018, maar is intussen verstreken. SpaceIL besloot toch verder te gaan met de missie zonder de hulp van Google. Als Beresheet als eerste niet-gouvernementeel ruimteschip succesvol op de maan landt, opent dit de weg voor andere bedrijven.

Verwacht wordt dat Beresheet donderdag rond 21 uur voet op de maan zal zetten. De landing kan live gevolgd worden via het internet.

Waarom heeft Beresheet 49 dagen nodig om naar de maan te gaan en China maar 4,5?

Het is misschien verrassend dat Beresheet zo lang in de ruimte verblijft als je weet dat China er met de Chang’e 4 onlangs vier en een halve dag over deed om in een baan rond de maan te komen. Binnenkort lanceert ook India overigens een sonde naar de maan die er minder dan drie dagen zal over doen.

Het is echter niet mogelijk voor de Beresheet om de directe weg te nemen naar de maan omdat de lander als secundaire payload meelifte met de Falcon 9-raket van SpaceX die nog twee andere vrachten vervoerde, namelijk een Indonesische communicatiesatelliet en een experimenteel tuig van de Amerikaanse luchtmacht die allebei in een baan rond de Aarde moesten worden gebracht. De Beresheet werd daarom ergens afgezet, ver weg van de maan.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

‘Dit is ruimtevaart in ware Uber-stijl’, zei medeoprichter van SpaceIL, Yonatan Winetraub, voor de lancering. ‘De strategie is kostenefficiënt, waardoor het totale prijskaartje van de Beresheet, waaronder de lancering, bij zo’n 100 miljoen dollar bleef. Dat is vrij laag voor een missie naar een andere wereld. Maar het probleem is dat we daardoor onze baan niet zelf kunnen kiezen. We moeten rekening houden met de noden van de andere vrachten in de raket.’

Een andere manier om kostenbesparend te werken, is brandstof. Door de aantrekkingskracht van de Aarde en de maan te gebruiken en de motoren enkel te activeren op de dichtste en verste punten van de ellipsen, konden de ingenieurs de hoeveelheid brandstof drastisch reduceren. Maar nog steeds bestaat het overgrote deel van het gewicht van Beresheet uit brandstof. Bij de lancering woog het ruimtetuig in totaal 600 kilo, waarvan zowat 440 kilo brandstof was.

Wat gaat de sonde precies doen op de maan?

Tijdens zijn reis maakte de sonde een foto van de achterkant van de maan, van op een hoogte van 550 km en nam ze ook enkele selfies, samen met de Aarde (zie onder). De bedoeling van de landing van Beresheet is om gedurende 72 uur het magnetische veld van de maan te bestuderen, alsook enkele maankraters te onderzoeken. Maar het hoofddoel van de missie is om jongeren te inspireren, vooral Israëlische kinderen, om hun interesse op te wekken voor wetenschap, technologie en wiskunde. Na enkele dagen op het oppervlak van de maan zal de sonde de geest geven en voorgoed op het hemellichaam achterblijven.

Beresheet zal landen in de Mare Serenitatis, Latijn voor 'Zee der Helderheid' (grote blauwe cirkel). De landingsplek is aangeduid met de kleine blauwe cirkel.
Beresheet zal landen in de Mare Serenitatis, Latijn voor ‘Zee der Helderheid’ (grote blauwe cirkel). De landingsplek is aangeduid met de kleine blauwe cirkel.© Nasa

Welke souvenirs heeft Beresheet bij?

Aan boord van de sonde bevindt zich een Israëlische vlag, de Thora, tekeningen van de maan van Israëlische kinderen, MP3’s van Israëlische liedjes, een exemplaar van de Israëlische onafhankelijkheidsverklaring, beelden van Israëlische landschappen en verhalen van overlevenden van de Holocaust en de volledige Engelstalige versie van Wikipedia op DVD, die bestaat uit miljoenen pagina’s. Wetenschappers hopen dat deze ‘backup van de beschaving’ op de maan blijft als herinnering aan onze tijd op de Aarde, mocht de planeet ooit iets overkomen. ‘Het is mogelijk dat toekomstige generaties deze informatie vinden en meer zullen willen weten over dit historische moment’, aldus Winetraub.

Een selfie van Beresheet met de Aarde.
Een selfie van Beresheet met de Aarde.© SpaceIL

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content